Vraaggestuurd leren: wat, hoe en waarom op één plek in beeld

Docent-onderzoeker Harry Stokhof promoveerde in 2018 cum laude op onderzoek naar vraaggestuurd leren. "Het gaat erom leerlingen vanuit nieuwsgierigheid, door eigen leervragen de verplichte leerstof te laten leren", vertelt Harry. “Veel leraren willen aansluiten bij de interesses en belangstelling van de leerlingen maar weten niet hoe ze dit kunnen inpassen in hun onderwijs. De methode biedt handvatten om meer leerlinggestuurd onderwijs gestructureerd te ondersteunen.” Op de website Vraaggestuurd leren is daarom van alles te vinden, vooral over het scenario dat je kunt gebruiken en over onderliggend onderzoek. 

Vraaggestuurd leren gaat uit van de eigen leervraag van leerlingen. “Maar hun?initiële leervragen?zijn?vaak nog te globaal, ongericht en lastig?onderzoekbaar,” vertelt Harry.?“Het is voor leraren een hele uitdaging om leerlingen van een vage vraag naar een antwoord te begeleiden. Op de website staan de 5 fasen van vraaggestuurd leren beschreven: van ontwerpen, introduceren, vragen, kennis opbouwen tot evaluatie. En ook welke stappen je per fase moet nemen. Allemaal kort en krachtig, heel praktijkgericht.” 

Bart Lemans is één van de leraren die met vraaggestuurd leren aan de slag ging. Hij is inmiddels lerarenopleider op de HAN, maar werkte toen op De Gazelle in Arnhem. “Deze manier van lesgeven biedt kinderen veel ruimte om te bepalen wat ze willen leren, afhankelijk van de voorkennis die ze al wel of juist nog niet hebben. Ondertussen houd je als leraar tóch de regie: je stuurt de vragen die gesteld worden, wakkert de nieuwsgierigheid verder aan en helpt bij het bedenken van passende onderzoekjes.” Bart publiceerde samen met Harry een artikel in vakblad JSW, over het versterken van een onderzoekende houding.  

Om te illustreren hoe je als leraar regie houdt, klikt Harry op de website naar fase 3, die gaat over vragen. In 5 regels staat beschreven hoe je vragen genereert, met daarbij een extra blokje met een tip. De volgende 4 stappen zijn net zo beknopt en helder. Ze gaan over het waarderen, inbrengen, selecteren en adopteren van leervragen.  
De website is bewust op een compacte manier gevuld met informatie, vertelt Harry. “Het doel is leraren te inspireren om met vraaggestuurd leren aan de slag te gaan en hen daar heel concrete handvatten voor te bieden.” Wie meer wil dan grasduinen, komt via de website ook aan zijn trekken. Op de pagina Onderzoek staan verschillende (wetenschappelijke) artikelen, presentaties en afstudeerscripties over vraaggestuurd leren.

Eén van de opgenomen afstudeerscripties is van Roel Holtman. Hij onderzocht de begeleiding bij vraaggestuurd leren tijdens wereldoriëntatie. “Ik kon daarbij voortborduren op het scenario dat Harry heeft ontwikkeld. Heel mooi dat het nu vrij toegankelijk is via de website, want je doet er enorm veel basiskennis over vraaggestuurd leren mee op. Je kunt je via de site bovendien verder verdiepen, zonder heel internet af te struinen en taaie onderzoeksteksten te lezen.”  

Vraaggestuurd leren wordt binnen de Academie Educatie al op verschillende manieren toegepast. Dat gebeurt bijvoorbeeld op de HAN Pabo, waar lerarenopleiders facetten van de methodiek toepassen in de begeleiding binnen de pabo-onderzoekslijn. Verder is er een masterclass waar je aan kunt deelnemen: 'Vragenkompas: effectief en efficiënt begeleiden van vraaggestuurd leren.' Wil je (eerst) meer ontdekken? Lees dan de terugblik op de miniconferentie Vraaggestuurd leren of het artikel over het Vragenkompas als handvat voor vraaggestuurd leren. 

Harry Stokhof werkt als onderzoeker en lerarenopleider bij de Academie Educatie van de HAN. Mail hem gerust als je meer wilt weten. Bart Lemans is tegenwoordig lerarenopleider op de HAN Pabo. Roel Holtman werkt inmiddels als leraar op Pius X in Oss.