Naar een economie van de hoop
In de uittreerede sprak Koos over het feit dat economie meer is dan een rationele wetenschap; het is een gedragswetenschap die diep verweven is met menselijke emoties en gedragingen. Het gedrag van mensen, en daarmee ook van bedrijven en markten, is vaak irrationeel en emotioneel gedreven.
Het zal blijken dat wij meer oog moeten krijgen voor het (broze) evenwicht tussen de fundamentele krachten. Met name moeten we momenteel in de economie meer aandacht gaan besteden aan de ‘zachte’ krachten Verkennen en Verbinden om te komen tot een florerende en humane economie
Uittreerede Naar een economie van de hoop
Economie is meer dan een rationele wetenschap; het is een gedragswetenschap die diep verweven is met menselijke emoties en gedragingen. Klassieke economen hebben lang volgehouden dat de mens een homo economicus is, een rationele en calculerende burger. Echter, grote economische crisissen zoals de Grote Depressie en de bankencrisis van 2008 hebben aangetoond dat dit een mythe is. Het gedrag van mensen, en daarmee ook van bedrijven en markten, is vaak irrationeel en emotioneel gedreven.
De Vier Universele Krachten
Van Dyck (2023) heeft in zijn onderzoek vier fundamentele krachten geïdentificeerd die het menselijk gedrag sturen: Verkennen, Verbinden, Veroveren en Verdedigen. Deze krachten zijn universeel en tijdloos, en ze bepalen hoe onze wereld eruitziet. Ze hebben zowel lichte als duistere kanten en vormen de basis voor de toekomst. Van Dyck's model, geïnspireerd door diverse disciplines zoals biologie, psychologie en sociologie, biedt een holistische benadering om de economie beter te begrijpen.
Een Nieuwe Economie van de Hoop
In zijn afscheidsrede past Koos het model van Van Dyck toe op de economie. Hij benadrukt dat we ons op een historisch kantelpunt bevinden waar de economie een cruciale rol speelt in de keuzes die onze toekomst bepalen. Koos pleit voor een evenwicht tussen de vier krachten, met speciale aandacht voor de zachte krachten Verkennen en Verbinden. Deze krachten zijn essentieel voor een florerende en humane economie.
Het Narratief van Hoop
Koos beschrijft hoe de donkere krachten Veroveren en Verdedigen dreigen te domineren in de 'mentale winter' die ons te wachten staat. Toch zijn de lichte krachten Verkennen en Verbinden nog niet uitgeteld. Dagelijks laten ngo's en andere organisaties zien dat we kunnen kiezen voor medemenselijkheid en solidariteit. Koos gelooft dat de vier krachten samen de potentie hebben om de economie en de wereld te verbeteren, mits we de negatieve energie kunnen kanaliseren en de spanningen beheersen.
Conclusie
Koos concludeert dat het evenwicht tussen de vier krachten verstoord dreigt te raken, wat leidt tot conflicten tussen maatschappelijke en economische actoren. Hij roept op tot een gezamenlijke inspanning om de krachten Verbinden en Verkennen te versterken en de duistere kanten van Veroveren en Verdedigen te beheersen. Koos pleit voor een economie die niet alleen gericht is op groei, maar ook op welzijn en geluk. Hij sluit af met een inspirerende oproep van Mahatma Gandhi om zelf de verandering te zijn die we in de wereld willen zien.
De hele rede van Koos vind je hier.
De andere schaarste. Laat ons geen vooruitgang noemen. Waar een ander aan ten onder gaat. Laat ons geen groei noemen, Waar een ander minder van wordt. Laat ons geen vrijheid noemen, Wat een ander het recht ontneemt om zichzelf te zijn. Laat ons geen gemeenschap noemen, Waar de minste niet de meeste aandacht krijgt. Laat ons zelf de verandering zijn, Die we in de wereld willen zien.