Studenten ervaren psychische druk door geldzorgen

Studentendecaan Ingrid van der Heijden treft ze vaak tijdens haar spreekuur: studenten die diep in de schulden zitten, gebukt gaan onder de prestatiedruk, of door familieomstandigheden dreigen uit te vallen. “Financiële problemen vormen momenteel de hoofdmoot.”

Onderzoek* laat zien dat meer dan 40% van de hbo-studenten wel eens een brief heeft ontvangen van een incassobureau of deurwaarder, een betalingsregeling heeft getroffen, of niet meer kon pinnen. Geldzorgen kunnen een grote impact hebben, weet ook studentenpsycholoog Bavo van den Mooter. “Door financiële problemen hebben studenten moeite zich te concentreren. Ze missen vaker colleges en slapen slechter. Dat levert stress op.” Iets om in het kader van de focus Health van de HAN – waarbij het draait om het verkleinen van sociaal-economische gezondheidsverschillen – samen vóór te zijn. 

Van der Heijden en Van den Mooter deelden hun kennis tijdens eerder dit jaar, bij een symposium dat volledig in het teken stond van Health. “Opvallend hoeveel deelnemers van onze workshop zich herkenden in de financiële problematiek”, vertelt Van der Heijden. “Het is een probleem van deze tijd. En heus niet alleen van studenten met een sociaal-economische achterstand. Het is mijn taak om te kijken of er financiële ondersteuning mogelijk is, opties op een rij te zetten, of door te verwijzen naar andere instanties – binnen of buiten de HAN.”

Blokkeert een student door de schulden die ‘m boven het hoofd hangen, of ervaart hij of zij om andere redenen te veel druk of stress, dan komt de studentenpsycholoog in beeld. Van den Mooter: “Stress door (tijdelijke) geldzorgen of een drukke tentamenperiode hoort bij het studentenleven en is op zich niet ongezond. Weet je er goed mee om te gaan of normaliseert de situatie, dan kan het zelfs een gezonde en positieve ervaring zijn. Helaas beschikt niet iedereen over de juiste copingmechanismen om problemen aan te kunnen. En soms stapelen de stressoren zich op. Dan houdt de stress te lang aan en is er een grotere kans om een depressie of angststoornis te ontwikkelen, of burn-outklachten te krijgen.” 

Op zo’n moment is de draaglast groter geworden dan de draagkracht, legt Van den Mooter uit. “Het gaat vaak om een optelsom van zaken. Daarom proberen we ons een compleet beeld te vormen van een student die zich bij ons meldt. We vragen naar de thuissituatie en het sociale leven. Gaan samen na wat er allemaal op zijn of haar bord ligt. En onderzoeken wat de druppel is die de emmer deed overlopen.”

Het herkennen van de problemen en erover praten is een eerste belangrijke stap richting herstel, legt Van den Mooter uit. “Verder reiken we studenten handvatten aan om obstakels aan te pakken, de balans weer op te zoeken en zich krachtiger voelen.” Veel liever nog zou hij de psychische klachten vóór willen zijn en de problemen – van welke aard dan ook – in een eerder stadium bespreekbaar maken. 

Van der Heijden en Van den Mooter zien daarin een grote rol weggelegd voor de studieloopbaanbegeleider (slb’er). “Tijdens het Health Symposium werd ons eens te meer duidelijk hoe belangrijk de signaalfunctie van de slb’er is. Die kan opmerken dat een student vaak wegblijft van colleges, of slecht presteert. Aan ons de taak om slb’ers de juiste tools aan te reiken om de problematiek te herkennen en het gesprek aan te gaan. En hen te informeren over de mogelijkheden, zodat ze studenten sneller gericht doorverwijzen.” 

Net als vorig jaar gaat HAN Studiesucces ook dit studiejaar themabijeenkomsten organiseren voor slb’ers, over bijvoorbeeld financiën, depressie en angsten. Ook wordt in de nieuwsbrief van HAN Studiesucces aandacht gevraagd voor de thematiek. Van der Heijden: “Met focus Health in gedachten onderzoeken we wat we nog méér kunnen doen om slb’ers attent te maken op het bestaan van financiële en psychische druk bij studenten en het verminderen ervan.” Van den Mooter: “Ons doel is om studenten zoveel mogelijk aan boord te houden. En hen te helpen op een gezonde en prettige manier hun studie succesvol te doorlopen.”

*Onderzoek lectoraat Schulden en Incasso Hogeschool Utrecht. In 2018 landelijk uitgevoerd onder 5.000 studenten.