Inzet ervaringsdeskundigen maakt sociaaleconomische ongelijkheid tastbaar
Armoede, verslaving, gezondheidsproblemen… In de periode dat ze in de jeugdzorg en vrouwenopvang werkte, zag Carinda Jansen wat een sociaaleconomische achterstand met een mens kan doen. Ze baseerde het spel Kansen Keren erop. En is nu als docent-onderzoeker Social Work fanatiek pleitbezorger voor de inzet van ervaringsdeskundigen in het onderwijs.
Wat doet het met je als je ouders allebei werkloos zijn? Of als een van hen een psychische ziekte heeft? En hoeveel meer kansen krijg je wanneer je opgroeit in een ‘gewoon’ stabiel gezin? Zo zijn bij het ene kind alle ingrediënten aanwezig voor een gelukkig en succesvol leven, bovenaan de sociale-economische ladder. Terwijl het andere door een minder solide start ergens onderaan die ladder bungelt.
Bewustwording
Carinda: “Ik vind het belangrijk om aandacht te vragen voor sociaal-economische verschillen en studenten ervan bewust te maken dat die verschillen er zijn. Dat kan door in kaart te brengen welke factoren precies van invloed zijn. Of bijvoorbeeld te onderzoeken hoe de verschillen te verkleinen zijn. Maar het is minstens zo waardevol om op een meer persoonlijke manier over die ongelijkheid in gesprek te gaan. Dat levert vaak bijzondere inzichten op, waarmee je als student bij je studie, tijdens je stage of later als professional je voordeel kunt doen.”
Tastbaar maken
Als gesprekstool ontwikkelde Jansen Kansen Keren, een bordspel dat sociaaleconomische ongelijkheid tastbaar maakt. Op basis van thema’s als woonomgeving, relaties en sociale steun worden realistische situaties in een kinderleven geschetst. Een dobbelsteen bepaalt wat een kind in welke fase meemaakt: een verhuizing, een scheiding, gedoe op school, een eerste liefde die verkeerd uitpakt. “Of alles loopt op rolletjes, dat kan natuurlijk ook”, legt Jansen uit. “Het is heel willekeurig dus. Precies zoals in het echte leven.” De spelers bespreken in groepjes wat de impact is van de situaties. “Het spel maakt concreet wat de effecten zijn van de omstandigheden waarin je opgroeit. Naar aanleiding daarvan ontstaan er vaak mooie discussies.” Carinda gebruikt het spel geregeld bij werkcolleges of tijdens workshops.
Ervaringsdeskundige onmisbaar
Deze colleges en workshops verzorgt ze meestal samen met Bibi Ansari. Zij is als ervaringsdeskundige GGZ & Armoede betrokken bij het onderwijs en onderzoek op de HAN.“Bibi’s inbreng als ervaringsdeskundige is onmisbaar”, legt Carinda uit. “Zeker ook bij de mini-sessie ‘Over de streep’ die we vaak voorafgaand aan het spel houden – zoals tijdens het symposium. Daarmee laten we de deelnemers zien hoe de groot de verschillen zijn in kansen die zij van huis uit hebben meegekregen. Bibi doet mee met de groep, deelt haar ervaringen, opent het gesprek. Zo ontstaat er veel ruimte voor ieder om zijn of haar eigen verhaal te vertellen.” Ansari: “Dan komt er hoop los, kan ik je zeggen. Want als iemand open is over zijn of haar ontwrichtende ervaringen, dan doet dat iets met de dynamiek in een groep. Je hoort dingen van elkaar die je nog niet wist. En krijgt een completer beeld van de mensen om je heen. Bijvoorbeeld de studiegenoten met wie je al een tijdje de collegebanken deelt. Keer op keer merk ik hoeveel indruk dit maakt.”
Oog voor de verschillen
“Daarom ben ik ook zo vóór de inzet van ervaringsdeskundigen”, vult Carinda aan. “Zij brengen iets wat wij als docenten onze studenten niet kunnen geven en vullen het theoretisch kader perfect aan. Bij sociale studies is dit van wezenlijk belang. Het maakt dat onze studenten nu en later in hun werk als hulpverlener in staat zijn om verder te kijken dan statistieken en protocollen. Heb je oog voor verschillen, zíe je wie een ander is, of waar hij vandaan komt, dan is dat een eerste stap in het bieden van de juiste hulp en het keren van kansen.”
Zelf aan de slag met Kansen Keren?
'Kansen Keren' is in de Campusstore van de HAN (in Nijmegen en Arnhem) te koop voor €12,50. Meer info of bestellen kan op KansenKeren.nl.
