Terugblik op 30 jaar onderwijs en onderzoek

In de 12 jaar als associate lector initieerde en participeerde Gerda in projecten als Meer Mans, Samen Opleiden, Student als Partner en Health. Onvermoeibaar en gedreven richtte ze haar pijlen op verschillen bij aanstaande leraren. Op uitval en leerprocessen bij sociale minderheidsgroepen. Op optimaal lerende onderwijsorganisaties. Op aandacht voor de lerarenopleider als bijzondere professional binnen het onderwijs. En op samenwerking tussen lerarenopleidingen, de onderwijspraktijk en het onderwijsonderzoek. Ze zette zich ook landelijk in, voor versterking van de beroepsgroep en voor de Vereniging van lerarenopleiders. Maar daarover straks meer. Want lag die toewijding aan onderwijs, de lerarenopleidingen en onderzoek wel voor de hand?  

De Haaksbergse meid die klaar was met studeren, begon aan een 2e studie, aan de Sociale Academie. Daarna deed ze vormingswerk, tot de bezuinigingen haar takenpakket veranderden tot iets wat ze “helemaal niet interessant” vond. Ze ging weer studeren, in deeltijd: geschiedenis en de opleiding tot uitgever. “In mijn laatste studiejaar, aan de toen net gevormde hogeschool, vroeg het hogeschoolblad mij een stuk te schrijven over mijn opleiding geschiedenis, de MO-B. Dat schrijven beviel me wel, net als de verdiensten: 50 gulden per artikel. Om een lang verhaal kort te maken: na een paar maanden werd ik er eindredacteur.” En dan lachend: “Een baan van maar liefst 0,1 FTE, niet bepaald een goed belegde boterham. Maar er was toen echt weinig werk en ik was blij dat ik weer iets had.”  

Opnieuw liet Gerda zich leiden door de combinatie van toeval en interesse. Ze vulde de 0,1 FTE als eindredacteur aan met 0,4 FTE als docent cultureel-maatschappelijke vorming op de (tegenwoordige) HAN Pabo. Breidde haar uren bij het hogeschoolblad uit door er hoofdredacteur te worden. Verzorgde de cursus ‘20e eeuw’ op de lerarenopleiding Geschiedenis. Coördineerde binnen de deeltijdvariant van diezelfde opleiding de afstudeerrichting Redactie-uitgeverij. Werkte een aantal jaren HAN-breed als beleidsmedewerker Onderzoek. Deels naast, deels na elkaar. “Heel breed, van alle markten een beetje thuis, maar ik wilde ergens heel goed in worden.”  

In 2007 promoveerde ze, op sekseverschillen bij pabo-studenten. 2 jaar later werd ze benoemd tot associate lector - eerst op het thema sekseverschillen in het onderwijs, later op het thema Kwaliteiten van Lerarenopleiders: “Als associate lector leg je gewicht in de schaal, binnen en buiten de HAN. Na mijn eerste termijn kwam er binnen het kenniscentrum eindelijk meer erkenning voor de lerarenopleider als bijzondere professional. Precies wat ik nodig had om te doen wat ik wilde doen: de werelden van onderzoek en opleidingsonderwijs, zeker in die tijd nog heel verschillend, samenbrengen. Want ik wist: onderzoekende lerarenopleiders zijn betere lerarenopleiders. Lerarenopleiders zijn bovendien rolmodellen, altijd. Juist zij moeten verder kijken dan hun neus lang is. Minder intuïtief handelen en meer analyseren hoe het echt in elkaar zit.”  

Gerda vertaalt Van der Meidens uitspraak naar de onderwijswereld: “Zodra (leraren)opleidingen, onderzoekers én werkveld de handen ineen slaan, vol gaan voor kruisbestuiving, krijgen ze veel voor elkaar. Dan lukt het om samen praktische kennis te ontwikkelen en de onderwijspraktijk te veranderen of vernieuwen.” Gerda ziet echter dat samenwerking niet altijd even goed gebeurt en ook nogal eens tijdelijk van aard is. “Als het project is afgelopen – meestal als het geld op is – gaat het (te) vaak op de oude voet verder. Maar toch is er altijd een blijvend effect van onderzoekend ontwikkelen en innoveren: natuurlijk werken projecten als Meer Mans en Samen Opleiden ook na afloop door.”  

Anno 2021 is de onderzoeksfunctie veel beter verankerd binnen de opleidingen van de HAN dan 20 jaar geleden. Maar klaar is het nog niet, benadrukt Gerda. “Het onderzoekend handelen dat studenten moeten leren, zit soms nog te veel vast in protocollen die studenten moeten doorlopen. We kunnen nog veel beter kijken naar de verschillen: wat heeft ieder van hen nodig om een onderzoekende professional te worden? En bij verschillen gaat het zeker niet alleen om sekseverschillen, maar om alles waarin studenten verschillen en de inclusiviteit van de opleiding.”  

De lerarenopleidingen gaan volgens Gerda nog veel te veel uit van één en dezelfde hoepel, waar iedereen doorheen moet. “Maar waarom eigenlijk? Ik zou meer ruimte willen voor bijvoorbeeld specialisatie in vakinhoud. Diversiteit is een kans, ook voor het po: laat de taalvirtuoos de spellingslessen voor de hele middenbouw verzorgen en geef de leraar met de gouden handen schoolbreed de lead bij creatieve vakken. Die ontwikkeling is met een aanbod als de ALPO al ietsje ingezet, maar daar mag nog wel een tandje bij.”  

Gerda zelf doet het juist een tandje minder: begin maart had ze haar laatste werkdag, maar van de spreekwoordelijke geraniums is geen sprake. “Ik geniet van de luxe om alleen nog de leuke ‘onderwijsdingen’ te doen. Bijvoorbeeld bij de NVAO, rondom het toetsen van opleidingen en visitaties.”  

Dan is er het boek: ‘50 jaar leraren opleiden’. Het verschijnt dit najaar bij uitgeverij Boom. Gerda doet de redactie samen met een collega van de VU, en draagt er hoofdstukken aan bij. “Het is (weer) een heel breed boek over de 11 verschillende lerarenopleidingen die er zijn. Ook thema’s als internationalisering, onderzoek, overheidsbeleid, samen opleiden en de beroepsvereniging van lerarenopleiders komen erin aan bod. En dan blijkt – uit de opgegeven referenties - steeds weer dat ik me met veel verschillende thema’s heb beziggehouden.”  

En straks, als het boek klaar is, wat dan? “Dan staan er nog meters onderwijsboeken te wachten tot ze gelezen worden. Daar kan ook zomaar weer een project uit ontstaan. Stilzitten zal er niet van komen, dat zit niet in mijn bloed: mijn moeder was tot het einde toe bezig, had altijd weer plannen. Ik lijk op haar!” 

Nu Gerda afscheid heeft genomen van de HAN, worden haar werkzaamheden opgenomen binnen het Lectoraat Professionaliteit van leraren (waar het associate lectoraat Kwaliteiten van Lerarenopleiders al onder viel).

Lees ook het drieluik dat de Velon samen met Gerda Geerdink maakte.