Leertraject Gelijkwaardig Samenwerken onder de loep

04 april 2023Leestijd : 3 minuten

Lectoraat Werkzame Factoren in de Jeugd- en Opvoedhulp

De samenwerkingsrelatie tussen hulpverleners en cliënten is een belangrijke voorspeller voor het succes van de geboden hulp. Recent onderzoek laat zien dat ouders en jongeren vaak (in 70% van de gevallen) geen gelijkwaardige samenwerking ervaren en zich vaak niet gehoord voelen. Wat verstaan we onder een gelijkwaardig samenwerking? En hoe zorgen we dat kennis over gelijkwaardig samenwerken ook benut wordt in de praktijk? We onderzochten een leertraject rondom gelijkwaardig samenwerken.

Rapport en project kennisupdate alliantiefactoren

In een actieleertraject leerden jeugdprofessionals met én van elkaar met ervaringen uit hun eigen dagelijkse praktijk. "Zij pasten kennis uit een masterclass en theaterlezing direct toe in de praktijk", legt onderzoeker Elma Hilbrink uit. Vervolgens wisselden ze in duo’s hun ervaringen uit. Dit actieleertraject is in 2022 opgezet door de HAN University of Applied Sciences en de Christelijke Hogeschool Ede in opdracht van het BOvenregionaal Expertisenetwerk jeugdhulp Gelderland (BOEG). Onderzoekers van het Lectoraat Werkzame Factoren in de Jeugd- en Opvoedhulp van de HAN onderzochten het traject. Elma: "Daarvoor hebben we van zes deelnemers de leerdoelen, het buddy-traject en de opbrengsten van de evaluatiebijeenkomst gevolgd."

Jeugdprofessionals pasten in dit actieleertraject de opgedane kennis direct toe in de praktijk."

"Ondanks de kleine steekproef hebben we veel nieuwe inzichten opgedaan." Allereerst zijn deelnemers aan het einde van het traject meer bewust bezig met het onderwerp en zijn ze ook kennis gaan toepassen in de praktijk. Zo zijn ze na afloop bijvoorbeeld meer bezig met:

Het hanteren van oprechte nieuwsgierigheid;
Aandachtig luisteren naar ouders en jeugdigen;
Het bespreken van de samenwerking met ouders en jeugdigen.

Ook zag men meerwaarde in het buddy-traject. Zo verwoorde een van de deelnemers: “Met collega’s ga ik eerder in gesprek over de actuele casussen waar ik op de dag tegen aanloop. Het buddy gesprek ging meer over de inhoud van de samenwerking.”

"Voor het daadwerkelijk toepassen van de kennis, is het creëren van meer tijd en ruimte om gelijkwaardig te kunnen samenwerken een belangrijke, helpende factor." Net als het hebben van een steunende teamleider en de mogelijkheid om samen met collega’s te sparren over gelijkwaardig samenwerken (intervisie). Daarnaast kunnen tools ondersteunend werken. Zo hebben twee deelnemers de Session Rating Scale (SRS) gebruikt in hun gesprekken. Dat dit een positieve uitwerking kan hebben, blijkt bijvoorbeeld uit een gesprek met een van de deelnemende hulpverleners. Deze hulpverlener gaf aan dat twee ouders het gesprek, waarin de vragen uit de SRS waren gebruikt, hadden ervaren als een van de eerste keren dat zich gehoord en serieus genomen voelden.

Ouders ervaarden dit gesprek als een van de eerste keren dat zich gehoord en serieus genomen voelden.”

"Ook hebben we gemonitord wat er nodig is om te leren", vult Elma aan. Ook hier worden tijd en ruimte (om te leren) als een van de belangrijkste voorwaarden genoemd om tot leren te komen. Verder draagt het in gesprek gaan over het thema met mensen met verschillende expertises en perspectieven bij aan een positieve leeromgeving.

De theaterlezing (Samenwerken met ouders? Hoopvol!) blijkt daarnaast een effectieve manier te zijn om deelnemers de urgentie echt te laten voelen en het belang van gelijkwaardig samenwerken te laten ervaren. Deze theaterlezing is gebaseerd op de resultaten van het praktijkonderzoek ‘Jouw gezin mijn zorg?’ van het lectoraat Jeugd en Gezin van de Christelijke Hogeschool Ede. Tijdens de lezing vertolken twee actrices de stem van de ouder. Samen met de inleider vertellen ze wat ze nodig hebben om de samenwerking met gezinshuisouders en pleegouders te versterken.

Op basis van de gegevens uit de monitor zijn de volgende onderdelen in een leertraject nodig:

1. Rakende ervaringsverhalen (zoals de theaterlezing) en confrontatie met of bewust worden van vooroordelen en/of frames die men onbewust toepast.

2. Onderzoeksliteratuur over gelijkwaardig samenwerken en hoe dit te bevorderen.

3. Zelf oefenen in de bijeenkomsten en in de eigen praktijk, met zelfgekozen strategieën en hierop reflecteren.

4. Monitoren (bijvoorbeeld d.m.v. een feedbacktool zoals SRS) en bespreken van de resultaten met ouders en jeugdigen, om zo samen te leren over de eigen samenwerking en de mate waarin die gelijkwaardig is en de strategieën waar nodig aan te passen

5. In de organisatie en/of het team werken aan gelijkwaardigheid.

De Greef, M., Pijnenburg, H.M., Van Hattum, M.J.C., McLeod, B.D., & Scholte, R.H.J. (2017). Parentprofessional alliance and outcomes of child, parent, and family treatment: A systematic review. Journal of Child and Family Studies, 26, 961-976. doi: 10.1007/s10826-016-0620-5

Welmers-Van de Poll, M.J., Roest, J.J., Van der Stouwe, T., Van den Akker, A.L., Stams, G.J.J.M., Escudero, V., Overbeek, G.J. & De Swart, J.J.W. (2018). Alliance and treatment outcome in family-involved treatment for youth problems; A three-level meta-analysis. Clinical Child and Family Psychology Review. https://doi. org/10.1007/s10567-017-0249-y

Spijk-de Jonge, M, de Lange, M., Serra, M., van der Steege, M., Dijkshoorn P., (2022). Betrek mij gewoon!' Op zoek naar verbeterkansen voor de jeugdhulp in het casusonderzoek Ketenbreed Leren.

HAN redactie