Toekomstbestendig wonen in Arnhem-West

De Course '(Voor- en) Naoorlogse wijk' vormt in de voltijdopleiding Bouwkunde het laatste kwart van het 2e studiejaar. Studenten werken van half april tot half juni samen met bewoners van een oudere woonwijk aan een verduurzamingsonderzoek. 

Verduurzaming is een complex onderwerp. De studenten helpen woningeigenaren daarom een stap verder met hun plannen. 22 wijkbewoners maakten gebruik van de mogelijkheid om vrijblijvend en kosteloos verduurzamingsadvies én nieuwe inspiratie voor hun woning op te doen. 

Na eerdere projecten in de wijken Elsweide, Spijkerkwartier, Geitenkamp en Elden, vond de opleiding Bouwkunde dit studiejaar samenwerking met bewoners in de wijken Heijenoord, Lombok en Klingelbeek. Het buurtinitiatief Coöperatie GroenWest Arnhem regelde hiervoor een belangrijk deel van de communicatie met de bewoners. Het studieproject en het buurtinitatief sluit ook aan op het doel van de gemeente Arnhem, om in 2050 aardgasvrij te zijn.  

In de iconische Koepelgevangenis, midden in het stadsdeel Arnhem-West, vond aan het begin van de avond de afsluitende bijeenkomst plaats. Architect, oud-HANstudent en buurtbewoner van Arnhem West Bastiaan Buurman van Opzoom Architecten, beet het spits af. Hij gaf een korte toelichting over de historie van de voormalige gevangenis en over de herbestemmingsplannen. Daarna volgde een korte paneldiscussie met de wijkraad over de stand van zaken in de wijkaanpak. 

Vervolgens was de beurt aan de projectteams om hun adviezen en posters voor een toekomstbestendige woning met de individuele bewoners te bespreken. Alle 22 projectgroepen leverden 2 professionele rapporten op: een individueel advies voor de bewoner en een rapport voor de duurzaamheidscommissie van het stadsdeel Arnhem West.

Het rapport voor het stadsdeel gaat in op de vraag hoe de hele wijk voor de toekomst gereedgemaakt zou kunnen worden. Welke energetische maatregelen op wijkniveau kun je bijvoorbeeld nemen? Daarbij werd ook gekeken naar aspecten als leefbaarheid, vergroening en waterberging. Resultaat: een digitale bundeling van 22 rapporten vol verfrissende ideeën voor het wijkteam.

Wijkbewoner en actief GroenWest Arnhem-lid Annemieke Ackermans reageerde enthousiast op de adviezen die zij van de studenten kreeg: "Ik vind dat ze het echt heel mooi hebben uitgewerkt en voor mij toegankelijk hebben opgeschreven. Wat ik mooi vind, is dat ze met verschillende scenario’s gewerkt hebben. Dus eenvoudig én in grote stappen en heel rigoureus. Ik kan nu gewoon in het rapport zien wat het ongeveer kost."  De studenten hadden voor Annemiek Ackermans ook nog een onverwachte conclusie. "Ik was verrast dat ik energielabel A heb. En zijzelf trouwens ook...!" 

Bouwkundestudenten bekwamen zich in het integraal oplossen van zulke vraagstukken. Zij worden daarbij ondersteund door een lesprogramma met gastsprekers en gastdocenten. De opleiding werkt hiervoor nauw samen met het HAN Lectoraat Architecture in Health, het Expertisecentrum Energy & Environment (SEE) én met de Gemeente Arnhem.

De gemeente Arnhem moet de leefomgeving van de stad verbeteren om te voldoen aan de doelstelling van Aardgasvrij wonen in 2050. Over de wijkgerichte energietransitie is op gemeentelijk niveau het plan ‘Transitie-visie Warmte’ opgesteld. Hierin geeft de gemeente per wijk aan welke alternatieve energiebron kan worden gebruikt. Maar ook geeft zij aan hoe ze de transitie samen met bewoners, organisaties en anderen voor elkaar wil krijgen. Het doel is dat alle Arnhemse wijken overstappen op een warmte-alternatief. De aanpak van de gemeente sluit goed aan op de initiatieven die al langere tijd door GroenWest Arnhem worden genomen om het stadsdeel te verduurzamen. 

"Wijkgerichte energietransitie is 1 van dé grote opgaven in de bouw in Nederland," zegt Hanneke Spoorenberg, hoofddocent Bouwkunde bij de HAN. "Het is nodig om CO2- en fijnstofbelasting te verminderen, een betere leefomgeving te realiseren en om het opwarmen van de aarde tegen te gaan." Dit komt tot uiting in onderwerpen als aardgasvrije wijken, circulaire economie, cradle-to-cradle, smart grids en het containerbegrip 'duurzaamheid'. Hanneke Spoorenberg: "Uiteindelijk heeft het allemaal direct te maken met de kwaliteit van het leven".