Studenten en onderzoekers houden elkaar scherp

“Onderzoek en onderwijs zijn altijd verbonden op de HAN”, vertelt lector Maaike Hermsen van het lectoraat Ethiek van Verbinding met Mensen met een Verstandelijke Beperking. “Onze (docent)onderzoekers geven gastlessen en vertellen over de projecten waarbij ze betrokken zijn. Of ze delen resultaten van hun onderzoeken. Dit zijn onderzoeken over onderwerpen die rechtstreeks uit de praktijk komen. Maar we vragen ook de studenten wat zij zien in de praktijk, welke maatschappelijke onderwerpen bij hen spelen.” 

Studenten bachelor Social Work kiezen vanaf jaar 3 voor een profiel: Zorg, Jeugd of Welzijn en Samenleving. Docent Ellen Mecking van Social Work: “Binnen het profiel Zorg hebben we een kennislijn. De studenten leren over 3 grote doelgroepen: de gehandicaptenzorg, ouderenzorg en geestelijke gezondheidszorg (GGZ). Ellen: “Ook zijn er bouwstenen die gaan over het beroep en maatschappelijke ontwikkelingen. Er komen gastsprekers uit het werkveld langs. Bijvoozrbeeld iemand uit de GGZ die alles weet over indicaties en financiering.” 

Praktijkleren is de basis van de opleiding Social Work. De lectoraten geven context, achtergronden, dilemma’s die op dat moment spelen in de praktijk. “We beginnen altijd met de vraag wat er vanuit de studenten opvalt aan ontwikkelingen. We sluiten aan bij waar zij mee bezig zijn”, vertelt Lector Jan Pieter Teunisse van het lectoraat Volwaardig Leven met Autisme. “Ook om te horen of ze dezelfde dingen zien als wij. Wij zijn van het praktijkgerichte onderzoek, de vragen uit de praktijk pakken we op.”

Een voorbeeld uit de praktijk van Ellen: “Studenten leren tijdens de lessen over het waardigheidsparadigma. Hierin gaat het over de gezamenlijke zoektocht naar een betekenisvol leven voor iemand met een beperking. Ik hoor van studenten dat ze tijdens hun stage zien dat dit nog niet zo goed gaat.” Jan Pieter haakt aan: “Veel vaker gaat het nog over het burgerschapsparadigma. Dit is erop gericht dat iedereen regie over zijn eigen leven heeft en volwaardig kan meedoen. Maar dat is niet voor iedereen haalbaar, een beperking heeft invloed.” 

Hij gaat verder: “Het waardigheidsparadigma gaat over het leven dat iemand wil leiden en hoe je als hulpverlener hieraan bijdraagt. Je zorgt ervoor dat mensen stappen zetten die ze tot een waardevol leven brengen.” Maaike voegt toe: “Daar kan niemand tegen zijn, maar wat betekent het in de praktijk? Wat zijn de consequenties hiervan voor de inrichting van je zorg en ondersteuning? Dat is een spannende in de praktijk. Je vindt de mens belangrijk en wil zijn betekenisvolle leven centraal zetten, maar je zit ook in een systeemwereld die moet draaien. Dat merken de studenten ook.”

Maaike en Jan Pieter krijgen regelmatig de opmerking van studenten dat ‘ze als stagiair geen invloed hebben op veranderingen’. Daar zijn ze het niet mee eens. “Het feit dat ze zich al bewust zijn dat het niet zo werkt in hun praktijk, is de eerste stap. Je kunt niet het hele systeem veranderen, maar wel bijvoorbeeld invloed uitoefenen via opdrachten of juist in je eigen gedrag te laten zien waar je voor staat”, zegt Jan Pieter. Maaike vult aan: “We zeggen dan tegen de studenten: stel vragen, wees nieuwsgierig. Vraag waarom ze dingen op een bepaalde manier doen. Soms breng je daarmee al mensen op andere gedachten.” 

“De context om iemand heen is bij het waardigheidsparadigma ook heel belangrijk. Het netwerk meenemen en te betrekken”, vertelt Maaike. “Studenten stellen dan kritische vragen als: hoe zit dit met privacy, wie mogen we benaderen? En wat als mensen bepaalde personen niet willen betrekken? Studenten koppelen het weer aan casuïstiek uit de eigen praktijk. Dat is heel waardevol.” Ellen vervolgt: “Het is mooi als studenten kritisch durven te zijn. Dat ze zeggen: leuk bedacht, maar in de praktijk werkt het niet zo. Bijvoorbeeld nu met het personeelstekort. Dan willen ze wel werken volgens het waardigheidsparadigma, maar maatwerk is niet mogelijk. Dan denken ze goed na over wat wel kan.” 

Dat juist die cliënten en de praktijk centraal staan binnen het profiel Zorg, vinden Ellen, Jan Pieter en Maaike meer dan logisch. Dat betekent ook dat er veel gastcolleges zijn van professionals of ervaringsdeskundigen. En dat zij ook betrokken worden bij het maken van de lesinhoud. Maaike: “Laatst kwam VWS voor een werkbezoek naar de HAN. Ze bezochten ook de STERKplaats. De studenten van de voltijdopleiding gaven aan hoe belangrijk ze het vonden om les te krijgen van ervaringsdeskundigen. En om zelfs samen lesinhoud te maken. Ze leerden daar veel van.” 

De lessen eindigen niet met een theorietoets over de geleerde stof. Nee, studenten nemen alles wat ze leren op stage mee terug. En andersom. “Halverwege geven ze op hun stageplek een deskundigheidsbevordering. Iets wat ze in de kennislijn hebben geleerd en ze meenemen naar hun praktijkplek, omdat daar behoefte aan is. Dat kan bijvoorbeeld een workshop zijn, een training, een flyer of een artikel”, legt Ellen uit. “En als eindtoets geven ze een presentatie waarin ze de theorie verbinden met wat ze in de praktijk zien. Zo komt theorie, onderzoek en praktijk weer samen.”