Van instrumentele reflectie naar betekenisvol reflecteren
Binnen het programma van Samen Opleiden heeft onderzoek een relevante positie. Samen onderzoeken dus. In de landelijke Week van het Samen Opleiden publiceert HAN Academie Educatie dagelijks een mooi voorbeeld van Samen Opleiden.
Sander Berendsen is lerarenopleider bij de Lerarenopleiding Gezondheidszorg en Welzijn van HAN Academie Educatie én docent bij het Graafschap College. In samenwerking met HAN-onderzoekers Aimée Hoeve en Chris Kroeze onderzocht hij hoe de reflectie van studenten op hun persoonlijke en professionele ontwikkeling eigen leren meer betekenisvol kon worden. Dit leidde tot een nieuwe methodiek, een inspirerend boek en een enthousiast gesprek.
vliegwiel voor leren
Het boek ‘Leren van verhalen’ van Sander Berendsen is nog net niet uit, maar we kunnen alvast enkele verhalen, die van Anke, Jet en van Gerben, lezen. Direct is helder dat de methodiek die Sander Berendsen heeft ontwikkeld en die Anke, Jet en Gerben hebben toegepast hen veel brengt: Persoonlijke verhalen zijn bij uitstek een prachtig startpunt voor leren. Door aandachtige en persoonlijke betrokkenheid ontstaat er een steeds completer verhaal en daarmee een beeld op een steeds completer lerende mens. Door die mens en die verhalen als uitgangspunt te nemen, ontstaat er een vliegwiel voor leren waar reflectie een natuurlijk onderdeel van is.
Het R-woord
“Na iedere les een verplichte reflectie schrijven…. Het komt de studenten hun neus uit. Het gaat eigenlijk niet echt over hen en over hun leren. Doordat het (verplichte) reflectieverslag onderdeel uitmaakt van de toetsing in het onderwijs zijn studenten, zo blijkt uit verschillende onderzoeken, meer bezig met de criteria of met dat wat de docenten willen horen. Het reflectieverslag stelt docenten misschien in staat lijstjes af te vinken, maar leert de docent onvoldoende de werkelijke betekenis van het leerproces van de student.” Een stevige opinie van Sander Berendsen, maar hij weet waar hij het over heeft. Chris Kroeze was sparringpartner van Sander Berendsen in het onderzoek en onderschrijft het probleem rondom reflectie in het voorwoord van het boek ‘Leren van verhalen’: “Het is een grote uitdaging voor hedendaagse opleiders en andere ontwikkelprofessionals: het R-woord! Ofwel, hoe laat je lerenden, die druk bezig zijn met dingen doen die gedaan moeten worden, afstand nemen om te reflecteren op wat al dat doen betekent voor hun ontwikkeling. Mbo-, hbo en wo-studenten, maar ook scholieren en werknemers in ontwikkeltrajecten zuchten dan ook diep als ze weer een reflectieverslag moeten maken.”
Continue proces
Met de lemniscaat als symbool van een continu proces van leren en ontwikkelen, wordt duidelijk gemaakt dat het uitgangspunt bij de methodiek is: ervaren en leren doe je overal en door de betekenisvolle reflectieve dialoog hierover aan te gaan, wordt het leren verdiept en verankerd. Aimee Hoeve is als senior praktijkgericht onderzoeker verbonden aan het Lectoraat Responsief Beroepsonderwijs van de HAN. Ze ziet het resultaat van het onderzoek van Sander Berendsen ‘ als een feestje’: “Dat iemand in staat is om van gortdroge theorie een aantrekkelijke methodiek te maken met praktische werkvormen, theoretische inzichten en betekenisvolle verhalen uit de (onderwijs)praktijk! Het is o0ok nog zo dat de theorie vanuit de wetenschap gewoon klopt. Hiermee ligt er niet alleen een verrassend product, maar is er ook een brug geslagen tussen de wereld van de wetenschap en die van het onderwijs.”
De methodiek is inmiddels in gebruik genomen door de innovatiehubs in de Achterhoek en Liemers en ‘De Netwerkplaats’, een open einde leeromgeving gericht op innovatie, ondernemerschap en persoonlijke ontwikkeling, allebei initiatieven vanuit o.a. het HAN programma Smart Region.
Nieuwsgierig geworden?
Het boek ‘Leren van verhalen’ van Sander Berendsen is vanaf 21 april op deze pagina te downloade
Meer nieuws in de serie Samen Opleiden
Week van Samen Opleiden van start
Vandaag start de Week van Samen Opleiden 2022: een week vol sprekers, sessies, podcasts en webinars. Het is een rijk offline en online programma boordevol kennisdeling en ontmoetingen. Het thema deze week is ‘de kracht van partnerschap’.
Professionaliseringsdag programmaleiders
Binnen Samen Opleiden zijn meerdere rollen betrokken waar professionaliseringstrajecten voor zijn. Voor programmaleiders zijn deze er niet. Tijdens een van de maandelijkse bijeenkomsten van programmaleiders kwam ook daar deze professionaliseringsbehoefte naar boven.
Effect van Samen Opleiden
Marijke Bakker wordt bij de HAN opgeleid tot leraar economie. Een deel van dat opleiden gebeurt binnen Samen Opleiden, in het partnerschap Passie voor leren. Wat merkt zij hier in de praktijk van?
Gezamenlijk vakmanschap in het onderwijs
Voor lerarenopleidingen speelt het werkveld een essentiële rol. We leiden op voor scholen in onze regio en daarom is het belangrijk dat we dit samen doen.
Vakdidactische ontmoeting Samen Opleiden
Op 7 april vond de vakdidactische ontmoeting plaats tussen studenten, werkplekbegeleiders, vakdidactici, onderzoekers en school- en instituutsopleiders.
