Gezamenlijk vakmanschap in het onderwijs

Voor lerarenopleidingen speelt het werkveld een essentiële rol. We leiden op voor scholen in onze regio en daarom is het belangrijk dat we dit samen doen.

Kinderen met juf achter Ipad

Los van het feit dat we samen onze studenten opleiden, is er binnen de partnerschappen van de lerarenopleidingen van de HAN de afgelopen jaren ook steeds meer afstemming rondom de kwaliteit van onderwijs. Om een goed gesprek te voeren over de kwaliteit moet helder zijn wat we als opleiding aanbieden aan onze studenten. Dit staat beschreven in het opleidingsstatuut en de onderwijs- en examenregeling, maar die zijn voor het werkveld deels niet beschikbaar en praktisch leesbaar. In het gesprek met het werkveld kwam naar voren dat er behoefte is aan een praktisch concreet overzicht van het opleidingsprogramma van de lerarenopleiding.

Klankbordsessie

Hoe hebben we dat aangepakt? Als HAN Pabo hebben we momenten gecreëerd waarin we deze gesprekken over het onderwijsprogramma faciliteren. In één van deze overleggen kwam het thema (vak)didactische bekwaamheid ter sprake. Er zijn veel ontwikkelingen geweest de afgelopen 10 á 20 jaar, vooral binnen de cognitieve psychologie, die steeds meer richting geeft over wat een goede leerkracht (vak)didactisch zou moeten kunnen. In dit gesprek tussen de samenwerkende besturen en de Pabo kwam al snel naar voren dat we op dit onderwerp ons verder wilden verdiepen.

Vakdidactische bekwaamheid

Zo ontstond de behoefte om gezamenlijk te concretiseren wat we onder (vak)didactisch bekwaam verstaan. Er zijn natuurlijk de landelijke bekwaamheidseisen, deze zijn echter abstract geformuleerd en waren naar onze mening onvoldoende richtinggevend. Gezamenlijk wilden we juist wel een richtinggevend document opstellen dat recht doet aan het mooie beroep als leerkracht en dat studenten in staat stelt beter zicht te krijgen op wat een goede leerkracht in zijn mars moet hebben.

Daarnaast wilden we de feedback naar de studenten toe op een hoger niveau tillen. Om lerarenopleiders en mentoren in het werkveld hierin te faciliteren, is een concrete uitwerking noodzakelijk.

Evidence-informed

Jan Knuivers, docent onderwijs en ict bij HAN Pabo was bij deze ontwikkeling betrokken. “Persoonlijk maakte ik me in het begin wel zorgen over het realiseren van een gezamenlijke concretisering op het gebied van vakdidactische bekwaamheid. We hebben als pabo een groot netwerk met scholen die behoorlijk verschillen qua onderwijsvisie. Een belangrijk uitgangspunt was echter om evidence-informed aan de slag te gaan, oftewel we gaan uit van wat uit onderzoek als (meest) effectief is  bewezen. Dit bleek een goede zet! We zijn gestart met een literatuuronderzoek en hebben verschillende onderzoeken, boeken en méta-analyses met elkaar vergeleken. Deze vergelijking resulteerde in een eerste ruwe concretisering.” Wil je meer weten over de geraadpleegde bronnen? Neem dan even contact op met de redactie.

Jan Knuivers portret

Een onderwijskundig vraagstuk

De  onderwijskundigen van de opleiding zijn in eerste instantie met dit literatuuronderzoek aan de slag gegaan. Daarna is er in overleg met het werkveld een aantal werksessies gepland waarin gezamenlijk verder gebouwd is aan de concretisering. Na een tweetal werksessies, waarbij partners uit het werkveld en medewerkers van de opleiding samenwerkten, is het gelukt om tot een gezamenlijk gedragen definitieve versie te komen van de (vak)didactische bekwaamheid.

Vervolgacties

Knuivers: “Natuurlijk was het beschrijven van de concretisering van de (vak)didactische bekwaamheid al een mijlpaal op zich. Uit gesprekken met andere opleidingen van de HAN bleek later dat een samenwerking met het werkveld rondom dit thema en met deze aanpak uitzonderlijker is dan wij dachten”.
Het document an sich resulteert echter niet in een kwaliteitsverbetering. Het document is wel het startsein om aan de slag te gaan. Door deze concretisering is de opleiding in staat om beter aan te geven wat we al wel aanbieden en wat nog ontwikkeld moest worden.

Dit traject bracht prachtig in beeld dat de verschillen tussen de partijen minder groot zijn dan we soms denken en dat we met zijn allen een hart hebben voor goed onderwijs.

Lesaanbod aanpassen

In de propedeusefase van de Pabo is dus vrij snel gestart met een traject om het lesaanbod aan te passen. Daarnaast is er voor de propedeutische fase een nieuwe lesvoorbereidingsmodel ontwikkeld. Bij dit lesvoorbereidingsformulier is een ondersteunende website ontwikkeld. Deze website heeft een tweetal functies. Ten eerste moet het meer ondersteuning bieden aan studenten bij het gebruiken van het formulier. Daarnaast geeft het mentoren een concreet beeld wat zij van een HAN Pabo student op propedeutisch niveau mogen verwachten.

Knuivers: “Dit traject rondom concretisering van (vak)didactisch bekwaam was een mooie impuls voor het Samen Opleiden. Het bracht prachtig in beeld dat de verschillen tussen de partijen minder groot zijn dan we soms denken en dat we met zijn allen een hart hebben voor goed onderwijs.

Samen Opleiden

Omdat het deze week de landelijke Week van samen Opleiden is, verschijnt er iedere dag een artikel over Samen Opleiden vanuit HAN Academie Educatie. 

Meer nieuws in de serie Samen Opleiden

Week van Samen Opleiden van start

Vandaag start de Week van Samen Opleiden 2022: een week vol sprekers, sessies, podcasts en webinars. Het is een rijk offline en online programma boordevol kennisdeling en ontmoetingen. Het thema deze week is ‘de kracht van partnerschap’.

Studenten HAN Pabo Arnhem aan het werk op laptop.

Professionaliseringsdag programmaleiders

Binnen Samen Opleiden zijn meerdere rollen betrokken waar professionaliseringstrajecten voor zijn. Voor programmaleiders zijn deze er niet. Tijdens een van de maandelijkse bijeenkomsten van programmaleiders kwam ook daar deze professionaliseringsbehoefte naar boven.

Loes Nobbe, academie educatie, programmamanager Samen Opleiden VO-MBO

Effect van Samen Opleiden

Marijke Bakker wordt bij de HAN opgeleid tot leraar economie. Een deel van dat opleiden gebeurt binnen Samen Opleiden, in het partnerschap Passie voor leren. Wat merkt zij hier in de praktijk van?

Marijke Bakker. Samen Opleiden

Vakdidactische ontmoeting Samen Opleiden

Op 7 april vond de vakdidactische ontmoeting plaats tussen studenten, werkplekbegeleiders, vakdidactici, onderzoekers en school- en instituutsopleiders.

Vakdidactische ontmoeting

Betekenisvol reflecteren

In samenwerking met HAN-onderzoekers Aimée Hoeve en Chris Kroeze onderzocht Sander Berendsen hoe de reflectie van studenten op hun persoonlijke en professionele ontwikkeling eigen leren meer betekenisvol kon worden. Dit leidde tot een nieuwe methodiek, een inspirerend boek en een enthousiast gesprek.

Portretfoto Sander Berendsen voor Smart Region