Starters-lio-kring De Liemers versterkt starters én afstudeerders
In welk beroep je ook start: de eerste jaren zijn een uitdaging. Je draai vinden, kost tijd. Zeker ook in het onderwijs. In de Liemers begonnen 2 scholen voor (speciaal) basisonderwijs, 7 integrale kindcentra (IKC’s) en de HAN 'de starters-lio-kring'. Want samen bereik je meer.
De starterskring an sich is voor hem niet nieuw, vertelt Stefan de Jonge, directeur van IKC De Brug in Westervoort. Maar wel in deze vorm. “Binnen Stichting Innerwaard hadden we al een paar jaar een starterskring. Maar die was smaller: alleen voor de starters op onze eigen scholen en zonder de LIO’ers, de studenten die hun eindstage lopen. Bovendien hadden de deelnemers geen invloed op het programma. Hier konden we verder op doorontwikkelen, vonden we. Vandaar de pilot.”
Het fundament: Regionaal Platform Samen Opleiden
Behalve de basisschool en IKC’s van Stichting Innerwaard, haakte ook een school voor speciaal basisonderwijs aan bij de pilot, SBO De Schilderspoort. Samen met HAN Pabo maken ze zich hard voor een soepeler overgang van de Pabo naar de eerste jaren als leraar op hun scholen en IKC’s. De aandacht voor deze zogenaamde inductiefase is een belangrijk thema op de agenda van het Regionaal Platform Samen Opleiden in de Liemers.
Gezamenlijk programma starters en afstudeerders
Eigenlijk begint de inductiefase al bij de studenten die hun afstudeerstage lopen, vinden zowel HAN Pabo als de regio de Liemers. Zo ontstond het idee voor de gecombineerde starters-lio-kring. “Juist de mix van verschillende achtergronden van de starters en afstudeerders (LIO’ers) en hun gedeelde doel werkt uitstekend”, zegt Wilma Christiaens, opleider bij HAN Pabo. “Een gezamenlijk programma vergemakkelijkt de overgang van (bijna) basisbekwaam naar startersbekwaam en verkleint het risico op uitval.”
Doelen van de pilot
De pilot heeft 4 doelen:
- Startende leraren behouden voor het onderwijs
- De overgang van opleiding naar praktijk versoepelen
- De ontwikkeling van afstudeerbekwaam naar basisbekwaam bevorderen
- Verbinden van LIO’ers en starters (leren van en met elkaar)
Co-creatie
Het idee voor de pilot ontstond binnen het afstudeerteam. In dat team zitten professionals uit het werkveld én van HAN Pabo. Eén van hen is Sandra Spaan, schoolopleider binnen de Liemers: “Iedereen was enthousiast over een gecombineerde starters-lio-kring, ook de besturen. De voorbereidingsgroep was snel gevormd.” Daarin zaten Stefan, Wilma en Sandra, maar ook Petra van de Grint van De Schilderspoort. Ze waren het er snel over eens dat veiligheid en vertrouwen belangrijke waarden moesten zijn in de starters-lio-kring. Langs die lijnen is het programma vervolgens opgebouwd.
Breder aanbod en beter op maat
Met vereende krachten kun je gewoon veel meer, vertelt Stefan. “De starters-lio-kring telde het eerste jaar zo’n 25 deelnemers uit de hele regio: grofweg 50% beginnende leraren en 50% LIO’ers. Door de samenwerking en de groepsgrootte is er meer mogelijk dan voorheen. We organiseren workshops, ontwikkelen masterclasses, nodigen experts uit. Ook beeldcoaching heeft een prominente rol. Daar komt bij dat we de LIO’ers en de starters nu vragen om mee te denken over het programma, dat geeft hen eigenaarschap.”
Samenwerking met de HAN
HAN Pabo ondersteunt de pilot niet alleen op papier, maar draait ook actief mee. Zo nam Wilma niet alleen deel aan de voorbereidingsgroep, ze verzorgde ook de introductie van de intervisie-sessie tijdens de eerste bijeenkomst. “In verschillende groepen bespraken we casussen uit de praktijk. Het is mooi om zo’n proces te volgen en begeleiden; belangrijk daarbij is dat de deelnemers de groep als veilig ervaren en (dus) hun kwetsbaarheden durven delen.” Een andere actieve bijdrage vanuit de HAN Pabo is de masterclass over toetsanalyse, ontwikkeld door pabo-docent Indra Gajadharsing en Sandra.
Samen opleiden, in woord en daad
Sandra: “Het is leren van en met elkaar, in co-creatie, geheel volgens de koers van Samen Opleiden.” Niet alleen de LIO’ers en de starters plukken daarvan de vruchten, vertelt Stefan. “De pilot helpt ons om de ‘kloof’ tussen opleiding en werkveld te overbruggen: wat hebben we samen nog te ontwikkelen op bepaalde onderwerpen? We zagen ook hoe belangrijk het is om beginnende leraren veiligheid en vertrouwen te geven. Om gelijkwaardig met elkaar om te gaan, ruimte te geven en voortdurend af te stemmen of we samen de juiste dingen doen. Inderdaad: een open deur. Maar wel één waarvan we ons bewust blijven.”
