Gerichte steun voor startende leraren
Startende leraren staan voor een uitdagende opdracht. Te vaak blijkt die behoorlijk zwaar: starters vallen vaker uit dan meer ervaren collega’s en verlaten soms zelfs het vak.
Twee schoolbesturen voor primair onderwijs - Delta en De Basis - zetten subsidiegelden in om een inductietraject te ontwikkelen dat starters ondersteunt tijdens de beginperiode van hun carrière. Het onderzoekstraject maakt onderdeel uit van het samenwerkingsverband van lerarenopleiding en primair onderwijs in Arnhem.
Inductiefase: wat is dat?
De inductiefase richt zich op de ontwikkeling van de startende leraar en vormt een brug tussen de initiële lerarenopleiding en een leven lang leren. Een inductieprogramma kan daarnaast ook andere doelen dienen, zoals professionalisering van leraren van start- naar basis- en vakbekwaamheid, professionalisering van (zittende) leraren op actuele thema’s, het bijdragen aan een meer gebalanceerde samenstelling van teams en de mogelijkheid tot verdere specialisatie.
Het doel van het project
De doelstellling van het onderzoekstraject is het ontwikkelen en implementeren van een inductietraject voor startende PO-leerkrachten van scholen die vallen onder Stichting Delta en Stichting De Basis in Arnhem. Het onderzoekstraject gaat uit van twee perspectieven:
- Inhoudelijke invulling van het post-initieel curriculum van lerarenopleiding(en)
- Specifieke aandacht voor het HR-beleid binnen organisaties
Onderzoekstraject
Al in 2015 startte een onderzoekstraject van 3 jaar. De scholengroepen Delta en De Basis, en de HAN Pabo willen effectieve manieren ontwikkelen om startende leraren te ondersteunen in hun professionele ontwikkeling, zodat zij behouden blijven voor het onderwijs. De werkdruk, door veel beginnende leraren als te hoog ervaren, is een van de aandachtspunten. Andere belangrijke factoren zullen tijdens het onderzoek helder worden, deels omdat ze benoemd worden door de scholen, deels omdat ze blijken uit onderzoek en ervaringen in binnen- en buitenland. Daarnaast vormt de nieuwe cao een belangrijke leidraad voor het ontwerpplan, omdat daarin voorwaarden worden benoemd voor de ontwikkeling van startende leraren.
Ontwikkeling van een effectieve inductiefase
Het onderzoek wordt opgezet en uitgevoerd vanuit 2 perspectieven:
- Hoe moet het post-initieel curriculum van de lerarenopleiding(en) inhoudelijk worden ingevuld?
- Welke aanpassingen zijn op het gebied van personeelsbeleid nodig binnen de deelnemende organisaties?
Samenwerkingsprogramma
LEROPO/Samen Opleiden is een verbreding van het samenwerkingsprogramma van de HAN Pabo met de (academische) opleidingsscholen. Zie www.platformsamenopleiden.nl 
Meer inspirerende verhalen rondom inductie
"Fijn om later in het schooljaar te starten"
Olga Platteschor werkte 10 jaar voor een groot internationaal transportbedrijf en had vanuit die functie veel contact met studenten Logistiek van ROC Nijmegen. In april 2021 maakte ze de overstap als docent Logistiek op deze mbo-opleiding.
"Je moet het meeste zelf ervaren"
Tessa van Lier staat voor het 3e jaar voor de groep op basisschool De Reuzepas in Ewijk. Een inductieprogramma was er wel, maar dat heeft ze amper gevolgd. Ze had genoeg aan de ondersteuning van haar collega's.
"Ik ben aan het uitvinden hoe ik les wil geven"
Feline Janssen is sinds een jaar leraar Duits op de havo/vwo school Elzendaalcollege in Boxmeer. Haar inductie liep wat anders dan anders. Omdat ze na coronatijd graag nog iets in het buitenland wilde doen voordat ze serieus aan de slag zou gaan, volgde ze na haar voltijd lerarenopleiding op de HAN een extra minor in België.
