Bewust energie gebruiken door te communiceren met de slimme apparaten in je huis
In Nederland worden straks jaarlijks 200.000 woningen omgetoverd tot bijna volledig energieneutraal. Ze worden daarvoor uitgerust met volledig nieuwe technologie. Bij het ontwikkelen van al die slimme systemen wordt één belangrijke partij vaak vergeten: de uiteindelijke gebruiker.
De impact van het gebruikersgedrag kan juist van essentieel belang zijn in de hele energietransitie. Dat daar nu zo weinig naar wordt gekeken, is een doorn in het oog van promovendus Luca Gennari, docent-onderzoeker aan de Academie Engineering en Automotive in samenwerking met het lectoraat Architecture in Health. Met zijn promotie-onderzoek focust hij zich op communicatie in de huizen van de toekomst. Die zitten namelijk vol nieuwe technologie en sensoren die allerlei data rondom energieverbruik verzamelen. Gennari gaat onderzoeken hoe je die data zo begrijpelijk mogelijk terugkoppelt aan de bewoner. Zo weet die waar in huis precies de knelpunten zitten en wordt energiebesparend gebruik gestimuleerd.
Data teruggeven aan bewoners
Duurzaamheid in de gebouwde omgeving is een rode draad in de carrière van Gennari. “Vooral de relatie tussen mens en woonruimte fascineert me. Ik interesseerde me steeds meer in manieren waarop gegevens vanuit de slim gebouwde omgeving kunnen worden verzameld, en teruggegeven kunnen worden aan de bewoners. Om zo de impact van hun acties te verduidelijken, zinvol duurzaam gedrag te stimuleren en tegelijkertijd het woongenot te verbeteren.”
De voorbeelden van dergelijke gegevens zijn legio, zegt Gennari. "Het is straks in iedere gerenoveerde woning mogelijk om dankzij speciale sensoren data te verzamelen. Over het tijdstip waarop de meeste energie verbruikt wordt, hoe goed de luchtkwaliteit in je huis is, in welke kamers je de meeste energie verbruikt of waar de lampen langer branden dan nodig.”
Het kan nog verder gaan. “We kunnen straks het energieverbruik per apparaat laten zien. Dan kan er bijvoorbeeld worden gecommuniceerd dat je koelkast te oud is. En kun je inzicht krijgen in jouw precieze energieverbruik, vergeleken met dat van de buren. Als bewoners op een begrijpelijke manier inzicht krijgen in al die data, kunnen ze slimmere keuzes maken. Ze besparen daardoor niet alleen geld en energie, maar vergroten ook hun wooncomfort."
Het is straks in iedere gerenoveerde woning mogelijk om dankzij speciale sensoren data te verzamelen. Over het tijdstip waarop de meeste energie verbruikt wordt, hoe goed de luchtkwaliteit in je huis is, in welke kamers je de meeste energie verbruikt of waar de lampen langer branden dan nodig is.
Naar een living lab
Hoe begint Gennari aan die ambitieuze taak? “Allereerst verdiep ik me in literatuur over de relatie tussen de mens en slimme technologie. Vervolgens onderzoek ik welke gegevens in woningen momenteel al gemonitord worden, bijvoorbeeld via apps. Daarnaast moet ik kijken welke sensoren en technologie er in de toekomst bij zullen komen.”
Gennari werkt tijdens zijn onderzoek samen met Future Factory: een consortium van producenten en leveranciers dat zich bezighoudt met industrialisering en digitalisering op het gebied van het verduurzamen van woningen. “Met hen kan ik allerlei zaken gaan testen en onderzoeken hoe mensen de nieuwe systemen ervaren. Ik wil de beleving van de gebruiker zo volledig mogelijk monitoren. Daarom zal ik als laatste stap alles in een living lab of bestaande gerenoveerde huizen testen. Zo kan ik mensen observeren terwijl ze een apparaat gebruiken dat hen bepaalde feedback geeft."
Het ideale scenario
De ideale uitkomst van Gennari’s promotieonderzoek is dat mensen straks op een begrijpelijke, veel gedetailleerdere manier geinformeerd worden over hun energieverbruik. “Die informatie is nu nog veel te algemeen. Bovendien krijgen ze die niet op het moment dat ze het écht nodig hebben. De interactie met de systemen in hun huizen moet daarbij optimaal zijn. Het gaat er echt om hóe die informatie wordt gegeven. Ik wil dat systemen of bepaalde apparatuur een familie uiteindelijk vertellen: als je je gedrag wil verbeteren, kun je dit en dit anders doen. Let wel: het is geen dwang. Autonomie blijft ontzettend belangrijk. Het gaat om bewustwording van energiegebruik. De kwaliteit van leven ligt uiteindelijk in hun eigen handen.”
De motivatie van de promotiecommissie
De promotiecommissie was unaniem enthousiast over het voorstel van Gennari. Commissievoorzitter Annet de Lange: “Het gaat hier zowel over het bouwen van energiezuinige woningen als het optimaliseren van de communicatie met de gebruiker. Dat kan straks veel toevoegen aan het onderwijs van de HAN. Het is zowel een crossover tussen Engineering en Built Environment als tussen de zwaartepunten SEE en Smart Region. Hij heeft een voorbeeldvoorstel geschreven waar werken in de driehoek heel goed in weerspiegeld wordt. Als vakdocent zou hij de lijn van dit onderzoek straks op meerdere gebieden uitstekend in kunnen bedden.”
Promotor: Masi Mohammadi
HAN Begeleider: Ballard Asare-Bediako
Co-promotor: Olivia Guerra Santin
Financierder: HAN Academie Engineering en Automotive
Samenwerkingspartner: Lectoraat Architecture in Health (HAN), Smart Architectural Technologies (TUe Research Group), Future Factory (RVO funded project) and SEE (HAN's Sustainable Energy & Environment program)
Serie promotie-onderzoeken
Dit artikel is het 4e en laatste van een serie nieuwe promotie-onderzoeken aan de HAN.
Lees hier het 1e artikel over het promotie-onderzoek van Anja Zimmermann.
Lees hier het 2e artikel over het promotie-onderzoek van Marc Damen.
Lees hier het 3e artikel over het promotie-onderzoek van Ruth Bles.
