Meer aandacht voor ervaringsdeskundigheid helpt mensen vooruit

Om ons bewuster te maken van de kansen om gezondheidsverschillen te verkleinen, verzorgen HAN-docent Elske van Oostaijen en ervaringsdeskundige Jeroen de Haan-Rissmann tijdens symposium Health de workshop Verzilveren van ervaringsdeskundigheid in de dagelijkse praktijk.

Om maar meteen een veelvoorkomend misverstand uit de weg te helpen: een ervaringsdeskundige is geen hulpverlener die zelf een ontwrichtende situatie te boven is gekomen. Net zo min als het iemand is die een keer langskomt om alleen zijn eigen verhaal te vertellen. Van Oostaijen: ‘Een ervaringsdeskundige heeft inderdaad zelf te maken (gehad) met een specifiek probleem, maar kan die ervaring ook in een breder perspectief plaatsen, waar ook andere ervaringsverhalen en bronnen deel van uitmaken. En dan heeft de ervaringsdeskundige ook nog eens de vaardigheid om de boodschap over te brengen op de doelgroep. We hebben het hier dus over professionals, die met en naast theoretische vakmensen optrekken.’

Dat samen optrekken gebeurt al langer, op tal van plaatsen. In de zorg, bij gemeenten en ook binnen onderwijsinstellingen. Maar vaak in te beperkte vorm, ook binnen de HAN, vindt Van Oostaijen: ‘Een gastles door een ervaringsdeskundige is zeker een verrijking, maar waarom ontwikkelen we niet samen een hele lessenreeks? Dan neem je het cliëntperspectief over de volle breedte mee in je onderwijs.’

Dat is precies wat de opleiding Maatschappelijk Werk en Dienstverlening (MWD) een half jaar geleden in een pilot uitprobeerde: lukt het om samen een lessenreeks te ontwikkelen en wat levert dat dan op? De docenten zijn ‘zeer enthousiast’, vertelt Van Oostaijen: ‘Ze zien hoe de theorie dankzij het ervaringsverhaal beter beklijft en dat studenten ontdekken welk concreet verschil ze met hun boekenkennis kunnen maken bij geldproblemen of eenzaamheid.’ Ook voor de betrokken ervaringsdeskundige was de samenwerking vruchtbaar: haar (vroegere) kwetsbaarheid blijkt ineens haar kracht, nu ze als volwaardig professional kan meedenken over onderwijs of onderzoek en vanuit een breed perspectief haar belevingswereld deelt.’

Een ander mooi voorbeeld van samenwerking met ervaringsdeskundigen is Kletsborden, een spel dat onderzoekers mét en zonder een verstandelijke beperking samen ontwikkelen. Van Oostaijen: ‘Alle spelers, met diverse achtergronden, kunnen daarmee samen ervaren en ontdekken wat belangrijk is in sociaal contact.' Het succes van Kletsborden en de positieve ervaringen bij de MWD-pilot laten zien: de eigen ervaring van mensen is een belangrijke bron van kennis. Komend studiejaar breiden we de MWD-pilot uit naar alle sociale opleidingen, om het cliëntperspectief ook daar didactisch beter in te bedden en daarnaast te werken aan verdere professionalisering, ondersteuning en bredere (financiële) waardering van  ervaringsdeskundigen binnen de HAN.’

Om betekenisvol bij te kunnen dragen aan het verkleinen van sociaal-economische gezondheidsverschillen moet je ‘de kwetsbare ander’ echt ontmoeten. Een snelle ingang is de ervaringsdeskundige, als vertegenwoordiger van groepen mensen die sociaal-economisch op achterstand staan.

• Ervaringsdeskundigen: waar vind je ze?
• Hoe bouw je samen aan een gelijkwaardige samenwerking in onderzoek en onderwijs?
• Waar liggen de kansen en de uitdagingen?

Ontdek het tijdens de workshop Verzilveren van ervaringsdeskundigheid in de dagelijkse praktijk, verzorgd door HAN-docent Elske van Oostaijen en ervaringsdeskundige Jeroen de Haan-Rissmann.