Samenwerking cruciaal voor duurzame last mile logistiek
In het project Healthy City Lab onderzocht het lectoraat Logistiek en Allianties hoe logistiek een positieve bijdrage kan leveren aan het leefbaar houden van steden. De onderzoekers werkten in 2 Living Labs, waarvan 1 het doel had de last mile logistiek op de campus Heijendaal te verduurzamen.
Enide Bogers, senior-onderzoeker van het lectoraat Logistiek en Allianties, speelde een cruciale rol in het project. Enide kijkt terug op het project en blikt vooruit, naar het vervolg.
Op campus Heijendaal in Nijmegen huisvesten 3 grote instellingen: de HAN, de Radboud Universiteit en het Radboudumc. Uit vooronderzoek bleek dat door het transport van de 3 instellingen te bundelen, de uitstoot fors omlaag kon en de leefbaarheid juist omhoog. Enide legt uit: “We zagen dat 80% van de voertuigen op de campus maar 1 zending naar 1 adres kwam brengen. Als al die voertuigen die ene zending aan de rand van de stad zouden droppen in een hub, dan kan vanuit daar misschien 1 elektrisch voertuig tientallen dieselbusjes vervangen. Dat zorgt niet alleen voor meer duurzaamheid, maar ook voor veel meer leefbaarheid, veiligheid en gezelligheid.”
Living Lab: impact maken in de praktijk
Enide en haar collega’s besloten een Living Lab in te richten op de campus, waarin onderzoekers en het werkveld samenwerken om impact te maken in de praktijk. Enide bepaalde samen met lector Dennis Moeke welke thema’s interessant waren en welke disciplines er aangehaakt moesten worden. “De kracht van een Living Lab is het vermogen om onderzoek direct in de praktijk toe te passen. Vanuit de probleembeschrijving keken we naar aspecten die onderzocht konden worden. En vanuit daar weer naar partners uit ons netwerk die we konden benaderen", vertelt Enide. Zo was er brede expertise aanwezig in het Living Lab: van logistiek, wiskundige modellering, financiën, businessmodellen en gedragswetenschappen tot juridische kennis.
De kracht van een Living Lab is het vermogen om onderzoek direct in de praktijk toe te passen.
Gezamenlijke leveranciers
De praktijkpartners waren enthousiast over het Living Lab en gingen er snel mee aan de slag. Zo kwam er een pilot tot stand waarin de 3 instellingen dezelfde leverancier gebruikten voor kantoorartikelen. Deze leverancier ging 2 keer per week leveren, in plaats van elke dag. Dit scheelde een hoop transportbewegingen. Volgens Enide heeft zo’n op het oog simpele aanpassing in de praktijk veel voeten in de aarde. “Bestellers moesten wennen aan het feit dat ze artikelen niet meer de volgende dag binnen hadden. Dit vraagt om een gedragsverandering: ze moesten vooruit gaan kijken. Ook vraagt het van bijvoorbeeld IT-systemen bij de inkopers en leveranciers toestemming om orders gebundeld te verzenden.”
Bevlogen individuen zijn belangrijk
Enide zat als senior onderzoeker met onder meer de directeuren inkoop, facilitair en logistiek van de 3 campusinstellingen in een stuurgroep. “In deze stuurgroep bespraken we waar de praktijk behoefte aan had, waar men tegenaan liep en waar we vanuit het onderzoek aan konden bijdragen. Ook droegen we nieuwe ideeën en concepten vanuit het onderzoek aan, die we in de praktijk wellicht konden testen.”
Naast haar rol in de stuurgroep was Enide ook direct betrokken bij een aantal studies. Samen met een promovendus van de Radboud Universiteit schreef ze een artikel dat het belang van bevlogen individuen bij verduurzaming in organisaties benadrukte. “In dit onderzoek kwamen de 2 mechanismen die ik interessant vind samen: mens en systeem. We zagen dat er bij veel organisaties in strategie of beleid wel iets stond over duurzaamheid, maar dat dat niet verder was vertaald in wat het betekent voor het transport. Of dat IT-systemen bepaalde duurzame beslissingen frustreerden, bijvoorbeeld door het onmogelijk te maken inkooporders gebundeld te versturen. Maar soms zagen we dat een organisatie toch duurzame beslissingen nam. Dat kwam doordat een werknemer, een individu, het belangrijk vond.” Middle managers spelen hierin een sleutelrol: zij vormen een brug tussen de werkvloer en de strategie.
Soms zagen we dat een organisatie toch duurzame beslissingen nam. Dat kwam doordat een werknemer, een individu dus, het belangrijk vond.
