VR-simulatie goede tool in herkennen laaggeletterdheid

Avatars Paul en Joyce krijgen nog enkele finale instructies ‘ingefluisterd’. Programmeurs voeren de laatste aanpassingen door. Maar dan is de VR-simulatie laaggeletterdheid na maanden denk-, ontwikkel- en programmeerwerk toch écht klaar. “Dat valt mooi samen met de landelijke Week van Lezen en Schrijven”, vertelt Mariel Derksen opgetogen. “Daarin wordt speciale aandacht gevraagd voor de aanpak van laaggeletterdheid. Dat sluit uitstekend aan bij de ambitie die wij als leergemeenschap Laaggeletterdheid hebben in het kader van focus Fair Health.”

Derksen (docent logopedie) is samen met Maria Verkampen (opleidingsdocent Pabo) kartrekker van de leergemeenschap. Sinds 2 jaar zijn ze bezig om het onderwerp laaggeletterdheid op de kaart te zetten en aan bewustwording te werken. Nu is het tijd om een volgende stap te zetten en studenten te trainen in het signaleren en bespreekbaar maken van laaggeletterdheid. “Daarbij beperken we ons niet alleen tot de toekomstige therapeuten, social workers, logopedisten en diëtisten van deze wereld”, benadrukt Derksen. “Want of je nu bij een bank werkt, manager bent van een afdeling of als hulpverlener werkt, iederéén kan laaggeletterden tegenkomen in z’n werk. Denk aan klanten, bezoekers of patiënten, en ook collega’s...”

“Door onze gesprekken met taalambassadeurs (voormalig laaggeletterden, red.) weten we dat het respectvol boven tafel krijgen van hun geheim een life changing event kan zijn”, vertelt Verkampen. “Je kunt je voorstellen wat het betekent voor hun kansen op de arbeidsmarkt, hun sociale leven en gezondheid als ze (beter) leren lezen, schrijven en rekenen. Maar je moet wel leren hoe je dat doet: laaggeletterdheid bespreekbaar maken, liefdevol doorvragen en iemand ‘warm’ de weg wijzen naar scholing voor volwassenen of bijvoorbeeld Stichting Lezen en Schrijven.”

Op zich hebben ze goede ervaringen met trainingen over laaggeletterdheid, georganiseerd in samenwerking José Keetelaar, projectleider laaggeletterdheid en gezondheidsvaardigheden bij GGD Gelderland-Zuid. “Maar het is ondoenlijk om alle studenten van de HAN met een acteur te laten oefenen. Daarom kiezen we voor VR-simulatie.”

Derksen en Verkampen maakten gebruik van een bestaande trainingstool van het bedrijf The Simulation Crew. “In nauwe samenwerking met José, een taalambassadeur en de Crew vulden we die opnieuw in.” In scenario 1 komt de laaggeletterde avatar Joyce op consult bij een diëtiste. In scenario 2 is avatar Paul voorgeprogrammeerd als een laaggeletterde ouder in een ouder-leraargesprek op school. Verkampen: “Het zijn vrij generieke situaties waarbij iedereen zich iets kan voorstellen. Zo is de simulatie inzetbaar binnen alle disciplines.”

“Het krachtige aan de technologie van deze VR-simulatie is dat studenten zelf bepalen wanneer en hoe zij de laaggeletterdheid bespreken”, licht Eric Jutten van The Simulation Crew toe. “Het systeem interpreteert de spraak en laat de laaggeletterde natuurlijk reageren. Zijn Joyce en Paul te vroeg naar hun laaggeletterdheid gevraagd of voelen ze zich onvriendelijk bejegend? Dan heeft de student pech en zullen ze niet toegeven.”

“Ook mooi is dat het gesprek iedere keer anders verloopt”, vindt Derksen. “Bovendien zit je er door de 3D-ervaring helemaal ín. Meer nog dan bij een training met een auteur. Sterk is dat je na elke speelronde feedback krijgt. En je kunt het steeds opnieuw doen en oefenen in een veilige omgeving – zonder dat de hele klas meekijkt.” “Wat ik goed vind, is dat je in korte, begrijpelijke zinnen moet praten”, vult Verkampen aan. “Anders wordt het te complex voor het systeem. Laat dat nu precies zijn wat nodig is in gesprek met laaggeletterden. Je moet helder en eenduidig communiceren en bijvoorbeeld niet allerlei vragen in één keer stellen.”

Of de tool goed werkt? Verkampen liet ‘m testen door een groepje studenten. Een van hen is pabo-studente Hendrieke Vossebeld. “De avatar kan hier en daar nog wat sneller reageren, maar je ziet precies waar je de fout ingaat en waar het gesprek juist lekker loopt. Ik vind het een uitstekende manier om ervaring op te doen.” Daar sluit José Keetelaar zich graag bij aan: “Het is een zeer innovatieve tool die toekomstige professionals goed kan ondersteunen.” 

Derksen en Verkampen staan op het punt de simulatie te introduceren bij de verschillende opleidingen van de HAN. Ook willen ze een onderwijsmodule eromheen bouwen. In november neemt Verkampen de simulatie ‘onder de arm’ mee naar het event Arnhem 100% Geletterd. “Ik denk dat we hiermee iets moois hebben ontwikkeld dat een grote meerwaarde heeft in het bereiken van de doelstellingen van onze leergemeenschap.”

Meer weten over laaggeletterdheid en de activiteiten van de leergemeenschap? Check de speciale libguide over het thema en de pagina over laaggeletterdheid.

Wil je meer weten over VR-simulatie, kijk dan op de website van iXperium.