Makkelijker doorstromen van mbo naar hbo? Wat werkt?

Damien stroomde via een speciale route versneld door van het mbo naar het hbo. Na een roerige jeugd had hij niet de papieren om aan het hbo te studeren. Maar het niveau op het mbo werkte zo demotiverend, dat het niet lukte om daar de studie af te ronden. Damien: “En daar sta je dan: 20 jaar oud, barstend van studie-ambitie, maar je kunt geen kant op. Mijn vriendin en ik ontdekten toen het gezamenlijke programma van mbo Rijn-IJssel en de HAN. Ik kon daar in 3 jaar versneld een mbo-opleiding volgen én een hbo-propedeuse halen.” Damien studeert nu Informatica aan de Universiteit van Amsterdam.

Damien volgde een van de speciale routes die Derk-Jan Nijman onderzocht: “Dat het niet lukt op het hbo ligt meestal niet aan de intellectuele vermogens. Veel vaker gaat het om ontbrekende basiskennis of omdat studenten (nog) niet de juiste studiehouding of leervaardigheid hebben. De mbo’ers kunnen daardoor hun ambitie niet waarmaken en de arbeidsmarkt loopt hbo-professionals mis die hard nodig zijn.”

Het is lastig om een kant-en-klare oplossing te vinden. Derk-Jan: “Je zou haast kunnen zeggen: zoveel studenten, zoveel struikelblokken die de weg van mbo naar hbo kunnen versperren. Zie daar als school of docent maar eens allemaal op in te spelen. Toch lijkt ze dat aardig te lukken, via programma’s zoals Damien volgde, maar ook door de aanpak vooral te richten op extra begeleiding of te zorgen dat mbo’ers bewuster een vervolgstudie kiezen.”

 

Van de 24 studenten die er begonnen tijdens het onderzoek van Derk-Jan, zijn er maar 2 in geslaagd om beide doelen te halen. Dan waren er nog 11 of 12 die na 3 jaar wel hun mbo-diploma haalden, maar niet hun propedeuse. Hebben zulke programma’s dan wel zin? Derk-Jan: “Dat denk ik zeker! In dit specifieke geval heeft dus meer dan de helft van de deelnemers er iets aan gehad. Bovendien: als je tijdens deelname ontdekt dat het hbo misschien toch niet bij je past, is dat ook een heel zinvolle uitkomst.”

Makkelijk zijn de programma’s niet. Veel studenten hebben er een behoorlijke kluif aan. Een deel van hen valt onderweg dan ook af. Ook voor Damien was het geen appeltje-eitje, maar desondanks had het niveau wat hem betreft omhoog gemogen: “Het doel moet niet zijn om zoveel mogelijk mbo’ers door te laten stromen, maar om degenen die het echt in zich hebben de juiste steun in de rug te geven. Met een tandje erbij scheid je echt het kaf van het koren. Zo bereid je studenten die doorstuderen nog beter voor op de overstap, die toch nog groot is.”

Het is lastig om in cijfers uit te drukken of de programma’s voor betere doorstroom naar het hbo daadwerkelijk helpen. Derk-Jan: “Dat komt omdat er zoveel verschillende aanpakken zijn. Daarbij zijn er per aanpak relatief weinig studenten. Bovendien kun je ze niet volgen in de tijd. Damien bijvoorbeeld, vind je niet terug in de hbo-statistieken. Bij hem is de overstap zo goed gelukt, dat hij meteen is doorgestoomd naar de universiteit.”

De onderzoekers baseren hun conclusies vooral op de resultaten van kwalitatief onderzoek, en die zijn positief. Derk-Jan: “De ondervraagde leraren en studenten vinden de speciale routes van het mbo naar het hbo zeker effectief, al zijn ze soms (te) zwaar. De programma’s helpen mbo-studenten om gerichter te kiezen voor een vervolgstudie, laten hen ontdekken of het hbo bij hen past, zorgen voor persoonlijke groei en garanderen een zachtere landing na de overstap.”

Hoe kan de doorstroom van mbo naar hbo verbeteren? De HAN onderzocht het samen met ECBO en Tier in het kader van het NRO-onderzoek Verbeterde aansluiting mbo-hbo. Wat werkt? Leraren kunnen de uitkomsten van het onderzoek gebruiken als inspiratie voor eigen speciale routes, die recht doen aan de grote waaier aan oorzaken van uitval.