Uitdagingen
Het Living Lab bracht praktische uitdagingen aan het licht. Bijvoorbeeld dat succesvolle last mile bevoorrading deelname vereist van meerdere partijen in een regio. Uit een onderzoek binnen het project bleek dat een hub voor alleen de 3 campusinstellingen niet ideaal is. Enide legt uit: “Als alle andere klanten in Nijmegen nog steeds door hun leveranciers met vrachtwagens bevoorraad willen worden, dan moet de leverancier omrijden naar de hub en daarna alsnog het centrum in. Samen met de TU Eindhoven en een leverancier hebben we dit via verschillende simulaties inzichtelijk gemaakt.” Een vervolgproject is dan ook gericht op het interesseren van meer partijen voor duurzame bevoorrading. Hiervoor ontwikkelt Enide onder meer een serious game waarin spelers de basisprincipes van duurzame last mile bevoorrading ervaren, zoals bundeling en slimme inkoop.
Toekomstperspectief: maak milieuvriendelijk kiezen makkelijk
Enide ziet een toekomst op campus Heijendaal waar meer via hubs wordt vervoerd of op een andere manier wordt gebundeld. Ze waarschuwt ook voor een eenzijdige focus op zero emissie: “Ook elektrische voertuigen kunnen files en ongelukken veroorzaken. Het gaat niet alleen om uitstoot, maar ook om leefbaarheid. Zorg dat er minder vervoersbewegingen komen.” Gedragsverandering is hierbij essentieel. Men kan niet altijd verwachten dat bestelde producten de volgende dag worden bezorgd. “Uit experimenten blijkt dat mensen best bereid zijn te kiezen voor bezorgopties die meer milieuvriendelijk zijn, maar iets langzamer. Dit moet ze echter wel makkelijk gemaakt worden. Bijvoorbeeld door systemen standaard de milieuvriendelijke optie te laten selecteren, in plaats van de snelste.”
Ook elektrische voertuigen kunnen files en ongelukken veroorzaken. Het gaat niet alleen om uitstoot, maar ook om leefbaarheid. Zorg dat er minder vervoersbewegingen komen.
Bewustwording en beleid
Volgens Enide is bewustwording het belangrijkste resultaat van het Living Lab op campus Heijendaal. Hoewel de thematiek nu scherp op het netvlies van de instellingen staat en de inkopers elkaar kennen, is duurzaam transport nog niet volledig operationeel. Enide pleit voor concrete doelen vanuit strategie en beleid om zo gezamenlijk belangrijke beslissingen te kunnen nemen, zoals het gebruiken van een hub. Het streven is om een leidraad te ontwikkelen die andere campussen en organisaties kunnen gebruiken om hun verduurzamingsdoelen te bereiken.
Over Enide
Enide Bogers studeerde Technische Bedrijfskunde aan de Universiteit Twente. Haar loopbaan wordt gekenmerkt door interesse in de interactie tussen mens en systeem. Na haar studie ging ze aan de slag als onderzoeker/adviseur bij TNO en promoveerde ze aan de TU Delft. Na haar promotie sloot Enide zich aan bij het lectoraat Logistiek en Allianties van de HAN, waar ze zich de laatste jaren vooral bezig houdt met duurzame logistiek en in het bijzonder duurzame last mile logistiek.
Meer weten over het project?
Bekijk de infographic van het Living Lab Heijendaal op www.healthycitylab.nl.
Of neem contact op met Enide Bogers via Enide.Bogers@han.nl.
Bekijk de artikelenreeks over het Healthy City Lab
In beeld: samenwerking op campus van de toekomst
Hoe vat je een project samen waarin een groot aantal onderzoeken heeft gedraaid, met steeds wisselende partners? Hoe verbeeld je de onderlinge relatie tussen deze onderzoeken en hoe zorg je dat het grotere geheel duidelijk blijft? Deze vragen speelden bij communicatie over fieldlab Campus Heijendaal.
Lector Dennis Moeke over het Healthy City Lab
Dennis Moeke is lector Logistiek en Allianties bij de HAN en stond als hoofdaanvrager aan de wieg van het project Healthy City Lab. Dennis blikt terug op het succes van dit project en onthult wat voor vervolg het project krijgt.
Witek ten Hove optimaliseert thuiszorg
Witek ten Hove, docent-onderzoeker aan de HAN en promovendus aan de Vrije Universiteit, doet met collega’s onderzoek dat de potentie heeft om de thuiszorgsector te transformeren. Met wiskundige technieken en modellen probeert hij organisatieprocessen te optimaliseren.
Duurzaam transport op de campus met de Coolbike
Hoe kunnen goederenstromen op de campus Heijendaal schoner, duurzamer, innovatiever en veiliger? Dat onderzochten we in Fieldlab Heijendaal, onderdeel van het project Healthy City Lab. De onderzoekers leggen uit hoe de Coolbike werkt en welke inzichten het heeft opgeleverd.
Hoe logistiek bijdraagt aan een leefbare stad
In 2019 kreeg de HAN van de NWO de subsidieaanvraag mét het penvoerderschap toegekend voor Healthy City Lab. Een primeur: nog nooit eerder ging het penvoerderschap naar een hbo-instelling in een project waar er met universiteiten wordt samengewerkt.
