Poster helpt onderwijsprofessionals op weg

Op een middelbare school ‘ergens in Nederland’ zet een leraar een groep derdeklassers aan het werk. Iedereen buigt zich over de opdracht. Behalve Jurjen. Hij staart uit het raam en doet niets. De leraar spreekt hem toe: “Aan de slag, je bent hier om Engels te leren!” Jurjen draait zijn hoofd richting zijn boek en schrift, onwillig en weinig overtuigend. Aan de overkant van de hal gebeurt ongeveer hetzelfde. Daar is het Larissa die naar buiten kijkt. Haar leraar loopt naar haar toe en stelt Larissa een open vraag: Hoe komt het dat het niet lukt om aan het werk te gaan? 

"Zomaar een voorbeeld van didactisch coachen”, vertelt Ans. “Het maakt dat je ontdekt wat er schort.” Dat kan van alles zijn, licht ze toe: “Misschien snappen Jurjen en Larissa niet wat de bedoeling precies is. Of ze hebben last van prestatiedruk. Wellicht loopt het thuis niet lekker. Larissa’s leraar maakt dat zij zich als leerling gezien en gehoord voelt, dat geeft vertrouwen. De vraag zorgt er bovendien voor dat ze samen kunnen nadenken over oplossingen die Larissa helpen om stap voor stap meer eigenaarschap rond haar eigen leerproces te ontwikkelen.”   

Toch even spieken op Google. Daar wordt didactisch coachen gedefinieerd als ‘een planmatige en doelgerichte manier van coachen en feedback geven door de leraar, op een manier die motivatieverhogend en leerbevorderend werkt’. "Het is een onderwerp dat op dit moment vooral in het voortgezet onderwijs en mbo veel aandacht krijgt," vertelt Ans. “Onderwijs was altijd erg gericht op kennis, maar scholen zoeken tegenwoordig naar manieren om ook aan te sluiten bij andere vaardigheden die leerlingen en studenten voor hun toekomst nodig hebben.”  

Didactisch coachen is een manier om het leerproces centraal te stellen: je stelt vragen, geeft specifieke feedback en eventueel ook tips voor de aanpak. Met alleen aandacht voor de inhoud kom je er niet meer, verduidelijkt Ans: “De persoonsvorming wordt steeds belangrijker: veel leerlingen en studenten ervaren stress op school, zoals Jurjen en Larissa uit het voorbeeld. Zij hebben hulp nodig om te leren leren én om zelf de regie te pakken. De vraag is alleen: hoe pak je dat als leraar aan?” 

Ans is namens de HAN aangesloten bij het netwerk Sprong Voorwaarts, een onderzoeksplatform voor en door onderwijsmensen die bezig zijn met toekomstgericht onderwijs. In verschillende kennislabs werken opleiders, onderzoekers, leraren en schoolleiders er samen aan praktische oplossingen. “Binnen het kennislab Didactisch coachen ontwikkelden we een instrument-ter-inspiratie. Geen tijdvretende cursus, geen methode waarvoor je eerst je hele schoolsysteem omver moet gooien. Wel een concrete leidraad om didactische coaching heel eenvoudig in je vakles toe te passen.” 

Die leidraad kreeg de vorm van een poster. Daarop staan 10 tips voor didactische coaching tijdens een vakles, inclusief QR-codes die doorlinken naar achtergrondinformatie. Ans: “Op die manier wordt het heel makkelijk om gewoon eens wat dingetjes uit te proberen en je eventueel wat meer te verdiepen.” Tijdens het kennisfestival van Sprong Voorwaarts (eind maart) werd in een workshop de proef op de som genomen. De deelnemers vonden de poster “een mooie inspiratiebron om na te denken over feedback” en “een concrete leidraad om het stellen van vragen uit te proberen in een vakles”. Dat is ook precies de opzet die het kennislab voor ogen had: een eerste kennismaking met didactisch coachen, wat mogelijk de aftrap vormt voor verdere professionalisering.  

De poster is op veel manieren bruikbaar, vertelt Ans: “Leraren kunnen hem in hun vakles gebruiken, maar we willen hem zeker ook inzetten op de lerarenopleidingen. Als extra middel om studenten mee te geven: je bent niet alleen vakdocent, je bent er ook om leerlingen en studenten te helpen leren. Je helpt hen hun talenten te ontdekken, samen te werken, uitdagingen aan te gaan en hulp te vragen. Steeds geldt: met kleine dingen kom je al een heel eind. Uitbouwen kan altijd nog, maar maak in ieder geval eens kennis met didactische coaching. Dat kan nu heel eenvoudig, met de poster bij de hand.”  

Ans Bergmans is onderwijskundige. Ze werkt als lerarenopleider Onderwijskunde op de HAN en is daar bovendien projectleider van het Leerlab. Ans werkt daarnaast als instituutsopleider op het Montessori College en het NSG, beide in Nijmegen.