"Leiderschap begint bij inzicht in je handelen"

Op 30 januari verkenden bezoekers van het Kennisevent Wijs Leiderschap, georganiseerd door 4 van onze masters, hoe je praktische wijsheid ontwikkelt om effectief te handelen in complexe situaties.

Elke professional heeft te maken met complexe situaties waarin wijsheid in het moment gevraagd wordt. Natuurlijk zijn er regels en richtlijnen, maar hoe je die toepast, vraagt praktische wijsheid: gevoel voor wat er speelt, inzicht in wat er kan en de moed om eigenwijs te zijn. Luisteren naar je gevoel is belangrijk, dit dient als een kompas voor je handelen.

In de masteropleidingen Social Work (MSW), Management en Innovatie in Maatschappelijke Organisaties (MMI) en Pedagogiek (MPED) leer je kennis van het vak te integreren met je gevoelsantenne; wat helpt in complexe situaties? Daarbij helpt het om de rol als leider op je te nemen. Hoe zijn de masteropleidingen bezig met leiderschap?

Leiderschap vormt de rode draad binnen de Master Management en Innovatie in maatschappelijke organisaties (MMI). Programmaleider en hoofddocent Mirjam Ottens: “Studenten werken in maatschappelijke organisaties waar ze beslissingen nemen met impact tot achter de voordeur van mensen. Als aanjager van innovatie weet je nooit hoe een dag zich ontwikkelt. Je handelt vaak vanuit het niet weten, op onvolledige informatie. Dan heb je niet genoeg aan alleen theorie over leiderschap. Leiderschap is als een rode draad door de hele opleiding verweven.”

Om dit leiderschap in de praktijk te brengen, zet de MMI sterk in op oefenen en ervaringsleren. “In de hectiek van het werk is daar niet altijd ruimte voor,” vertelt programmaleider en hoofddocent Aran Jeurissen. “Daarom creëren we speelruimte om in te oefenen. We gaan vaak op pad en zetten de studenten in nieuwe omgevingen en situaties neer. Het leren vindt binnen én buiten de opleiding plaats. Op straat, in musea en in de beroepscontexten van studenten zelf.” MMI-studenten leren kritisch na te denken over formele kennis, transities, de samenleving en zichzelf: hoe ze opgaven benaderen en welke invloed dat heeft. Dit bewustzijn is essentieel om anderen in beweging te krijgen. Aran: “Leiderschap begint bij inzicht in wat je doet, hoe je kijkt naar opgaven en hoe dat doorwerking heeft.”

Verbinding is een belangrijk thema bij de Master Social Work. Hoofddocent Simone Boogaarts licht toe: “Verbinding is verweven in onze hele opleiding. Het gaat om verbinding met jezelf, je normen en waarden, met cliënten, organisaties, maar ook met de samenleving. Als sociaal werker ben je een leider in verbinding. Je staat midden in de maatschappij en alle dynamiek die daarbij hoort. Om verandering en professionalisering op gang te brengen, houd je met al die verschillende perspectieven rekening. Dit vraagt om een onderzoekende houding.”

Samen met betrokkenen voer je onderzoek uit. Zo kom je samen, vanuit de praktijk en de theorie, tot een passende verbeterinventie. “En je doet dat allemaal als leider in verbinding op de 3 niveaus: individu, gemeenschap en organisatie. We richten ons op de professionalisering van het sociaal domein van binnenuit”, voegt Simone toe. Het sociale domein is altijd in beweging. “Daar leer je als professional op inspelen.”

Bij de Master Pedagogiek gaat leiderschap over professionals die een pedagogische beweging weten te creëren voor kinderen en jongeren, en kritisch de praktijk bevragen: ‘Doen we het goed? Doen we het goede? En om de juiste reden?’ Professionals leren hun stem benutten in de organisatie en een vraagstuk agenderen en draagvlak creëren.

Docent HAN Masterprogramma’s René van Vianen vertelt: “Ons beeld van leiderschap is in staat zijn het verschil te maken in pedagogisch werk en een leerproces aanjagen.” Docent Claudia Krivec vult aan: “Onze studenten zijn kritisch bewuste professionals met een sterk moreel kompas. Je jaagt de gesprekken aan vanuit je waarden. Onze studenten hebben professionele moed nodig om zichtbaar te zijn en hun stem te laten horen.”

De opleiding leert studenten zichzelf te positioneren en als critical friend te opereren binnen organisaties. “We leiden wijze pedagogische leiders op, die verschillende lagen verbinden en verandering in gang zetten,” vertelt René. Studenten worden uitgedaagd hun professionele ruimte te nemen. Claudia: “Dat vraagt om regie nemen over wat jij nodig hebt.”

Michiel de Ronde verzorgde de keynote tijdens het Kennisevent Wijs Leiderschap. Hij is lector van de Master Begeleidingskunde, een opleiding waarin professionals worden opgeleid om leidinggevenden en organisaties te begeleiden in hun ontwikkeling. “In de interactie tussen de professional en het management ontstaat vaak een spanningsveld. Binnen de Master Begeleidingskunde leren studenten hoe ze dit proces kunnen begeleiden. Dit kan gaan om concrete vragen, zoals: Hoe heb ik hierin gehandeld en hoe kijk ik daar nu op terug? Studenten leren niet alleen in theorie, maar vooral in de praktijk. Ze verzorgen zelf begeleiding en worden daarbij ondersteund met theoretische inzichten, oefening en zelfreflectie. Het communicatieve aspect tussen professional en management staat hierin centraal.”

Bij alle masters geldt dat de studenten midden in de complexe samenleving staan. Ze leren effectief te handelen in lastige situaties. De masteropleidingen Social Work, Management en Innovatie in Maatschappelijke Organisatie en Pedagogiek integreren allemaal leiderschap door praktijkervaring, zelfreflectie en verbinding centraal te stellen.