Samen Biobased Bouwen: groots duurzaam bouwen in de hele regio

Studenten maakten een zogeheten Roadmap om biobased bouwen in de regio grootscheeps van de grond te krijgen.

Hennepisolatie. Houtskeletbouw. Biodegradable bioplastics. Plantaardige verf. Innovatie genoeg in de wondere wereld van biobased bouwen. Toch blijft het vaak bij ontwikkeling van materialen alleen, of individuele bouwprojecten waarbij biobased materialen worden toegepast. Samen Biobased Bouwen wil de schaal van duurzaam bouwen flink opvoeren, door samen te werken in de hele keten. Zo willen ze een dynamisch ecosysteem in de Achterhoek creëren waar de boer, de industrie, de bouw en de woningcorporatie samen werken aan biobased bouwen op grotere schaal.

Maar hoe? Daarvoor schakelden ze studenten van de Master Circulaire Economie in. Zij kregen als taak een zogeheten Roadmap te ontwikkelen: een meerjarenplan voor de samenwerking tussen Biobased Bouwen en de HAN, om samen kennis te ontwikkelen in de driehoek van onderwijs, onderzoek en werkveld. Voor Imke Heesen en Stef Versantvoort bleek het een uitdagende afsluiting van hun masteropleiding. Enthousiast vertellen ze hoe ze de Roadmap hebben aangepakt.

Imke: “We hebben 4 hoofdthema’s centraal gesteld die binnen Samen Biobased Bouwen de komende jaren aan bod komen. Dat zijn Toekomstbestendig Bouwen, Duurzaam Waardenmodel, Actoren Activatie en Gezondheid. Die thema’s hebben we weer verdeeld in subthema’s. Al die thema’s, subthema’s en in totaal 36 onderzoeken moeten bijdragen aan de gezamenlijke visie: een duurzame leefomgeving die voorziet in de behoeften van de huidige generatie, zonder de behoeften van toekomstige generaties in gevaar te brengen.”

De strategische roadmap is helder vormgegeven. Zo valt voor iedereen eenvoudig af te lezen dat wie toekomstbestendig wil bouwen bijvoorbeeld in zal moeten zetten op het subthema Circulair. Daarvoor moet onderzoek gedaan worden naar circulaire materialen, de potentie van bestaand vastgoed en prefab bouwen. Het thema Actoren Activatie mondt uit in subthema’s als Kennisdeling, Ontmoetingen Faciliteren en Taal. Stef: “Daarbij kun je denken aan onderzoek naar een biobased woordenboek, inspireren en trainen en gedeelde normen en waarden.”

Een belangrijker thema dan gedacht bij biobased bouwen was het sociale aspect, vertelt Imke. “Daarom hebben we Gezondheid als hoofdthema. Bij biobased bouwen heb je niet alleen te maken met technische en economische onderdelen, maar ook met sociale. Dat kwam tijdens ons onderzoek prominent naar voren. Wat is de beleving van bewoners rondom biobased materialen? Hoe maak je ze ervan bewust? Wat zijn sociaal maatschappelijke trends? Het blijkt enorm belangrijk dat je bewoners meekrijgt in biobased bouwen, anders komt het niet van de grond.”

Toch begint opschaling bij de boeren aan het begin van de biobased keten. Zij moeten tenslotte die gewassen verbouwen waarmee biobased materialen op grotere schaal kunnen worden geproduceerd voor industrie en bouw. “Die vezelgewassen verbouwen moet voor de boer een nieuw verdienmodel worden. Wij hebben dus ook gekeken naar regeneratieve teelt, welke grondsoort in de Achterhoek geschikt is voor welk type gewas en hoe je als boer efficiënter met water omspringt. Je werkt met zijn allen samen in een keten: die keten moet je opschalen om biobased bouwen echt te laten lukken.”

Om in de initiatiefase alvast met alle partijen een stapje verder te komen zijn er workshops georganiseerd. Imke: “Er bestaan nog veel kennislacunes. De vraag is: hoe verkrijgen we de kennis die we nodig hebben om biobased bouwen te kunnen opschalen? We hebben zoveel mogelijk partijen uitgenodigd en hebben alles verteld over onze Roadmap. We hebben ze actief meegenomen en gevraagd: waar hebben zij behoefte aan? Welke kennis missen zij nog om de hele biobased keten op te kunnen zetten? Welke onderzoeken zijn er nodig?”

Dat laatste is precies wat Gerrolt Ooijman zo waardeert in de Roadmap zoals die is opgeleverd door de studenten. Gerrolt is directeur van wooncorporatie Wonion, initiatiefnemer van Samen Biobased Bouwen. Gerrolt: “Wat zo fijn is aan de Roadmap is dat het structuur brengt in de onderzoeksopdrachten die we met zijn allen moeten doen. Zij hebben een goede analyse gemaakt van waar we nu in het proces staan. Welke onderdelen kunnen we het beste oppakken? Wie moeten we daarvoor hebben? Wie is de trekker van welk onderdeel? Met de Roadmap hebben we een tool waarmee we echt verder komen met de bedrijven die meewerken.”

Wonion is al jaren gekoppeld aan HAN en de Master Circulaire Economie. Wat bevalt daar zo goed aan? Gerrolt: “Studenten denken op een frisse manier. Het is voor hen een nieuwe omgeving. Tegelijkertijd binden we zo studenten aan onze regio: het zijn natuurlijk de werknemers van de toekomst. De verbinding met het onderwijs wordt voor ons zo veel sterker. En, niet te vergeten: studenten van de Master Circulaire Economie beginnen niet met een vraag van de opdrachtgever. Ze maken eerst zélf een analyse. Daardoor zien ze wat er echt nodig is.”

De studenten hebben het Roadmap-project overgedragen aan Carla Rongen van de Academie Built Environment. Het is nu aan Carla om het werk van de studenten actief een vervolg te geven. “Dit wordt uiteindelijk een product waarin meerdere lectoraten academisch betrokken gaan worden. Daar is de HAN heel blij mee, want we willen graag dat academies onderling meer samen gaan werken en integraal projecten gaan doen. Het Kennisinitiatief in oprichting, een samenwerking tussen de Academie Built Environment en de Academie Financieel en Economisch Management, is daar een mooi voorbeeld van. En daar is deze Roadmap een heel mooi startpunt voor.”

De initatiefase van de Roadmap loopt tot 2025. Daarna begint het echte werk: dan zullen de onderdelen van de strategische roadmap echt uitgevoerd gaan worden. Carla: “We zijn nu weer een onderzoeksproject op aan het tuigen met Wonion. Het gaat erom dat we het uiteindelijk met zijn allen voor elkaar krijgen dat biobased materialen een standaard onderdeel gaan worden van de bouwketen; dat landbouw en de bouwsector aan elkaar gekoppeld gaan worden.”