Gebouwen met cultuurhistorische waarde aansluiten op de route naar klimaatneutraal

Martine deed haar opdracht voor de vastgoedafdeling van de gemeente Baarn. Zij kwam hiervoor terecht bij Peter Rabou en Sandor Bendeler van het team Beheer Ruimte & Ontwikkeling. Peter Rabou was projectmanager Vastgoed en Sandor Bendeler was teammanager. De keuze viel op een onderzoek naar het verduurzamen van gemeentelijk vastgoed en de energietransitie.

"Meedenken aan een methode om bij te dragen aan de verbetering van het milieu houdt mij bezig," vertelt Martine. "Waar liggen de mogelijkheden en kansen om te verduurzamen voor een organisatie? Het is een hot item en ik wilde hierin een onderwerp onderzoeken. Ik koos er daarom bewust voor om bij een ander team binnen de gemeente voor een afstudeeronderwerp te gaan. Ik wilde voor de organisatie graag een bijdrage leveren om de CO2-uitstoot te verminderen en waar de organisatie verder mee kan werken. In mijn eigen functie als inspecteur bouw- en woningtoezicht waren de mogelijkheden te beperkt.."

Het onderwerp kwam niet zomaar tot stand. Het startte met een breed plan van aanpak om het gemeentehuis klimaatneutraal te maken. Het gemeentehuis bestaat uit een monumentaal gedeelte en een deel uit de jaren '90. In dat projectvoorstel was verduurzaming, circulariteit en flexwerken meegenomen.

"Maar dit was veel te breed, zegt Martine. "Het onderzoek moest daarom worden aangepast, zodat het meer focus kreeg en meer praktijkgericht werd. Dat was jammer, omdat het onderzoeksplan nu niet meer volledig voldeed aan de wensen van Sandor, mijn opdrachtgever bij de gemeente. De verwachtingen moesten dus worden bijgesteld vanwege de beschikbare tijd voor het onderzoek. Ik moest bijvoorbeeld de keuze maken om de analyse naar recyclen minder diepgaand te onderzoeken. Ik was te enthousiast en mijn verwachtingen waren te hoog.

Om aansluiting te vinden in de bijdrage aan de organisatie koos Martine voor een onderzoek om vastgoed van de gemeente tot het bouwjaar 1930 met een cultuurhistorische waarde te verduurzamen en theoretisch circulair te onderzoeken. "Ik heb het monumentale gedeelte van het gemeentehuis als testcase toegepast. Het afstudeeronderzoek werd hierdoor compacter en praktijkgericht."

Het afstudeeronderzoek van Martine heeft geresulteerd in een praktische procesleidraad met 8 stappen, die helpt bij het besparen van het energiegebruik bij gebouwen met een cultuurhistorische waarde. Zoals gemeentelijke-, provinciale- en rijksmonumenten. Ons land telt momenteel ruim 118 duizend van zulke monumenten die voor toekomstige generaties in stand gehouden worden.
 
"Het volgen van de leidraad geeft structuur bij het verduurzamingsproces en maakt het dit efficiënter," zegt Martine. "Het geeft direct inzicht in verduurzamingsmogelijkheden voor de gebouwschil en de installaties, maar ook in de ambities die voor het gemeentelijke vastgoed kunnen worden gesteld en waarom verduurzamen nodig is. Het voegt belangrijke waarde toe aan de afdeling Vastgoed van de gemeente Baarn, óók omdat de leidraad kan worden toegepast op al het andere bestaande vastgoed."

Door maatregelen uit het Duurzaam Meerjaren Onderhoudsplan te koppelen aan natuurlijke onderhoudsmomenten, worden de gebouwen met cultuurhistorische waarde aangesloten op de route naar klimaatneutraal.  Martine: "Het is essentieel om ook vooruit te kijken naar technische innovaties, waarmee je de te nemen maatregelen kunt verbeteren." 

Vanuit haar onderzoek heeft Martine verschillende suggesties gedaan voor vervolgonderzoeken, zoals onderzoek naar het aansluiten van gebouwen op de toekomstige energie-infrastructuur, of onderzoek naar mogelijkheden om zonnepanelen op of bij monumenten te plaatsen. 

Martine is zich na haar middelbare schooltijd blijven doorontwikkelen. "Ik wilde na mijn mbo-opleiding Bouwkunde graag hbo Bouwkunde doen, maar ik ben eerst gaan werken. Ik heb in diverse bouwkundige functies ervaring opgedaan en deed ook vakgerichte opleidingen, zoals Bouwkundig opzichter BNA/VTS. Mijn werkniveau lag op hbo-niveau. Het was dus tijd om persoonlijk door te groeien en -ook voor de baanzekerheid- een hbo-titel te halen." 

Haar keuze voor de deeltijdopleiding Bouwkunde van de HAN verklaart Martine door haar wens meer te willen leren over management in de bouw en uitvoering. "De opleiding Bouwkunde van de HAN sprak mij aan vanwege het gedeelte Bouwmanagement. Ook was een vaste collegedag voor mij een must."  

Martine werd tijdens haar afstudeerperiode bij de HAN begeleid door docenten Willem van Dijk en Ernest Boel. Ze is blij met de ondersteuning en begeleiding die ze kreeg.

"Ik kreeg tijdens mijn opleiding college van hen en ik wist wat zij voor mijn onderzoek konden betekenen. Tijdens een onderzoeksproces wijzigen de verhoudingen: de onderzoeker moet de regie pakken. Door hun begeleiding kon ik mij meer focussen op de weg naar het doel toe, in plaats van alleen te kijken naar het doel zelf. Hierdoor is een mooi resultaat behaald." 

De opleiding heeft Martine Robbertsen-van Ginkel veel gebracht en droeg bij aan haar persoonlijke ontwikkeling. "Ik heb mijn technische kwaliteiten vergroot, geleerd hoe je rapportages schrijft en hoe je presentaties geeft. En op welke manieren je onderzoek kan doen en ook hoe je omgaat met teleurstellingen..."

Een volgende opleiding zit er nu niet direct in, vertelt Martine. "Maar het vergaren van kennis en je brein aan het werk zetten, smaakt wel naar meer." Direct na haar afstuderen heeft ze al wel onderzocht welke universitaire masteropleidingen er zijn...