Studenten interviewen ervaringsdeskundigen

“Op de basisschool had ik al moeite met lezen en schrijven. Punten en komma’s? Daar deed ik niet aan”, zegt Patricia monter. “En nog altijd vind ik het lastig om formele brieven van instanties te begrijpen. Ook internet gebruik ik weinig. Veel websites zijn onoverzichtelijk, met die kleine rotlettertjes en onbegrijpelijke functies. Wel gebruik ik WhatsApp, op mijn telefoon. Maar een lange tekst achter elkaar typen lukt niet. Ik splits mijn verhaal op in korte berichtjes.”

Het is allemaal heel herkenbaar voor Paul. Hij vertelt dat hij op school veel moeite had met leren. Op zijn vijftiende maakte hij een traumatische gebeurtenis mee en op zijn 22^ste opnieuw, waarna hij in een psychose raakte. Vervolgens bleek zijn werkgeheugen beschadigd. “Het functioneert nu op het niveau ‘zwakbegaafd’”, legt hij uit.

Dit zorgt ervoor dat Paul allerlei moeilijkheden ondervindt in onze geletterde maatschappij. “Ondertiteling lezen bij een film of tv-serie? Dat lukt me niet. Ook met afkortingen en Engelse woorden heb ik moeite. Een boek heb ik nog nooit uitgelezen. En online loop ik vast in lange lappen tekst.” Hij wijst op de samenvatting van een kookboek bij Bol.com. “Dat lees ik dus nooit. Ik bekijk het plaatje en lees de titel.” Ook inloggen, met steeds wisselende wachtwoorden, vindt Paul lastig.

Patricia en Paul doen mee aan een gebruikersonderzoek dat tweedejaarstudenten van de opleiding Communication & Multimedia Design uitvoeren, in het kader van het nieuwe semester ‘Inclusief Ontwerpen’. ‘Bij de ontwikkeling hiervan werken we nauw samen met het Bijzonder Lectoraat Inclusive Digital Design & Engineering’, vertelt docent Jan Henk Annema. Onder zijn leiding interviewen de studenten ervaringsdeskundigen om te horen waar zij online tegenaanlopen. En vooral ook: hoe het beter kan. Deze gesprekken nemen zij op (in beeld en geluid). Ook maken ze aantekeningen op hun laptops.

In de interviews focussen de studenten op de website Growpad. Deze is bedoeld om mensen te ondersteunen bij hun ontwikkeling. Zij gebruiken de site om, eventueel samen met een begeleider, hun eigen groeidoelen te formuleren. Bijvoorbeeld op het gebied van gezondheid, geld, sociale relaties. En hier acties aan te koppelen.

Eén van die begeleiders is Jelmar Stijnen, cliëntondersteuner bij MEE Gelderse Poort. Hij merkt dat veel cliënten de website ingewikkeld vinden. “Het is bijvoorbeeld niet meteen duidelijk wat sommige icoontjes betekenen. Er staan bovendien veel keuzemogelijkheden op de site. Die maken het onoverzichtelijk. En de basisnavigatie is ook niet zo duidelijk.”

Naast cliëntondersteuner is Jelmar ook ervaringsdeskundige, want hij heeft zelf een visuele beperking. “Naarmate de dag vordert, zie ik steeds minder”, legt hij uit. “De lichte kleurtjes op de website? Die kan ik dan steeds minder goed onderscheiden. En het kleine lettertype is ook niet prettig.”

De studenten zijn benieuwd welke suggesties voor verbetering de ervaringsdeskundigen hebben. Dat zijn er nogal wat. Zo vindt Patricia het altijd prettig als het lettertype groot is en belangrijke woorden vetgedrukt zijn. “Dan vallen ze beter op.” Ook vertelt ze dat het voor laaggeletterden fijn is als teksten kort en bondig zijn. “En zonder moeilijke woorden.”

Paul waardeert het als informatie zoveel mogelijk via beelden wordt gegeven. “Een spraakfunctie helpt ook. Dus dat een stem de tekst leest, als je ergens op klikt.” Verder adviseert hij: “Maak het allemaal zo simpel en krachtig mogelijk.”

Jelmar wil graag een beter gebruik van contrast tussen kleuren op de website. Verder vindt hij het belangrijk dat informatie vergroot kan worden. En dat de site ‘schaalbaar’ is, zodat je deze op zoveel mogelijk devices kunt bekijken. “Ook een ‘online mascotte’, die gebruikers rondleidt en uitlegt hoe de site werkt, zou fijn zijn.”

De studenten zijn blij met de input van de ervaringsdeskundigen. “Superinteressant om met deze doelgroep samen te werken en door hun bril te kijken”, zegt een van hen. “Hier hebben we veel aan voor onze volgende stappen.”

De studenten duiken nu eerst in de literatuur over inclusief ontwerpen. “Daarna gaan we ideeën genereren en prototypen ontwerpen. Die testen we in oktober met deze doelgroep. Uiteindelijk moet dit dan leiden tot een betere, inclusievere versie van Growpad.”

Bij inclusie gaat het erom iedereen kan meedoen in de maatschappij. Een belangrijke voorwaarde voor participatie is dat mensen websites en apps kunnen gebruiken. Ook als zij een beperking hebben. Studenten CMD leren al tijdens hun opleiding om af te stemmen op wat deze doelgroep nodig heeft, dankzij samenwerking met ervaringsdeskundigen als Patricia (taalambassadeur bij Taalhuis Arnhem), Paul (van Ervaar MEE) en Jelmar. “Heel waardevol en leerzaam”, zegt een studente. “Dit komt straks ook in een baan van pas.”