Onbereikbaar zijn; waarom zou je?

Onbereikbaar zijn. Wie wil dat niet? Nou, wijzelf. We geven voortdurend signalen af dat we wél bereikbaar zijn. We beantwoorden 's avonds mails, of versturen ze zelf. We laten onze telefoon aan staan op onze vrije middag, voor het geval dat die ene collega je nog terugbelt. We gaan op vakantie, maar laten weten dat we in noodgevallen altijd te bereiken zijn. Dat ene mailtje of telefoontje tussendoor, dat kan toch geen kwaad? Nou, wel dus. Zegt lector Josephine Engels, deskundige op het gebied van Arbeid en Gezondheid. 

“Op de korte termijn is het beantwoorden van zo'n telefoontje niet erg", legt Josephine uit. “Het is juist heel effectief! Maar op de lange termijn verstoort het je mentale belasting. We hebben namelijk 1 à 2 weken nodig om af te schakelen van ons werk. Let maar eens op: aan het einde van je 2e vakantieweek ga je dingen vergeten. Je loopt voor een 2e keer naar dat winkeltje aan de andere kant van het dorp, omdat je de wijn vergeten bent. En, je vindt het helemaal niet erg!” Detachement, noemt Josephine dat. Loskomen van je werk, andere dingen belangrijk vinden. “Dat loskomen, dat hebben wij als bevlogen medewerkers in een gretige organisatie keihard nodig.” 

Het draait vaak om verwachtingen, ziet Josephine. Ben je eenmaal buiten je normale werktijden of tijdens je vakantie bereikbaar, dan weten collega's je voortaan goed te vinden. En wordt het in je team steeds normaler om altijd bereikbaar te zijn. Zo creëer je een cultuur waarin het de norm wordt. Breng daar maar eens verandering in!

Onlangs ging er een wetsvoorstel over dit onderwerp richting de Tweede Kamer. Met als titel: Het recht op onbereikbaarheid. In navolging van landen als Frankrijk, waar dit recht vastligt in de wet. Werkgevers mogen er van hun werknemers niet verwachten dat ze buiten werktijd nog bereikbaar zijn, per mail of telefonisch. “Een prima plan, maar bij een onderwijsinstelling zoals de HAN ligt het net iets anders", oordeelt Josephine. Zeker voor docenten ligt er na 5 uur vaak nog werk, zoals het voorbereiden van lessen voor de volgende dag. Wel ziet ze volop mogelijkheden om de mentale belasting bij werknemers te verlagen. 

Dat is hard nodig, want continue ‘aan’ staan heeft gevolgen. En ja, corona heeft daar ook iets mee te maken. Wie is er eigenlijk aan zet om daar iets aan te doen? Trek op tijd bij jezelf aan de bel, adviseert Josephine. Ben je mentaal te zwaar belast, dan ben je 's ochtends niet uitgerust, en heb je te weinig energie om aan een nieuwe werkdag te beginnen. “Maak tijd in je agenda om rustig op te starten. Plan bijvoorbeeld geen afspraken in voor 9.30 uur. Zo kun je rustig opschakelen. En, 6 meetings per dag is meer dan voldoende!”  

Natuurlijk speelt ook corona en het bijbehorende thuiswerken een rol. Voorheen had je ‘looptijd’ nodig, om van het ene naar het andere lokaal of vergaderruimte te komen. Nu wordt alles letterlijk volgepropt. Tijdens de lockdowns kwam er bovendien veel druk te liggen op 2 groepen, signaleert de lector. “Docenten, omdat ze plotseling het online lesgeven moesten regelen. En medewerkers tussen de 25 en 35 jaar, de ouders met jonge kinderen, die opeens ook thuisonderwijs moesten verzorgen. Die samen met hun partner in shifts gingen werken.” Ze moet er niet aan denken dat zij dit had moeten doen.  

Josephines belangrijkste advies is dan ook: less is more. Hoe je dat doet? Nou, bespreek dat eens tijdens een teamoverleg. Waar kan het wat minder? En: compenseer. Werk je een keer door in het weekend? Neem dan op de dinsdag een paar uurtjes vrij. En wees dan ook onbereikbaar.  

“Stel zelf je grenzen! Natuurlijk heeft de werkgever een verantwoordelijkheid, die moet zorgen voor een veilige, gezonde en vitale werkomgeving. Maar het is ook een persoonlijke kwestie. Want, sommige collega's vinden het wél heel fijn om 's avonds appjes te lezen van andere collega's. Omdat het een leuke afleiding is. Terwijl anderen heel duidelijk die grens tussen werk en privé nodig hebben. Bijvoorbeeld omdat de kids thuis de aandacht opeisen.”  
 

Wat is gezond, qua werk? Hoe krijg je er meer plezier in? Om deze vragen draait het, in een serie over werkgeluk. Dit is het 1e artikel.