Is een VR-behandeling effectief bij langdurige schouderklachten?
Virtuele appels plukken of ballen vangen. Is dit de toekomst van de fysiotherapie? “Patiënten met schouderklachten lijken meer te durven in de virtuele wereld. Ik onderzoek of een Virtual Reality-behandeling pijn kan dempen en beperking kan verminderen”, vertelt promovenda Beate Dejaco.
Interesse in complexe, langdurige schouderklachten had Beate al langer. Als fysiotherapeut bij Sportmedisch Centrum Papendal deed ze veel ervaring en kennis op, ze sprak vanuit haar specialisme al vaak op congressen en symposia. In 2021 besloot ze door gesprekken met wetenschappers om dieper in dit onderwerp te duiken.
Waarom is dit onderzoek zo relevant?
“Om te beginnen is het voor de patiënt erg vervelend om schouderklachten te hebben. Daarnaast vragen dit soort chronische klachten veel van de zorg én kosten veel geld. 40 tot 50% van de mensen met schouderklachten ervaart die na een jaar nog steeds. En ondertussen neemt de druk op fysiotherapeuten toe. Een behandeling met meer effectiviteit is daarom welkom. Zelf gebruik ik Virtual Reality (VR) al bij patiënten, mijn klinische ervaring is positief”, legt Beate uit. Het onderzoek naar de effectiviteit van VR-behandeling hoopt ze in 2026 af te ronden. Beate ontving hiervoor een NWO-beurs en is verbonden aan het HAN Lectoraat Werkzame Factoren in de Beweegzorg.
Pijn dempen en beperkingen verminderen
Haar promotieonderzoek had een vliegende start, zoals ze zelf zegt. “Ik voer in totaal 4 deelonderzoeken uit en ben nu bezig met het laatste deel. Uiteindelijk wil ik antwoord krijgen op de vraag: is een VR-behandeling effectief tegen pijn en dysfunctie bij langdurige schouderklachten? Oftewel: kan het pijn dempen en beperkingen verminderen?” Schouderpijn komt vaak voor en zorgt voor een behoorlijke ziektelast. Behandelingen zijn er wel, maar vaak met onduidelijke resultaten. Oefentherapie lijkt effectief te zijn, maar de therapietrouw is matig. Beate onderzoekt daarom of een VR-behandeling voor pijnvermindering kan zorgen, therapietrouw vergroot en een goede aanvulling of alternatief is voor bestaande behandelingen. In de virtuele wereld blijken mensen meer te durven, ook kunnen ze zelf de tijd en plaats van hun oefeningen met VR zelf bepalen. Dit maakt het een interessante optie.
Virtuele appels plukken doorbreekt vermijding
De VR-software die Beate in haar onderzoek gebruikt, is volledig immersief. Dat betekent dat zodra je de VR-bril opzet, je wordt ondergedompeld in een virtuele wereld. Beate: “Het is alsof je een realistische game speelt. Gemakkelijk en intuïtief te bedienen en geschikt voor jong en oud. Het stimuleren van beweging van de schouder staat voorop, want dat vermijden patiënten vaak door pijnklachten. Daarom gaan ze virtuele appels plukken of ballen vangen. In de virtuele wereld worden de hersenen als het ware gefopt en gaan mensen tóch bewegen. Ze durven meer en zijn minder gespannen. Ook zorgt het spelelement voor afleiding en zien hun eigen arm niet bewegen. Ik maak weleens video’s van patiënten en bekijk die met ze, ze zijn zelf verbaasd dat dit lukt. Dat is een heel belangrijk moment, ze zien dat het veilig is en dat ze er niet slechter van worden. Dit heeft waarschijnlijk een heel groot therapeutisch effect”.
De vraag naar fysiotherapie neemt toe en het is noodzakelijk dat technologie ons werk uit handen neemt.
Voorlopige resultaten lijken positief
De voorlopige resultaten vanuit haar deelonderzoeken lijken positief over de effectiviteit van VR-behandeling. Zo onderzocht ze hoe andere fysiotherapeuten het beoordelen. Die blijken enthousiast over de oefeningen en geven aan dat ze door de cognitieve taken in de VR-wereld werden afgeleid. “Soms zijn ze terughoudend, uit angst vervangen te worden. Dat zie ik anders, de vraag naar fysiotherapie neemt toe en het is noodzakelijk dat technologie ons werk uit handen neemt. Gelukkig zagen de fysiotherapeuten uit mijn onderzoek zeker kansen voor mensen met schouderklachten. Ze bevestigen mijn ervaring in de praktijk”, vertelt Beate.
Inzet van VR in de praktijk
Met haar onderzoeksresultaten wil Beate impact maken op de toekomst van revalidatie en bijdragen aan innovatieve zorg. Ze verwacht dat de inzet van VR bij 2 van de 3 doelgroepen uit haar onderzoek effectief is. Betekent dit dat fysiotherapeuten straks massaal VR aanbieden? “Dat niet, want het is een flinke investering. De apparatuur en software schaf je niet zomaar aan. Ik denk dat mijn onderzoeksresultaten straks motiverend werken. Als de effecten bewezen zijn, is de inzet van deze technologie aantrekkelijker. Ik verwacht dan ook dat zorgverzekeraars gaan bijdragen”, zegt Beate.
Na afronding van haar onderzoek gaat ze door met het spreken op congressen en symposia. Daarbij pleit ze ervoor de inzet van deze technologie en zelfredzaamheid van patiënten te bevorderen en meer zorg op afstand te bieden. Ook geeft ze de onderzoeksresultaten een plek in het onderwijs, door de bestaande lessen over zorgtechnologie uit te breiden. Beate: “Het is nog even goed plannen, maar ik heb inmiddels genoeg ruimte om mijn promotie af te ronden. Mijn betrokkenheid bij de topsport laat ik, nu de Olympische Spellen achter de rug zijn, rusten. Na mijn promotie heb ik al ideeën voor een vervolgonderzoek. Wat willen patiënten bijvoorbeeld inhoudelijk zien binnen een VR-behandeling?”
Promotor: Harry van Goor, Radboudumc.
Co-promotoren: Bart Staal, lector HAN, Niki Stolwijk HAN, Jeremy Lewis, NHS London, UK.
