Proactieve zorgplanning bij kwetsbare ouderen

Het doel van het project Proactieve Zorgplanning voor ouderen, oftewel Advance Care Planning (ACP), is optimale samenwerking tussen patiënt, huisartsenpraktijk en partners in de eerstelijnszorg. Dit met het oog op tijdig praten over gewenste doelen van zorg in de laatste levensjaren en de vertaling naar medisch handelen.

In februari 2021 is bij NEO huisartsenzorg en ZZG zorggroep in Zuid-Gelderland een pilotproject over proactieve zorgplanning gestart. Vanuit het Lectoraat Wijkverpleging voerden 12 studenten Verpleegkunde praktijkgericht onderzoek uit naar de voortgang. Eén groep onderzocht de doelgroep kwetsbare ouderen op specifieke kenmerken. De 2 andere groepen interviewden de betrokken professionals en ouderen.

Over 29 kwetsbare ouderen, die een proactief planningsgesprek voerden met hun huisarts, is informatie over demografie en gezondheid uit het Huisarts Informatiesysteem verkregen. Bij al deze kwetsbare ouderen (tussen de 70 en 90+) is sprake is van één of meer chronische ziekten. Er zijn 17 ouderen die alleen wonen en 24 ouderen kunnen beroep doen op een mantelzorger. 

De 9 geïnterviewde professionals (5 wijkverpleegkundigen, 3 huisartsen en 1 praktijkondersteuner) hebben voldoende kennis over proactieve zorgplanning. De wijkverpleegkundigen blijken het echter toch lastig te vinden om dit onderwerp te bespreken met hun cliënten.

Het is bevorderlijk als professionals de oudere goed kennen, als de oudere een open houding heeft en zelf ook over de toekomst wil praten. De belangrijkste belemmerende factoren zijn zowel tijd- als kennistekort. 

De professionals staan positief tegenover proactieve zorgplanning. Ze willen de zorg zo goed mogelijk bieden en vinden het ook prettig dat de behandelwensen duidelijk zijn. Dit zorgt voor rust. De professionals noemen de volgende verbeterpunten:

• de multidisciplinaire samenwerking
• het volgen van scholing en
• het eerder starten van proactieve zorgplanning

De 8 geïnterviewde ouderen kennen het begrip ‘proactieve zorgplanning’ niet. Een klein aantal van hen heeft wel al zo’n soort gesprek gevoerd. De behoefte van de ouderen is verschillend. Het is prettig dat het gesprek aanleiding biedt om wensen en behoeften met partner of andere familieleden te bespreken. Sommigen vinden vastlegging van wensen en behoeften fijn, mits dit jaarlijks wordt geëvalueerd.

''De aanbevelingen van de studenten variëren van meer training voor de wijkverpleegkundigen, betere informatievoorziening aan ouderen tot regelmatig herhalen van een proactief planningsgesprek'', zegt Minke Nieuwboer, lector Wijkverpleging en projectleider, samenvattend. ''Maar het gaat bijvoorbeeld ook om vervolgonderzoek in de groep oudere migranten. Dit omdat in andere culturen mogelijk ook andere wensen en behoeften leven in relatie tot proactieve zorgplanning."

"Voor het onderwijs bevelen de studenten aan om eenzelfde training te geven zoals die over Shared Decision Making (SDM)'' vervolgt Minke. ''Want SDM past volgens hen ook als gesprekstechniek bij het uitvoeren van een proactieve zorgplanningsgesprek. De studenten worden zo beter voorbereid op hun stage, omdat ze in die periode ook te maken kunnen krijgen met proactieve zorgplanning." 

Minke: ''De studenten hebben veel aanbevelingen voor de praktijk. Als projectgroep zijn we daar blij mee en nemen we die ter harte. Ze leiden hopelijk tot verbeteringen in het vervolg van de pilot.''

Meer informatie of vragen over het onderzoeksproject? Neem contact op met het Lectoraat Wijkverpleging en stuur een mail aan het secretariaat:

• Sandra.Wolf@han.nl