Kennislabs voor toekomstgericht onderwijs
Hoe speel je als onderwijs slim in op een razendsnel veranderende toekomst? Binnen kennislabs voor toekomstgericht onderwijs buigen knappe koppen daar samen het hoofd over. En in een daaraan verbonden leerlab neemt de HAN, heel praktisch, al een voorschot op de toekomst!
Onderwijs toekomstbestendig maken? Dat doe je niet zomaar even. Je krijgt maatschappelijke vraagstukken op je bord als sociale ongelijkheid, individualisering en nieuwe technologieën. Daarnaast moet je nadenken over andere manieren van doceren, organiseren en leidinggeven. Al met al een pittige uitdaging.
Krachtenbundeling in kennislabs
Verschillende onderwijsprofessionals gaan die uitdaging aan door hun krachten te bundelen in zogenoemde kennislabs. Daar brainstormen ze kort en projectmatig over vraagstukken rondom toekomstgericht onderwijs. Dat doen ze op basis van 4 thema’s: anders doen, anders zijn, anders sturen en anders organiseren.
Helma Oolbekkink, lector Meervoudige Professionaliteit van Leraren, is bij de kennislabs betrokken. “Scholen willen leerlingen in de toekomst zelf meer regie geven. Hoe begeleid je hen daarbij? We werken hieraan in verschillende kennislabs. In het kennislab Didactisch Coachen onderzoeken we hoe docenten meer als coach de ontwikkeling van leerlingen kunnen stimuleren. Leeromgevingen veranderen in de toekomst ook: denk aan de verschuiving van klaslokaal naar digitaal. In het kennislab Coachen in een Innovatieve Leeromgeving ontwikkelen we kennis over hoe je leerlingen in zo’n veranderende leeromgeving coacht.”
Digitale toolbox
Wil je als docent werkelijk de weg naar toekomstgericht onderwijs inslaan? Dan hoort daarbij dat je je vertrouwde professionele identiteit stevig herziet. De lector licht toe: “In een van de kennislabs verzamelen we naast kennis ook bruikbare instrumenten voor de praktijk. Gezamenlijk vullen we zo gaandeweg een digitale toolbox. Vol met hulpmiddelen om anders over je professionele identiteit na te denken. Denk bijvoorbeeld aan handige infographics die kunnen helpen bij coachend lesgeven. Uiteindelijk moeten al die kennis en instrumenten terechtkomen in de praktijk. Daarom proberen we heel veel in diezelfde praktijk uit.”
Kennislab Toekomstgericht Onderwijs
Eén kennislab springt er qua pure praktijkgerichtheid uit: het kennislab Toekomstgericht Onderwijs. Aan dit kennislab is namelijk een leerlab verbonden. 1e-jaarsstudenten van de Academie Educatie die voor dit unieke leerlab kiezen, lopen 2 dagen per week stage op een toekomstgerichte ‘vernieuwingsschool’. In het leerlab delen ze hun ervaringen. Het kennislab neemt die ervaringen mee in de HAN-lerarenopleidingen.
Schitterende snelkookpan
Maud Ras, kennisregisseur van het kennislab: “Het kennislab is een schitterende snelkookpan. In korte tijd ontwikkelen we samen met onderwijsexperts draagvlak en kennis. Met ons kennislab willen we meters maken richting gepersonaliseerd leren. Kennis blijft belangrijk, maar het gaat straks veel nadrukkelijker ook om vaardigheden en persoonlijke ontwikkeling. Als je intrinsiek gemotiveerd bent, leer je namelijk efficiënter en met meer plezier. Dat is ook het uitgangspunt van het leerlab.”
Het kennislab is een schitterende snelkookpan. In korte tijd ontwikkelen we samen met onderwijsexperts draagvlak en kennis.
Vrijheid in het leerlab
Het leerlab spiegelt zogezegd het vernieuwingsonderwijs waar studenten stagelopen. In een vrije vorm, zonder veel vaststaande regels. Maud: “De studenten stellen hun eigen leerdoelen op. Als docent ben je je eigen instrument. Zoek maar uit wat voor docent jíj wilt zijn. Op hun stageschool gaan ze met die coachende rol aan de slag. Studenten leren gesprekstechnieken en vaardigheden om leerlingen uit te dagen. Voorkauwen wat je precies moet doen? Lekker veilig, dat wel. Maar daar word je later geen zelfstandige professional van.”
Ontwikkel jouw leeraanpak
Koren op de molen van Gijs van Hout. Gijs is schoolopleider/coördinator van het Montessori College Nijmegen-Groesbeek. Daar wordt gewerkt met Agora: een vorm van toekomstgericht onderwijs waarbij iedere leerling vanuit persoonlijke interesses een eigen leerroute maakt.
Een ideale stageplek voor studenten van het leerlab, aldus Gijs. “Het zijn nieuwsgierige studenten met een open mind. Wij zeggen: ‘Dit is het speelveld. Ga je gang en zoek je eigen interesses en methodes op. Sommige stagiairs beginnen met de vakinhoud, terwijl andere meteen die coachende rol pakken of investeren in leren samenwerken. Wij motiveren ze hun eigen leeraanpak te ontwikkelen. Ze vinden het heel prettig om losgelaten te worden, en zo hun eigen intrinsieke motivatie te ontdekken.”
Gijs vindt het kennislab en het leerlab van groot belang. “Het onderwijs is ontzettend aan het veranderen. Wij zijn er om lerarenopleidingen daarop te laten anticiperen. Andersom hebben wij een leerlab van de HAN ook hard nodig. Anders hebben wij straks mooi toekomstonderwijs, maar vergeten we daarvoor capabele mensen op te leiden.”
Wij zeggen tegen stagiairs: ‘Dit is het speelveld. Ga je gang en zoek je eigen interesses en methodes op.
Samen vernieuwen
Binnen de HAN zelf gebeurt er al behoorlijk wat met de ervaringen uit het leerlab, zegt Maud Ras trots. “In de lerarenopleiding Frans zit al een hele lijn persoonsontwikkeling die de vraag opwerpt: wat heb jíj nodig? Ook maken we video’s waarin leerlingen en coaches van eigentijds onderwijs zelf aan het woord komen. Zo prikkelen we de nieuwsgierigheid.”
De reacties? Die zijn enthousiast, zegt Maud. “De HAN stelt zich echt open voor nieuwe ontwikkelingen. Hier werken docenten met keiveel ambitie, die het onderwijs willen doorontwikkelen. Dat doen we samen. Samen binnen kennislabs, samen met aangesloten stagescholen, en zéker ook samen met onze studenten!”
Meer inspirerende verhalen
De 'agency' van toekomstige professionals
Docenten moeten veel kunnen: Leerlingen interesseren, een relatie met hen opbouwen en kennis overdragen. En dat allemaal tegelijk.
Collegetour 2020
“Een docent heeft een toverstokje in handen waarmee hij of zij sprookjes tot werkelijkheid kan laten worden. En dus moet je als leraar op elk moment de fantasie van het kind stimuleren om achter het sprookje te komen.” Aldus Splinter Chabot.
Recordaantal afgestudeerden
Een tekort aan docenten is ook in het voortgezet onderwijs aan de orde van de dag. Het werkveld staat te springen om nieuwe leraren, waaronder in het kernvak wiskunde.
