Gelijke kansen voor leerlingen, ook zonder rugwind
“Ben jij voor of tegen kansengelijkheid?” Rare vraag: natuurlijk is iedereen voor. En toch, in het onderwijs hebben leerlingen met gelijke aanleg nog steeds verschillende kansen op een succesvolle schoolcarrière. Het Kennislab Kansengelijkheid wil dat veranderen en ontwikkelde 4 masterclasses.
Je kent ze vast wel, leerlingen als Joris en Deborah. Ze hebben allebei een prima stel hersenen en dus dezelfde intellectuele potentie. Maar de ouders van Joris zijn hoogopgeleid, verdienen goed en betalen probleemloos de rekeningen voor een huiswerkklas, 2 sportclubs én muziekles. Deborahs ouders zijn laagopgeleid en zitten qua inkomen onder modaal. Voor hen is de huiswerkklas niet te betalen. Deborah mag op een sportclub, maar de kosten voor de muziekschool zijn echt te hoog. Joris en Deborah: ze zijn allebei even slim, maar verschillen in achtergrond. En hebben daardoor niet dezelfde kans op een succesvolle schoolcarrière.
4 masterclasses
Hoe kun je als (toekomstig) leraar, team of school bijdragen aan gelijke kansen voor ieder kind? Je leert het in de 4 masterclasses die het Kennislab Kansengelijkheid (Netwerk Sprong Voorwaarts) ontwikkelde. De korte cursussen helpen lerarenopleidingen primair- en voortgezet onderwijs met verdere bewustwording rondom kansenongelijkheid. En laten zien waar de valkuilen zitten en welke oplossingen er zijn. Zodat leerlingen met dezelfde capaciteiten dezelfde kansen krijgen, ongeacht de ondersteuning die hun ouders thuis (kunnen) geven. De 4 masterclasses zijn afzonderlijk van elkaar te organiseren, maar kunnen ook worden samengevoegd tot grotere blokken.
Masterclass Wat zijn gelijke onderwijskansen?
Senior onderzoeker Marijke van Vijfeijken raadt aan om te starten met de masterclass 'Wat zijn gelijke onderwijskansen'? Ze legt uit waarom: “In deze masterclass doe je gezamenlijke kennis op en krijg je inzicht in de oorzaken van kansenongelijkheid. En je ontdekt vooral ook hoe je zelf bent gekomen waar je nu staat. Die basis heb je nodig om in de andere masterclasses verder aan de slag te gaan met het thema.”
Rug- of tegenwind
De masterclass start met een check: hadden de deelnemers zelf rug- of tegenwind tijdens hun schoolcarrière? Ze krijgen 7 stellingen voorgelegd. Groeiden ze bijvoorbeeld op in een gezin waar alleen Nederlands werd gesproken? Hadden hun ouders een goed betaalde baan? Kregen ze muziekles? Bij elke ‘ja’ zet de deelnemer een stap vooruit, anders blijven ze staan. Na de laatste stelling ziet iedereen met eigen ogen hoe groot de verschillen zijn: hoe minder je van huis uit meekrijgt, hoe meer je achterblijft. Kansenongelijkheid remt af, en leidt maar al te vaak tot definitief struikelen. In de 3 andere masterclasses leer je wat jij daar als (toekomstig) onderwijsprofessional in kunt betekenen.
Je krijgt inzicht in de oorzaken van kansenongelijkheid. En je ontdekt vooral hoe je zelf bent gekomen waar je nu staat.
Masterclass Differentiatie voor gelijke kansen
Hoe is het om in niveaus te worden ingedeeld, en wat is het effect daarvan? Hoe differentieer je zó, dat leerlingen zoveel mogelijk gelijke kansen krijgen? Hoe kijk je aan tegen je eigen aanpak, en wat vind je van de strategie van de andere deelnemers? Dat leer en ontdek je in de masterclass Differentiatie voor gelijke kansen.
De masterclass trapt af met een vouwopdracht. Het lukt niet alle deelnemers even goed om het voorbeeld na te maken. Lerarenopleider Esther Keun: “De resultaten bepalen in welke niveaugroep je wordt ingedeeld: laag, midden of hoog. De lage groep krijgt expliciet te horen dat ze voor poging 2 een makkelijkere opdracht krijgen. Is die aanpak helpend, en hoe voelt het? In de masterclass leer je flexibel te differentiëren. Met ruimte voor verrassende groei en kansen om te leren van mede-leerlingen.”
Masterclass Hoge verwachtingen
Hoge verwachtingen, het is een verwarrend begrip. In deze masterclass leer je waar het om gaat: eruit halen wat erin zit, afgestemd op de potentie van leerlingen, ongeacht hun achtergrond. Hoe kun je daar als leraar impact op hebben? Hoe voorkom je dat jouw (on)bewuste verwachtingen invloed hebben op de leerprestaties van je leerlingen? Hoe houd je oog voor groei en stel je verwachtingen flexibel bij? Ook deze masterclass bestaat uit een inspirerende mix van verrijkende theorie en verhelderende workshops.
Masterclass Rechtvaardig beoordelen en beslissen
De masterclass Rechtvaardig beoordelen en beslissen heeft twee varianten, eentje voor het primair onderwijs, de andere voor het voortgezet onderwijs. Onderzoeker Edwin Buijs: “De masterclass voor het primair onderwijs neemt je mee in de uitdagingen en valkuilen rondom het schooladvies. De variant voor het voortgezet onderwijs gaat over determinatie: zorgen voor passende en perspectiefrijke in- en doorstroming gedurende de hele middelbareschooltijd. In beide gevallen natuurlijk gekoppeld aan het thema kansengelijkheid. Welke aandachtspunten zijn er, voor jou als leraar én voor team en school?” Deze video geeft je een indruk over de masterclass.
Ambities voor de toekomst
Het Kennislab Kansenongelijkheid ziet de masterclasses als een tussenstap. De droom is dat kansen(on)gelijkheid wordt opgenomen in het curriculum van de pabo en tweedegraads lerarenopleidingen. Daarnaast is het belangrijk om nog speciale masterclasses te ontwikkelen voor het mbo, waar kansen(on)gelijkheid een wezenlijk andere uitdaging is dan in het po en vo. Tot slot is er de ambitie om nog andere thema’s rond kansengelijkheid op te pakken. Bijvoorbeeld hoe je ouders kunt betrekken bij het verbeteren van kansen.
Meer informatie
Meer informatie over de masterclasses is te vinden op de pagina van Sprong Voorwaarts. Wil je op jouw school masterclasses Kansengelijkheid organiseren? Of heb je vragen? Neem dan contact op met Marijke van Vijfeijken.
Het Kennislab Kansengelijkheid is één van de kennislabs van Sprong Voorwaarts, het platform voor toekomstgerichte innovaties in het onderwijs. De deelnemers aan het Kennislab zijn onderwijsprofessionals en onderzoekers van de HAN, Onderwijsgemeenschap Venlo en Omstreken (vo) en de po-schoolbesturen Groeisaam en Stichting primair onderwijs Condor. Verder leverde Tirza Schut, masterstudent Onderwijswetenschappen, een belangrijke bijdrage als stagiaire.
