Verplicht rapporteren over duurzaamheid: een vloek of een zegen?

Daar heeft Usha Ganga wel wat ideeën over. Usha is themaregisseur duurzaamheid bij de Koninklijke Nederlandse Beroepsorganisatie van Accountants (NBA) en oud HAN-docent. Ze  ontwikkelde voor de HAN een speciale cursus 'Aan de slag met CSRD' die accountants en controllers helpt bij het opstellen van zo’n belangrijke duurzaamheidsstrategie voor bedrijven.

Duurzaamheid behelst dus meer dan alleen netjes je afval scheiden. Usha: “Zeker. Elke sector heeft zijn eigen duurzaamheidsuitdagingen. Bij het ene bedrijf gaat het over gebouwverwarming, bij een transportbedrijf weer over uitstootvrije mobiliteit. Maar het kan ook gaan over afvalverwerking en inkoop van grondstoffen. Bedrijven moeten vooral naar 2 dingen gaan kijken: hun invloed op onze leefomgeving, waaronder het klimaat en CO2-reductie, en sociale duurzaamheid. Dat is echt een omslag want veel stuurinformatie is nu nog financieel gedreven."

Duurzaamheid is veel breder dan je denkt. Usha: "Bij sociale duurzaamheid moet je bijvoorbeeld denken aan hoe je met je personeel omgaat. Wat is het ziekteverzuim? Wat wordt er gedaan aan veiligheid, ontwikkeling en diversiteit op de werkvloer? Bij duurzaamheid gaat het om natuurlijke, sociaal-relationele, intellectuele, menselijke, financiële en materiële waarde. Grote bedrijven rapporteren hier nu trouwens al over. Nu zijn ook veel andere, minder grote bedrijven aan de beurt.”

Hoe kom je erachter waar je straks als bedrijf überhaupt over moet rapporteren? Usha: “Door te snappen wat er precies gebeurt in je bedrijf en waar jouw impact zit. Je zult moeten kijken waar in je bedrijf de duurzaamheidsproblemen zitten, en je realiseren dat een duurzame, gezonde bedrijfsvoering niet stopt bij de drempel van je bedrijf. Stel: jij doet alles helemaal goed qua afvalverwerking en je bent lief voor je personeel. Maar je werkt wél samen met een bedrijf dat aan kinderarbeid doet. Dan ben je er dus nog niet.”

Waarom worden accountants en andere financieel professionals bij deze nieuwe rapportages betrokken? Usha: “De finance-afdeling kijkt nu al vaak mee met het jaarrapport. Zij weten hoe je betrouwbare informatie opstelt. Als kleiner bedrijf heb je straks geen speciale duurzaamheidsmanager in huis. Dus kom je terecht bij de mensen die al weten hoe ze moeten rapporteren: de mensen van de financiële administratie. Zij weten hoe bedrijfsprocessen werken, hoe je die zo inricht dat je doelen behaalt en hoe je daarover rapporteert. Veel bedrijven zullen dan ook naar hun accountant kijken.”

Maar accountants weten toch niet per se alles van duurzaamheid? Usha: “Nee. Finance professionals zullen dus moeten gaan leren hoe je weet wat je CO2-uitstoot is, of hoe je een externe partij inschakelt om die kennis te krijgen. Dat ligt natuurlijk helemaal aan de complexiteit van je bedrijfsprocessen. Werk je bij een groot chemisch bedrijf, dan is het lastiger. Maar als klein bedrijf valt van alles te leren.”

Hebben de verplichte rapportages ook voordelen voor bedrijven? Usha: “Absoluut. Het gaat niet om braaf rapporteren om het rapporteren. Het dwingt je als bedrijf toekomstbestendig te zijn. Alle keuzes die je nu maakt zijn belangrijk voor de toekomst. Daar is inzicht en kennis voor nodig. Als je concurrent investeert in een CO2-intensieve machine en jij niet? Dan heeft die een voordeel op jou. Bovendien straalt het ook goed af als je je klanten kunt laten zien dat je als bedrijf toekomst- en klimaatbewust bent.”

Waar gaat de cursus over die jij met de HAN hebt opgezet? Usha: “De wetgeving is nog niet definitief, maar de onderwerpen waar bedrijven mee aan de gang moeten weten we al wel. We bespreken wat de grote problemen zijn die spelen, welke informatie nodig is en hoe je daar als organisatie mee aan de slag kunt. Met de cursus ‘Aan de slag met CSRD’ richten we ons op de finance professionals die dit voor bedrijven gaan doen. Na elke sessie kunnen ze meteen aan het werk: kan ik dit al meten voor mijn organisatie? Wat gebeurt daar al mee? Dat bespreken we dan in de volgende sessie. Zo leer je begrijpen waarom deze onderwerpen zo relevant zijn.”

Is de conclusie dat dit niet alleen maar een vervelende EU-regel is waar bedrijven zich zuchtend aan moeten houden? Usha: “Je kunt niet ontkennen dat deze nieuwe manier van rapporteren extra rompslomp meebrengt en geld kost. Die accountant moet betaald worden. Maar bij bedrijven die al rapporteren zie je dat er al veel inzicht komt in waar hun energielekken zitten. Daardoor passen ze hun proces aan en besparen ze geld. Essentieel voor een gezonde bedrijfsvoering. Door het rapporteren ben je voorbereid op grote veranderingen in de toekomst en zie je waar je zwaktes en afhankelijkheden zitten. Dat dat inzicht belangrijk is, heeft corona ons wel duidelijk gemaakt.”

Een visie waarin Joost Kelderman zich herkent. Joost werkt bij Stolwijk Kelderman Accountants Fiscalisten in Zevenaar en Doetinchem. Als accountant heeft hij direct te maken met het MKB dat moet gaan rapporteren. Joost: “Ik zie de richtlijnen niet als doel, maar als middel. Het moet bijdragen aan een verbetering van de manier waarop organisaties presteren op het gebied van duurzaamheid. Niet alleen op financieel gebied, maar ook wat zij betekenen voor hun omgeving. Jaarrekeningen maken kunnen bedrijven tegenwoordig zelf wel. Daar zijn alle processen op ingericht. Wij hoeven alleen nog een oordeel daarover te geven. Op het vlak van duurzaamheidsrapportages zijn veel bedrijven nog niet zover. Hierbij zal de accountant ook een helpende hand moeten bieden bij het achterhalen van de data en het genereren van de rapportages, verwacht ik.”

Hoe verloopt dat proces bij bedrijven nu? Joost: “Nog erg ongestructureerd. Het proces om deze informatie gestructureerd vast te leggen en hierover te rapporteren is nog maar net begonnen. De wil is er wel, maar het is slechts één van de vele zaken die om aandacht vragen. De krappe personeelsbezetting op veel plaatsen werkt ook niet mee. Accountants kunnen een gidsende rol gaan vervullen voor bedrijven.”

Is er eigenlijk paniek bij de bedrijven? Of bij accountants? Joost: “Nee hoor, voorlopig gaat nog veel aandacht naar de effecten van corona. De vraag is wel of 2024 reëel is. Als je alles te snel en te hard doordrukt is het de vraag of je het uiteindelijke doel bereikt: het integreren van duurzaamheid bij bedrijven. Voor accountants in het MKB -die een beperkt aantal klanten hebben die snel aan deze richtlijn moeten voldoen- is het belangrijk om te bedenken hoe je voldoende kennis over CSRD organiseert: zelfstandig of in samenwerking met andere kantoren?

Meer weten over de cursus Aan de slag met CSRD?
Kijk dan op: www.han.nl/csrd