Een rode elektrische auto die aan een laadpaal ligt, de zon schijnt en de windmolens zijn op de achtergornd te zien.

De energietransitie daagt ons uit, nu en in de toekomst. Niet alleen op technisch vlak, maar ook op economisch en sociaal gebied. De HAN draagt daar een steentje aan bij met de nieuwe minor Energy Innovations waarin studenten vanuit verschillende disciplines samen aan de slag gaan.

Samenwerking SEECE en Connectr

In de energietransitie gaat het vaak over de technische kant (wat gaan we doen?) en de economische kant (wie gaat dat betalen?), terwijl ook het draagvlak in de samenleving en het effect op de planeet cruciaal is om de energietransitie te laten slagen. De energietransitie is een immers complex vraagstuk. Een vraagstuk dat alleen in samenwerking tussen verschillende disciplines opgepakt kan worden. Dit vraagt om interdisciplinaire samenwerking. Een vaardigheid die nog niet altijd volop aanwezig is in het werkveld. Belangrijk dus om toekomstige professionals hierin te ontwikkelen. Een constatering die Erik Folgering, vanuit SEECE verbonden aan Connectr – Energy innovation, deed. SEECE en Connectr hebben samen met de HAN opgetrokken in de ontwikkeling van de minor.

Alle kanten van energietransitie belicht

Er bleek grote behoefte aan een opleiding rondom energy innovation, vertelt Linda Schijven, trekker van de minor. “Erik had, in samenwerking met Connectr, de wens om een opleiding over dit onderwerp op te zetten. Op systeemniveau gaat de energietransitie namelijk over veel meer dan alleen technologische innovatie. Het gaat ook over sociale innovatie. Er is veel voor nodig om de transitie te bewerkstelligen. We moeten ook kijken hoe we de hele samenleving mee kunnen krijgen, hoe we individuele financiële problemen oplossen die erbij komen kijken, en wat potentiële oplossingen betekenen in een planetaire context. Met de minor willen we alle kanten van de transitie belichten, en studenten laten zien dat het niet ophoudt bij techniek alleen. We leggen hierbij wel een speciale nadruk op de sociale kant.”

Think global, act local

Nieuwe manier van samenwerken

Interdisciplinair samenwerken is bij de nieuwe minor het toverwoord. “We gaan echt richting een nieuwe manier van samenwerken. De energietransitie gaan we in de minor vanuit meerdere disciplines benaderen. Technisch, economisch, juridisch, sociaal: het is allemaal even belangrijk. We willen dus ook dat studenten van meerdere disciplines zich aanmelden. Zo kunnen ze ontdekken wat zij bij kunnen dragen aan dit grote maatschappelijke probleem. Waar ben ik goed in? Wat kan ik, bijvoorbeeld vanuit rechten, bedrijfskunde, social work, of de technische hoek doen in de aanloop naar een duurzame toekomst?”

Windmolens in een typisch Nederlands vlak landschap met een weggetje dat door het landschap kronkelt, terwijl je de windmolens aan de horizon ziet.

Samenwerken aan projecten

Om het samenwerken praktisch en tastbaar te maken, krijgen de studenten gezamenlijk een project waar ze samen aan moeten werken om tot oplossingen te komen. “Je kunt dan denken aan een project rondom duurzame mobiliteit of een project bij netwerkbedrijf Alliander. Samen gaan ze werken aan een vraagstuk waarmee ze de transitie van het systeem samen met dat bedrijf een stukje in beweging zetten. Omdat ze het vanuit allerlei verschillende perspectieven bezien, krijg je ook andere oplossingen. Zo krijg je oplossingen voor vragen als hoe men bijvoorbeeld zelfvoorzienend kan worden op lokaal niveau, hoe je het energiegedrag van mensen en bedrijven verandert of hoe je de laadinfrastructuur in wijken of bedrijventerreinen organiseert, zodat iedereen zich erin kan vinden.”

Opstap naar master Duurzaamheidstransities

De minor staat niet op zichzelf, maar is ook opgezet als een opstapje naar de master Duurzaamheidstransities, die samen met de HAS ontwikkeld wordt door Michiel Kamphuis en andere collega’s. Michiel vervult de rol als trekker voor de masteropleiding. Hij is onderzoeker bij het lectoraat Logistiek en Allianties op de HAN, in de programmalijn Duurzame Logistiek. Ook hij is enthousiast over de minor. “Stel, je loopt door een wijk en vraagt je af: hoe kunnen we het hier energieduurzaam inrichten, dan krijg je vanuit andere disciplines hele andere antwoorden. Met veel verschillende talen krijg je dan een heel goed gesprek. We zien de minor dan ook als een persoonlijk ontwikkelingstraject, waarbij verbinding met de ander een belangrijk aspect is.”

Think global, act local

Linda sluit zich bij Michiel aan. “In de minor leer je zowel om uit te zoomen op de maatschappelijke en planetaire uitdagingen rondom energietransitie als in te zoomen. Je leert op individueel niveau te ontdekken wat de problematiek is, hoe dat voelt voor jou, maar ook voor de betrokkenen. Je kijkt naar problemen op kleinschalig niveau die je leert vertalen naar planetair niveau. We kunnen op kleine schaal al nadenken over CO₂-uitstoot, maar hoe moeten we er op werelds niveau over denken? Studenten krijgen in de minor een compleet beeld van de problematiek, over het gehele spectrum.‘Think global, act local’ is een quote die goed bij de opleiding past.

Hele hoge bomen in een kikvorsperspectief

Samenwerking met hogescholen

‘Het gehele spectrum’ klinkt al behoorlijk breed. De master gaat uiteindelijk nog een paar stapjes verder wat breedheid betreft, vertelt Michiel. “De master zal zich niet alleen op energietransitie richten, maar ook op mobiliteitstransities, voedsellandschappen, gebiedstransities, enzovoort. Op al die gebieden moeten we verder komen en van elkaar leren. In de master leer je veel meer mogelijkheden om kennis toe te passen binnen andere contexten: je kunt meer methodes aandragen om de transitie richting duurzaamheid verder te helpen. Daarvoor werken we samen met in totaal 12 hogescholen zodat we landelijk kunnen werken aan het vormen van ideeën. Duurzaamheid is een complex thema. Voor heel veel mensen is het zo onoverzichtelijk. Met deze minor en master willen we bereiken dat studenten er kritisch en holistisch naar leren kijken.”