"Maak theater van je lessen"

Kennis overbrengen is het leukste wat er is. En dan vooral over allerlei vormen van rechtsgeleerdheid, zeg maar: recht. Want ‘het stoffige recht’ heeft invloed op ons dagelijkse leven; het vak recht is volgens de jubilaris dan ook het meest praktische theoretische vak. Het is zelfs leuker dan werken in de advocatuur!

Cesar Refuge zette na zo'n 7 jaar een punt achter wat hij zelf noemt, ‘een negatief beroep'. Het verlies van een van zijn zussen was een keerpunt voor de advocaat ondernemings- en arbeidsrecht. Hij ging aan de slag bij een rechtsbijstandverzekeraar, proefde van het lesgeven bij een mbo in Arnhem, en dat smaakte naar meer. De champagne kon uit de fles na een open sollicitatie bij de HAN: hij ging een dag per week belastingrecht doceren aan 2e- en 3e-jaarsstudenten Accountancy. Het werden er snel meer.

“Niet alleen het lesmateriaal op een hbo-instelling is anders, dat geldt ook voor het type studenten en de drive die ze hebben. Ze zijn zeer gemotiveerd, niet kapot te krijgen. 3 uur achtereen lesgeven, dat was geen punt voor de studenten Accountancy waarmee ik kennismaakte. Ik doceerde in Arnhem en in Velp, in een noodgebouw. Daar groeiden de paddenstoelen uit de vloerbedekking, eerlijk waar. Was er rumoer of letten studenten niet op, dan trok ik met een krijtje over het bord. En of dat piepte!”

“Bij diverse opleidingen ging ik (belasting-)recht doceren: na Accountancy ook bij Fiscale Economie, MER en Small Business. Ik zette het vak Europees Recht op bij de opleiding hbo-Rechten, gaf verzekeringsleer bij Bedrijfseconomie en heb bij Facilitair Management aanbestedingsrecht opgezet. Samen met Brigitte Faber zette ik de post-hbo-studie Aanbestedingsrecht op, die studenten uit heel Nederland aantrekt.

Nu doceer ik recht en ethiek bij Bedrijfskunde, en dat doe ik al zo'n 20 jaar. In de beginjaren, toen kon je uren maken! Wekelijks 40 lesuren van 45 minuten voor de klas, dat gebeurde toen nog. Opgeteld had ik in die tijd een functie van 1,3 fte.”

“Sommige collega's zien alleen nog een massa studenten voor zich. Dat is het begin van het einde. Studenten individueel enthousiasmeren, dat vind ik echt geweldig. Daar zit iets opbouwends in en daar krijg ik energie van, eigenlijk het tegenovergestelde van de advocatuur. Geef je alle studenten individueel aandacht, dan blijft het leuk. Ook online.

Spreek ze iedere keer opnieuw individueel aan, vraag ze om feedback. Dat waarderen ze! Kennelijk is dat opvallend. Bijvoorbeeld: ‘Noor, klopt het wel wat ik net zei?’ Maak theater van je lessen. Dan zetten veel studenten uit zichzelf hun camera's aan. Niet dat mijn enthousiasme altijd het gewenste effect voor de opleiding oplevert. Ik herinner me een voormalig studente, die Rechten zo leuk vond, dat zij het aan de universiteit ging studeren!

“Een sterk Europa, daar ben ik een enorm voorstander van. Voor mij staat het symbool voor de garantie op vrede. Ik ben na de Tweede Wereldoorlog geboren als Belg met een Nederlandse moeder in Indonesië, maar mijn familie heeft wel het nodige meegemaakt in 2 oorlogen.... Vrede, dat is de mooiste gedachte van een sterk, verenigd Europa.” 

“Dat Europa, daar wil ik studenten kennis mee laten maken. Ik probeer zoveel mogelijk studenten de grens over te krijgen, neem ze mee naar het Europees Parlement in Straatsburg en de Landtag van Nordrhein-Westfalen. Ook legde ik contact met een aantal Fachhochschulen in Duitsland en heb de minor Zakendoen in Duitsland opgezet. Daar is bij het bedrijfsleven en bij de studenten vraag naar; we kunnen er meer dan tot nu toe van betekenis zijn. De minor wil ik verder uitbouwen, ik wil meer contacten leggen in de grensstreek en de studenten ontgrenzen. Want als HAN hebben we een verantwoordelijkheid in de Euregio.”

“Ik wil me heel graag inzetten voor de ontwikkeling en internationalisering van studenten van de HAN. Zij zijn ons levensbloed.”