Inductie als onderdeel van doorlopende leerlijn
Een goede begeleiding van startende docenten draagt bij aan de kwaliteit van het onderwijs en helpt om uitstroom in de eerste jaren te voorkomen. Nieuwe docenten komen niet meer alleen via de reguliere opleidingen binnen, maar ook via andere routes.
Het sleutelwoord bij inductie is ‘maatwerk’
“Soms lijkt alles goed te gaan met een startende leraar, maar op een gegeven moment gaan sommigen toch over hun grens,” vertelt docent Scheikunde van het Theresialyceum in Tilburg, Linda van den Broek.
Behouden PABO-afstudeerders
Het primair onderwijs krijgt in de regio Zuidoost-Nederland vanaf 2025 te maken met een groeiend lerarentekort. Onderzoek laat zien waar kansen liggen voor een vloeiende overgang tussen opleiding en werk.
Inductie als aanjager voor professionalisering
Meer dan een kwart van de startende leraren verlaat het vak binnen 5 jaar. HAN-docent onderzoeker en lerarenopleider, Maaike Nap: “Vanuit onderzoek kennen we de aanwijsbare factoren die kunnen helpen om mensen te behouden voor het onderwijsvak. Een goed inductieprogramma is van belang.
Ervaringsverhalen van starters
“Succes, dit is je klas!” Wie denkt dat het zo werkt als een student na 4 jaar studeren aan een lerarenopleiding van school komt, heeft het mis. Er komt zoveel meer bij kijken. Docent Pabo-Alo, Loïc Fransen en docent Duits, Mart Messink blikken terug op hun eerste tijd voor de klas.
Wat is enculturatie?
Voor het thema 'Enculturatie' ofwel 'Startende leraren ondersteunen en wegwijs maken binnen de school(cultuur)' zijn kennisclips gemaakt met aan het woord HAN-Lector Helma Oolbekkink.
Leren van elkaar
Docentcoach Ellen Weeink is een inspirerend voorbeeld voor nieuwe docenten. Samen met collega Sietske Hobbelink begeleidt ze HAN-medewerkers tijdens hun 1e half jaar voor de klas. Dat levert goede gesprekken en leerzame inzichten op.
Starters-lio-kring versterkt
In welk beroep je ook start: de eerste jaren zijn een uitdaging. In de Liemers begonnen 2 scholen voor (speciaal) basisonderwijs, 7 integrale kindcentra (IKC’s) en de HAN 'de starters-lio-kring'. Want samen bereik je meer.
Passie voor Leren werkt aan onboarden van starters
In de ideale wereld staat iedere (aankomende) docent een leven lang voor de klas. Maar in de realiteit vallen vooral starters nogal eens uit. Wat hebben zij in hun eerste jaren precies nodig? Een aantal vo-scholen introduceerde gesprekskaarten om de kwaliteit van inductietrajecten te bespreken.
Zachtere landing voor beginnende leraren
Diploma op zak, en daar ga je dan: je eerste baan als leraar! Zeker de eerste jaren komen er heel wat uitdagingen op je pad. De vo-scholen in de regio Nijmegen maken de landing graag wat zachter. Onderzoek laat zien waar de kansen liggen.
Onderzoek naar stuurkracht
In het kennisvlog van het platform samen opleiden en professionaliseren vertelt Helma Oolbekkink, lector Naar een meervoudige professionaliteit van leraren aan de HAN, over haar onderzoek naar stuurkracht van startende leraren.
Inductie van startende leraar
Startende leraren struikelen nogal eens. Waarover, en wat is eraan te doen? In een online symposium deelden Helma Oolbekkink (HAN) en Harmen Schaap (RU) de uitkomst van onderzoek waarin ze samenwerkten: de inductiefase heeft nog aandacht nodig.
