Sociaal-economische gezondheidsverschillen in zorgkosten, gezondheid en werk

"Hoe lager de sociaal-economische status (SES) van een wijk, hoe hoger de zorgkosten. En: lukt het de SES-verschillen tussen wijken te verkleinen, dan kan dat een kostenbesparing opleveren van wel € 2,8 miljard."

Willem de Boer, onderzoeker en docent Sport & Economie, lepelt een paar bevindingen op uit zijn onderzoek. Zijn data-analyse bevestigt wat hij eigenlijk al vermoedde: in wijken met een lagere SES, wordt over het algemeen een groter beroep gedaan op de gezondheidszorg.

"De vraag is nu: met welke interventies kunnen we de SES-verschillen tussen wijken verkleinen, om zo de totale zorgkosten omlaag te brengen?", vervolgt De Boer. "Moeten we zorgen voor meer groen in de wijk? Of stimuleren dat iedereen een hogere opleiding volgt? Of meer beweegt? En wat ís dan bewegen? Iets vaker de fiets pakken naar je werk, of 3 keer in de week naar de sportschool gaan?"

"Je kunt aan zoveel schuifjes zitten", legt De Boer uit. "In het tweede deel van mijn onderzoek richt ik me vooral op de invloed van leefstijlfactoren als roken, drinken, voeding, sport en beweging. Voor nu helpen de uitkomsten ons om aandacht te vragen voor het feit dat er verschillen zijn. Bovendien denk ik dat mijn onderzoek het verkleinen van sociaal-economische verschillen mooi linkt aan de overheidsopgave om de zorgkosten in de toekomst te beperken. Met name als we inzetten op wijken met een lage SES, lijkt er veel winst te boeken."

"Dat lijkt me een extra argument om snel aan de slag te gaan met het verkleinen van die verschillen", haakt Bouwine Carlier aan, senior onderzoeker bij het Bijzonder Lectoraat Arbeidsdeskundigheid.

"Het is voor de overheid een directe manier om de almaar stijgende zorgkosten in te dammen. En rol je dit onderzoek verder uit, dan kan ik me voorstellen dat je wijken met een lage SES in het vizier krijgt waar de zorgkosten juist wél laag zijn." 

"Precies!", zegt De Boer. "Van dat soort best practices kunnen we ontzettend veel leren."

Ondertussen heeft Carlier zo haar eigen manier om in te zoomen op sociaal-economische gezondheidsverschillen. Of eigenlijk: het verkleinen ervan. "Tijdens eerder onderzoek in achterstandswijken zag ik wat het betekent om geen werk te hebben. Werkloosheid zorgt voor een stapeling van problemen, ook op het vlak van gezondheid. Dat bracht me tot de vraag: wat is de invloed van een slechte gezondheid op het vinden van betaald werk? En als je eenmaal weer een baan hebt, wat doet dat met je gezondheid en kwaliteit van leven?"

"We zagen dat een slechte gezondheid een ongunstig effect heeft op bijvoorbeeld het werkzoekgedrag en strategieën om met je situatie om te gaan. Een andere conclusie die we trokken: mensen die na lange tijd weer aan het werk gaan, ervaren meer gezondheid en een grotere kwaliteit van leven."

Zo kwam Carlier tot enkele aanbevelingen: "Het is slim als gemeenten en de GGZ interdisciplinair samenwerken. En goed om werkgevers te betrekken bij het creëren van werkkansen. Ook is het raadzaam om na een succesvol re-integratietraject niet te denken: die herintreder redt zich wel. Blijf erbij, met jobcoaching bijvoorbeeld. Stimuleer persoonlijke ontwikkeling op het werk. En richt je op de mogelijkheden van je nieuwe werknemer en niet op zijn beperkingen."

Beide onderzoekers zijn het erover eens dat het belangrijk is met interventies aan te sluiten op de behoeften van de doelgroep. Carlier: "Te vaak worden die vanuit het perspectief van hoogopgeleiden bedacht. Dan ontstaat er een mismatch. Als je lang zonder werk zit, in armoede leeft en overgewicht hebt, zit je totaal niet te wachten op tips om af te vallen. Iemand duurzaam naar betaald werk begeleiden doet zoveel meer voor zijn gezondheid."