Pilot loopt door
De pilot gaat nu zijn tweede jaar in. De eerste groep stroomt door, terwijl een nieuwe lichting instroomt. Beide groepen hebben ook dit schooljaar vijf bijeenkomsten, waarvan een aantal gezamenlijk. Wilma ziet de starters-lio-kring als meerwaarde om verder uit te rollen binnen HAN Pabo: “Het is een mooie manier om professionele en persoonlijke identiteitsvorming gericht en breed te stimuleren.”
Meer inspirerende verhalen rondom inductie
"Fijn om later in het schooljaar te starten"
Olga Platteschor werkte 10 jaar voor een groot internationaal transportbedrijf en had vanuit die functie veel contact met studenten Logistiek van ROC Nijmegen. In april 2021 maakte ze de overstap als docent Logistiek op deze mbo-opleiding.
"Je moet het meeste zelf ervaren"
Tessa van Lier staat voor het 3e jaar voor de groep op basisschool De Reuzepas in Ewijk. Een inductieprogramma was er wel, maar dat heeft ze amper gevolgd. Ze had genoeg aan de ondersteuning van haar collega's.
"Ik ben aan het uitvinden hoe ik les wil geven"
Feline Janssen is sinds een jaar leraar Duits op de havo/vwo school Elzendaalcollege in Boxmeer. Haar inductie liep wat anders dan anders. Omdat ze na coronatijd graag nog iets in het buitenland wilde doen voordat ze serieus aan de slag zou gaan, volgde ze na haar voltijd lerarenopleiding op de HAN een extra minor in België.
Inductie als onderdeel van doorlopende leerlijn
Een goede begeleiding van startende docenten draagt bij aan de kwaliteit van het onderwijs en helpt om uitstroom in de eerste jaren te voorkomen. Nieuwe docenten komen niet meer alleen via de reguliere opleidingen binnen, maar ook via andere routes.
Het sleutelwoord bij inductie is ‘maatwerk’
“Soms lijkt alles goed te gaan met een startende leraar, maar op een gegeven moment gaan sommigen toch over hun grens,” vertelt docent Scheikunde van het Theresialyceum in Tilburg, Linda van den Broek.
Behouden PABO-afstudeerders
Het primair onderwijs krijgt in de regio Zuidoost-Nederland vanaf 2025 te maken met een groeiend lerarentekort. Onderzoek laat zien waar kansen liggen voor een vloeiende overgang tussen opleiding en werk.
Inductie als aanjager voor professionalisering
Meer dan een kwart van de startende leraren verlaat het vak binnen 5 jaar. HAN-docent onderzoeker en lerarenopleider, Maaike Nap: “Vanuit onderzoek kennen we de aanwijsbare factoren die kunnen helpen om mensen te behouden voor het onderwijsvak. Een goed inductieprogramma is van belang.
Ervaringsverhalen van starters
“Succes, dit is je klas!” Wie denkt dat het zo werkt als een student na 4 jaar studeren aan een lerarenopleiding van school komt, heeft het mis. Er komt zoveel meer bij kijken. Docent Pabo-Alo, Loïc Fransen en docent Duits, Mart Messink blikken terug op hun eerste tijd voor de klas.
Wat is enculturatie?
Voor het thema 'Enculturatie' ofwel 'Startende leraren ondersteunen en wegwijs maken binnen de school(cultuur)' zijn kennisclips gemaakt met aan het woord HAN-Lector Helma Oolbekkink.
Leren van elkaar
Docentcoach Ellen Weeink is een inspirerend voorbeeld voor nieuwe docenten. Samen met collega Sietske Hobbelink begeleidt ze HAN-medewerkers tijdens hun 1e half jaar voor de klas. Dat levert goede gesprekken en leerzame inzichten op.
Passie voor Leren werkt aan onboarden van starters
In de ideale wereld staat iedere (aankomende) docent een leven lang voor de klas. Maar in de realiteit vallen vooral starters nogal eens uit. Wat hebben zij in hun eerste jaren precies nodig? Een aantal vo-scholen introduceerde gesprekskaarten om de kwaliteit van inductietrajecten te bespreken.
Zachtere landing voor beginnende leraren
Diploma op zak, en daar ga je dan: je eerste baan als leraar! Zeker de eerste jaren komen er heel wat uitdagingen op je pad. De vo-scholen in de regio Nijmegen maken de landing graag wat zachter. Onderzoek laat zien waar de kansen liggen.
Onderzoek naar stuurkracht
In het kennisvlog van het platform samen opleiden en professionaliseren vertelt Helma Oolbekkink, lector Naar een meervoudige professionaliteit van leraren aan de HAN, over haar onderzoek naar stuurkracht van startende leraren.
Gerichte steun voor startende leraar
Startende leraren staan voor een uitdagende opdracht. Te vaak blijkt die behoorlijk zwaar: starters vallen vaker uit dan meer ervaren collega’s en verlaten soms zelfs het vak.
Inductie van startende leraar
Startende leraren struikelen nogal eens. Waarover, en wat is eraan te doen? In een online symposium deelden Helma Oolbekkink (HAN) en Harmen Schaap (RU) de uitkomst van onderzoek waarin ze samenwerkten: de inductiefase heeft nog aandacht nodig.
