Responsief beroepsonderwijs: duik in de toekomst

Als (toekomstige) professional heb je te maken met een wereld die constant in beweging is. Aan de ene kant zijn er grote maatschappelijke uitdagingen en veranderende wensen en eisen van de samenleving. Aan de andere kant volgen nieuwe inzichten en innovaties elkaar in rap tempo op: wat je vandaag leert en doet, kan morgen achterhaald zijn. Dat vraagt om wendbare professionals: professionals die kunnen omgaan met vraagstukken en uitdagingen. Het is aan het mbo, hbo en wo om studenten en werkenden daarvoor klaar te stomen. Het lectoraat Responsief Beroepsonderwijs onderzoekt wat daarvoor nodig is.  

Responsiviteit gaat verder dan ‘inspelen op’, benadrukt Wietske: “Het gaat ook om je ‘verantwoordelijk voelen’. Ieder nieuw vraagstuk gaat gepaard met onzekerheid: je weet eenvoudigweg lang niet altijd wat de juiste oplossing is. En tóch wordt er van jou een adequate reactie verwacht. Mijn devies: spring er gewoon in, ga maar op zoek, vertrouw op de kennis en kunde die je zelf in huis hebt en werk samen met mensen die aanvullende expertise inbrengen.” Maar, zegt ze ook: je moet wel leren hoe je dat doet, en daar ligt de focus van haar lectoraat.   

Verbinding loopt als een rode draad door het lectoraat. De onderzoekers, studenten, opleiders en professionals in de praktijk hebben elkaar keihard nodig. Wietske vulde haar lectoraatsteam daarom aan met ‘grenswerkers’: professionals met een thuisbasis in het beroepsonderwijs, die fungeren  als bruggenbouwer tussen onderzoek, onderwijs en werkveld. Ze zet bovendien in op meer regionale verbinding, onder andere via de professionaliseringsagenda van de Gelderse mbo-instellingen, de City Deal Kennismaken Nijmegen en Arnhem Studiestad. Wietske: “We willen een goede partner zijn in de regio: strategisch bijdragen aan kennisontwikkeling die verder reikt dan de onderwijsinstelling.” 

Binnen Wietskes lectoraat lopen al verschillende projecten. Eén daarvan is Adapt at Work, een onderzoek naar manieren om professioneel aanpassingsvermogen en innovatieve kracht te ontwikkelen. Recent ging het project De Technische van start, waarin het lectoraat voor ROC Nijmegen onderzoekt wat nodig is voor een betere aansluiting van het onderwijs op de arbeidsmarkt. Op de lectoraatpagina vind je meer informatie over afgeronde en lopende projecten.  

Voor Wietske en haar team draait het steeds om de vraag: wat is nodig voor de ontwikkeling van responsief beroepsonderwijs? Wietske: “En dan gaat het mij vooral om de verdiepingsslag: Waarom werkt iets? Voor wie? Hoe? Onder welke omstandigheden? Wat vraagt dat van alle betrokkenen?” Als voorbeeld noemt ze de nieuwe vormen van werkplekleren: “Er is nog wel wat nodig om die duurzaam in te bedden in het onderwijs. Over samenwerken in teams weten we bijvoorbeeld al best veel. Maar dat is wat anders dan teaming: het just-in-time vormen van teams, die leren en innoveren over de beroepsgrenzen heen, met mensen met verschillende (opleidings)achtergronden en niveaus. Daar valt nog veel te winnen.” 

Wietske en haar onderzoekers werken nauw samen met het team van het Human Capital Innovations. De beide lectoraten hebben tenslotte duidelijke raakvlakken: een leven lang leren vraagt om responsiviteit van opleiders en werkenden. En daar blijft het niet bij, qua samenwerking binnen de HAN, vertelt Wietske: “Deze maand zijn we een impactonderzoek gestart naar de nieuwe module Praktijkinnovatie zorg en welzijn (PZW). Daarin werken studenten van de academies Mens en Maatschappij, Gezondheid en Vitaliteit en Paramedische Studies samen aan vraagstukken uit de praktijk. Wat werkt in die aanpak en waarom, voor studenten én werkveld?”  

Ook binnen Wietskes ‘eigen’ academie, de Academie Educatie, zoekt ze naar samenwerking. Bijvoorbeeld met de minor Beroepsonderwijs en de Master Ontwerpen van Eigentijds Leren. En met de lectoraten, vooral waar die zich bezighouden met leren met ict en kwaliteit van leraren. Hoe kun je bijvoorbeeld technologie inzetten om werkplekleren minder tijd- en plaatsafhankelijk te maken? Hoe moet je curriculum eruitzien en welke kwaliteiten hebben leraren(opleiders) nodig voor het stimuleren van leren over de beroepsgrenzen heen? Wietske: “Samenspel, daar draait het steeds om. Samenspel tussen organisaties, onderwijs, studenten, professionals, cliënten, gebruikers en andere betrokkenen.”