Focus niet op een klein stukje, maar heb oog voor de hele mens

Anoeska Nas is docent Ergotherapie en wijkdocent in Presikhaaf. Daarnaast is ze samen met docent Voeding en Diëtetiek Jenneke Saat Fair Health-ambassadeur voor de Academie Paramedische Studies. ‘Maar eigenlijk zijn we allemáál ambassadeur.’

Fair Health Jenneke en Anoeska

Een paar weken geleden organiseerde Anoeska een gastcollege bij lab en werkplaats Presikhaaf over het thema laaggeletterdheid. Ervaringsdeskundige Wendy de Groot legde de studenten van verschillende zorg- en welzijnsopleidingen, waaronder logopedie, voeding & diëtetiek, sociaal werk en verpleegkunde, uit wat de impact van laaggeletterdheid op haar leven is. Anoeska: 'Zeer relevante informatie voor de paramedische professionals van de toekomst, die pas écht doordringt als iemand met ervaring erover vertelt.'

Het grotere geheel

Anoeska vervolgt: 'Wendy heeft zich haar leven lang in bochten gewrongen, excuses verzonnen en creatieve oplossingen bedacht om ‘normaal’ te kunnen meedoen op school, in haar werk, in haar sociale netwerk en thuis, zo vertelde zij. Met een hoop stress en fysieke klachten tot gevolg. Als jonge moeder vroeg ze zich af: hoe kan ik voorkomen dat ik mijn kinderen met mijn taalachterstand opzadel?'

Foto: Anoeska Nas

Anoeska Nas

Om het tij te keren is Wendy taal- en rekenlessen gaan volgen, waarvan ze inmiddels de vruchten plukt. Wendy is taalambassadeur bij Taalhuis Arnhem en daarnaast als ervaringsdeskundige laaggeletterdheid vier uur per week verbonden aan het Fair Health-themateam Toegankelijke Informatie en Voorzieningen. 'Wendy geeft ons – studenten en docenten – inzicht in de vele aspecten van laaggeletterdheid. En ze leert ons hoe belangrijk het is om oog te hebben voor het grotere geheel, in plaats van te focussen op slechts een stukje van de mens.'

Samen leren in de wijk

De studenten waren onder de indruk van het gastcollege. “Een aantal zei meteen na afloop: ‘Hier wil ik iets mee doen in mijn stage.’ Geweldig toch!” Wat ook mooi is: in lab en werkplaats Presikhaaf volgen studenten van verschillende opleidingen samen onderwijs en werken zij met elkaar, inwoners en professionals samen aan opdrachten in de wijk. Dit zorgt voor een rijke uitwisseling van kennis, kunde, ervaringen en inzichten.

'In Presikhaaf voegen we praktijk toe aan de theorie, wat in mijn ogen essentieel is om maatschappelijk van meerwaarde te kunnen zijn. Samen met buurtbewoners gaan we concreet aan de slag met de uitdagingen waarmee zij stoeien, zoals onderlinge culturele verschillen, laaggeletterdheid, werkloosheid, armoede en gezondheidsproblemen.'

We voegen praktijk toe aan de theorie – essentieel om maatschappelijk van meerwaarde te kunnen zijn

Leren kennen

Zo is er een groepje studenten actief bij wijkpartner EcoVrede. Deze organisatie zet zich, als het even kan zonder prijskaartje, in voor een gezonde, eerlijke en duurzame samenleving. EcoVrede runt onder meer een gratis kringloopwarenhuis, verstrekt brood en beheert een voedselbos. Buurtbewoners kunnen in ruil voor hun vrijwillige inzet van al deze producten en diensten gebruikmaken.

Studenten draaien mee in de organisatie, opperen ideeën, signaleren knelpunten en brengen oplossingen in. 'Zo kwamen zij er bijvoorbeeld achter dat een deel van de wijkbewoners moeite heeft met het vrij ingewikkelde formulier dat ze moeten invullen als zij een vraag of opmerking hebben voor EcoVrede. Sommigen spreken de Nederlandse taal helemaal niet, anderen zijn laaggeletterd. Mede geïnspireerd door de les van Wendy hebben de studenten EcoVrede geadviseerd veel meer in te zetten op mond-tot-mond communicatie om buurtbewoners en hun mogelijkheden en behoeften nog beter te leren kennen.'

Toepassingen voor het onderwijs

Anoeska constateert geregeld handelingsverlegenheid, zowel bij professionals in de wijk als onder studenten. 'Ze voelen zich niet in de positie of onvoldoende toegerust om het gesprek over bepaalde problemen aan te kaarten of om passende ondersteuning te bieden. Het werken en leren in de wijk is een mooie manier om daarmee te oefenen. En er zijn ook heel wat goede onderwijstools om hierop dieper in te gaan.'

Anoeska en mede-Fair Health-ambassadeur Jenneke Saat benutten onlangs een APS-studiedag voor een presentatie over die tools. Jenneke: “Die hebben we verzameld via de themateams van zwaartepunt Fair Health – Sociaal. Denk aan de VR-bril om je gespreksvaardigheden te oefenen met iemand die laaggeletterd is. Of aan het Kansen Keren-spel, waarin spelers met elkaar in gesprek gaan over de invloed van levensgebeurtenissen op de kansen in iemands leven. Elke opleiding heeft twee Kansen Keren-spellen cadeau gekregen, waarop collega’s heel enthousiast reageerden enthousiast. Sommigen zijn het diezelfde week nog met hun studenten gaan spelen.”

Foto: de VR simulatie

VR Simmulatie om te oefenen met gespreksvaardigheden bij laaggeletterden

Allemaal ambassadeur

Jenneke merkt op dat veel collega’s de thema’s van Sociaal op het netvlies hebben en er wat mee doen in hun onderwijs en onderzoek. “Eigenlijk zijn we allemaal ambassadeur. Daarom hebben wij onze collega’s tijdens de workshop gevraagd om met ons te delen wat ze op dit vlak doen, waar ze enthousiast over zijn en waar ze tegenaan lopen. Wat goed werkt kunnen wij HAN-breed verspreiden en voor dat wat lastig is kunnen wij helpen zoeken naar oplossingen.” Anoeska: 'Hoe meer we met elkaar uitwisselen, hoe beter we het zwaartepunt Sociaal in ons onderwijs en onderzoek aan bod kunnen laten komen. Waardevol voor de studenten van nu, de professionals van de toekomst en de samenleving.'

Foto: Jenneke Saat

Jenneke Saat