Het LeerLab: eigentijds onderzoek naar eigentijds onderwijs

Het LeerLab is een experimenteerplek voor eigentijds onderwijs. Want hoe werkt dat, als je lesboeken, huiswerk en toetsen aan de kant schuift? Hoe help je leerlingen zelf bepalen wat en hoe ze leren? Hoe zorg je voor echt maatwerk? Past eigentijds onderwijs überhaupt bij jouw beeld van leraar zijn? Het LeerLab is dé plek om dat te ontdekken.  

Steeds meer scholen kiezen voor eigentijds onderwijs, bijvoorbeeld het Citadel College in Lent. Ilse Grob, docent Kunst en Cultuur en stagebegeleider: “Wij ontwikkelden de nieuwe leerroute Onderweg, voor nieuwsgierige leerlingen die graag op zoek gaan naar antwoorden op hun eigen vragen. Deze aanpak is voor ons relatief nieuw. Het is mooi dat we elkaar in het LeerLab versterken en de ontdekkingsreis gezamenlijk aangaan.” 

Ook voor de lerarenopleidingen is eigentijds onderwijs relatief nieuw gebied, zegt Roel Grol, lerarenopleider Economie en één van de initiatiefnemers van het LeerLab: “We kunnen dat terrein niet in ons eentje ontginnen, en willen dat ook niet. Vandaar het LeerLab: dé plek waar we samen kunnen experimenteren - lerarenopleiders en docenten net zo goed als studenten - met onderzoek om ons de weg te wijzen.” 

De input van de studenten is inderdaad heel belangrijk, vertelt onderzoeker Edwin Buijs: “In de beginfase waren zij nog, oneerbiedig gezegd, het lijdend voorwerp van onderzoek. We lieten hen bijvoorbeeld meermaals een learner report invullen, om hun ervaringen met de leeromgeving van het LeerLab in kaart te brengen. En dat was dan weer dat. Na een aantal van die invulrondes bedachten we samen dat het ook anders kon: zo verzorgden wij het afgelopen jaar in het LeerLab een workshop over learner reports, zodat studenten dat onderzoeksmiddel ook zelf leren inzetten.” 

Op diezelfde manier is de aanpak van de groepsinterviews veranderd. Edwin: “We willen daarin boven water krijgen wat de studenten waarderen aan het LeerLab en waar ze verbeterkansen zien. Tegenwoordig laten we de studenten die interviews zelf doen, met vooraf tips voor de aanpak. En precies hetzelfde voor de analyse van de data, het coderen van de transcripten, het opstellen van het rapport en het terugkoppelen van de bevindingen aan de docenten van het LeerLab. Zo wordt onderzoek automatisch ook onderdeel van de opleiding.” 

Lector Helma Oolbekkink knikt enthousiast: “Deze insteek maakt het onderzoeksmatig én didactisch interessant: een dubbelslag. De actieve rol van de studenten maakt de uitkomsten ook betrouwbaarder. We werken ‘van mens tot mens’ met elkaar samen, dat geeft ons én de student meer zicht op wat hen precies beweegt, wat ze nodig hebben en wat dat van hun opleiders en begeleiders vraagt.” 

Het LeerLab deelt de opgedane kennis enthousiast en zeer actief binnen en buiten de HAN, vertelt Ans Bergmans, projectleider van het LeerLab: “We organiseren informatiebijeenkomsten en workshops over onze aanpak. Niet om ons af te zetten tegen regulier maar juist om de dialoog aan te gaan. Eén van de onderwerpen is bijvoorbeeld de coachende rol binnen eigentijds onderwijs: wat vraagt dat van studenten? Komend voorjaar publiceren we bovendien een artikel in het Tijdschrift voor Lerarenopleiders. Het beschrijft de 6 didactische principes van eigentijds opleiden, die Roel en ik samen met de onderzoekers ontwikkelden.” 

Helma’s onderzoeksteam gebruikt de inzichten uit het LeerLab bovendien bij het opstellen van een leidraad voor stuurkracht. Zodat lerarenopleiders daarin ook handvatten krijgen voor eigentijds onderwijs. Verder vormde de onderzoeken in het LeerLab een inspiratietiebron voor het HAN-kennislab voor lerarenopleiders. Dat ontwierp voorbeelden van professionalisering om kennis te maken met eigentijds onderwijs.  

Helma: “Dat het LeerLab werkt, als vorm, is helder. Je zou hetzelfde principe kunnen gebruiken voor andere thema’s dan eigentijds onderwijs, bijvoorbeeld inclusie of coaching. Het LeerLab is een prachtig voorbeeld van onderwijsinnovatie van onderaf, door mensen die ‘gewoon’ enthousiast zijn voor iets wat past binnen de ambities van de Academie Educatie en het werkveld. Met ons onderzoek erbij, is het LeerLab in potentie duurzaam, zonder dat het altijd hetzelfde hoeft te blijven.” 

Vanaf studiejaar 2021-2022 biedt het LeerLab niet alleen plek aan eerstejaars studenten van de tweedegraads lerarenopleidingen, maar ook aan tweedejaars van die opleidingen. Zij richten zich er vooral op de relatie tussen vakdidactiek en eigentijds onderwijs.