Bouwen aan de zorg van de toekomst: prijswinnend afstudeerproject over behoud duale studenten op de werkplek

Margot van Zuthem-Vastert werkt bij Medisch Spectrum Twente, een top-klinisch ziekenhuis in Enschede. Zij is daar adviseur Leren & Ontwikkelen. Na 20 jaar als verpleegkundige te hebben gewerkt, maakte ze in 2019 een carrièreswitch naar opleidingsadviseur en ging ze de opleiding Learning & Development in deeltijd doen. In 2024 rondde ze opleiding af.

Tijdens haar afstudeerproject richtte Margot zich op het verminderen van uitval bij duale hbo-verpleegkunde studenten. Zij combineren de laatste twee jaar van hun opleiding met werken in het ziekenhuis, waar ze de opleiding ook intern afronden. Haar werkgever zag dat de uitval onder de duale studenten de laatste jaren toenam. Margot onderzocht hoe het ziekenhuis ervoor kan zorgen dat de studenten hun opleiding succesvol afronden en, niet onbelangrijk, binding houden met hun werkplek.

Door de groeiende zorgvraag en krimpende beroepsbevolking in Twente ten gevolge van de dubbele vergrijzing is het van groot belang voor Medisch Spectrum Twente  om voldoende zorgprofessionals op te leiden en te behouden voor de zorg. Door stijgende complexiteit en werkdruk komt er veel op de jonge studenten af.

Om data te verzamelen hield Margot diepteinterviews met verschillende betrokken stakeholders: bedrijfskundig managers, opleidingsadviseurs, afdelingsmanagers en verpleegkunde studenten. Daarnaast hield ze een enquête onder de werkbegeleiders van deze studenten. Alle betrokkenen bij het onderzoek van Margot waren zich bewust van het belang van dit onderzoek en waren erg open. Uiteindelijk resulteerde de interviews in een uitgebreid adviesrapport.

Margot was verrast door de diversiteit aan uitdagingen die ze tegenkwam. Zo bleek er geen specifiek strategisch beleid te zijn voor de inzet en begeleiding van duale studenten. Begeleiders hadden een hoge werkdruk en waren verantwoordelijk voor het begeleiden van zowel duale hbo-studenten als voltijd hbo- en mbo-studenten, ieder met verschillende behoeften en verwachtingen. De inwerktijd voor studenten was beperkt. Medisch Spectrum Twente, als groot ziekenhuis met eenpersoonskamers, biedt een werkomgeving waarin studenten fysiek soms op afstand staan van zowel hun begeleiders als medestudenten. Dit leidde er soms toe dat studenten zich geïsoleerd voelden tijdens het werken en leren op de afdeling.

Een ander aandachtspunt was de aansluiting tussen de opleiding en de praktijk in het ziekenhuis. De brede hbo-verpleegkundeopleiding besteedt ook veel aandacht aan andere werkvelden zoals thuiszorg en GGZ, terwijl de dagelijkse werkzaamheden van de studenten in het ziekenhuis vaak andere en specifiekere vaardigheden en kennis vereisen. Deze discrepantie zorgt ervoor dat de inhoud van de opleiding niet altijd direct aansluit bij de ervaringen en leerbehoeften van de studenten in hun ziekenhuispraktijk.

Na prioritering van de knelpunten zijn er 4 hoofdthema’s naar voren gekomen waarop Margot in totaal 11 adviezen schreef. De 4 hoofdthema’s zijn: het ontwikkelen van beleid, de optimalisering van de begeleidingscapaciteit en kwaliteit, de stijgende complexiteit en zorgzwaarte in het ziekenhuis en het versterken van de student.

Een aantal van de adviezen van Margot zijn inmiddels geïmplementeerd in het ziekenhuis. “We zijn de quick wins aan het doorvoeren. Bijvoorbeeld het versterken van de studenten: we leren ze klinisch redeneren en we geven 4 keer per jaar een programma aan de hele groep studenten met aandacht voor intervisie, kennisdeling en de feedbackcyclus. Daarnaast hebben we op het vlak van de begeleidingscapaciteit peerfeedback en een buddysysteem ingevoerd waar ouderejaars een jongerejaars worden gekoppeld. Je ziet echt dat er groepsvorming ontstaat, dat de studenten van en met elkaar leren en dat ze elkaar in hun vrije tijd soms opzoeken.”

Margots overige adviezen hebben betrekking op beleid of op factoren waar het ziekenhuis minder direct invloed op heeft, zoals de inhoudelijke aansluiting van de opleiding. “Dit is een meer geleidelijk proces, maar mijn rapportage heeft in ieder geval de aandacht van belangrijke stakeholders binnen het ziekenhuis gekregen. Daarnaast zijn we in gesprek met de hogeschool om te onderzoeken of er mogelijkheden voor maatwerk/aanpassingen zijn.”

Het onderzoek van Margot is zo goed ontvangen binnen het ziekenhuis dat de doelgroep wordt uitgebreid naar young professionals die recent hun opleiding hebben afgerond. Ze zien dat deze groep in toenemende mate uitstroomt binnen twee jaar. Margot werkt samen met collega’s aan de ontwikkeling van een programma om hen goed te laten landen in de dynamische omgeving van het ziekenhuis, waardoor de verwachting is dat ze zich meer aan het ziekenhuis zullen gaan binden.

Margots advies voor studenten is om bij hun afstudeerproject te kijken vanuit de praktijk en de wensen vanuit de werkvloer leidend te laten zijn. “Het is mooi om te zien dat je advies daadwerkelijk gebruikt wordt en niet in een lade terecht komt.”