“Hoog tijd om gebarentaal te implementeren in de maatschappij”

Sinds Irma Sluis en haar collega-tolken op tv zijn, is de vraag naar visuele communicatie groter geworden. Gebarentaal is hierdoor ook zichtbaarder. Naarmate meer mensen Nederlandse Gebarentaal (NGT) leren, kunnen doven en slechthorenden beter participeren in de maatschappij.

Naast doven en slechthorenden hebben ook andere doelgroepen iets aan gebarentaal. Denk bijvoorbeeld aan het gebruik van gebaren bij anderstaligen, bij het leren van een vreemde taal en het concretiseren van abstracte vakken. Maar bijvoorbeeld ook: het gebruik van gebaren bij complexe termen of materie en in situaties waarbij spraak geen goede optie is.

Sophia Havinga is docent bij HAN Pabo en vindt het hoog tijd om deze visuele taal te implementeren. In de Nederlandse maatschappij, in het onderwijs van de HAN én in de beroepspraktijk waar de HAN studenten voor opleidt. “Ik ben doof geboren en tweetalig opgegroeid (Nederlands en Nederlands Gebarentaal), maar men ziet mij vaak als slechthorende. Dit komt door mijn goede spraak en vaardigheid in het spraakafzien. Ik merk dat voornamelijk veel slechthorenden en personen in hun directe omgeving regelmatig vastlopen in de communicatie.”

“Veel slechthorenden krijgen niet alle communicatie mee. Dat komt door ruis, snelle interactie, complexe theorieën, wegkijken, et cetera. De meeste slechthorenden zijn relatief vaak moe na een dag spraakafzien en geconcentreerd ‘luisteren’. In mijn ogen kan dit eenvoudig opgelost worden: zet NGT in! Een veelgemaakte vergissing is denken dat je moet kiezen tussen het (gesproken) Nederlands of NGT. Het tegendeel is waar. De gebruiker bepaalt zelf wanneer en waar welke taal ingezet wordt." 

"Daarnaast is NGT wettelijk erkend als taal en is het hoog tijd om deze visuele taal te implementeren in de Nederlandse maatschappij. Dat is wat ik graag wil realiseren binnen de HAN, samen met mijn slechthorende collega Sandra Boertien. Zij is instructeur praktijkonderwijs van de opleiding Social work. Dit doen wij niet alleen; we werken nauw samen met prof. Onno Crasborn, hoogleraar Nederlandse Gebarentaal van de Radboud Universiteit.” 

Dat beide HAN-docenten aan een behoefte voldoen, blijkt uit de concrete resultaten die zij bereikt hebben:

• Voor studenten, medewerkers en beroepsprofessionals is een Beginnerscursus  Nederlandse Gebarentaal ontwikkeld.
• Er is een NGT-cursus op maat voor dove en slechthorende studenten van de HAN via Training & Coaching.
• Voor studenten van de lerarenopleidingen basisonderwijs en voor leraren uit het primair onderwijs worden masterclasses NGT aangeboden.
• Er is een YouTube-kanaal Gebaren voor Juf en Meester opgezet.
• Er is een HAN-minor NGT in ontwikkeling.

Nederlandse Gebarentaal (NGT) is voor dove en slechthorende kinderen de enige volledig toegankelijke taal, en daardoor de moedertaal voor zeker 12.000 mensen in Nederland. Een veel groter, maar onbekend aantal slechthorende en horende mensen gebruiken daarnaast een vorm van gebarentaal. De Gebarenchallenge heeft bijvoorbeeld in een paar jaar ruim 30.000 deelnemers gehad en de minor Taal en Cultuur NGT trekt jaarlijks 200 tot 300 studenten. Eind 2020 stemden de Tweede en Eerste Kamer beide unaniem voor de initiatiefwet Erkenning Nederlandse Gebarentaal, waarmee NGT naast Nederlands en Fries de derde landelijk erkende taal is geworden.

Havinga: “In allerlei verschillende domeinen van de maatschappij is er een enorm potentieel voor het gebruik van meer visuele communicatie, echt niet alleen in het onderwijs! Door inhoudswoorden en andere elementen van NGT te combineren met spraak, wordt de communicatie makkelijker voor zeker 1,5 miljoen (!) slechthorende mensen in Nederland. Dat geldt ook voor allerlei andere groepen, zoals kinderen met een taalontwikkelingsstoornis (TOS), mensen met het syndroom van Down en immigranten die Nederlands als vreemde taal leren."

"Door dit brede belang van NGT en spraakondersteunende gebaren, is de NGT direct relevant voor de beroepspraktijk van veel HAN-opleidingen. Van educatie tot paramedische studies en voor het sociale domein.”