Move on up! Een sfeerimpressie

Toen iedereen een plekje in de zaal gevonden had, openden organisatoren Suzanne Haeyen en Bart Engelen gezamenlijk het symposium. Ze heetten iedereen hartelijk welkom en spraken de wens uit dat dit symposium het begin zou zijn van een jaarlijkse traditie. Suzanne en Bart introduceerden ook de Spotify playlist Move on up!, die speciaal voor deze gelegenheid was aangemaakt. Via een QR-code konden alle deelnemers de hele dag liedjes toevoegen aan de playlist, waarin de lichte en vrolijke sfeer van het symposium op deze manier zijn weerslag kreeg.

De eerste lezing die op het programma stond, werd gehouden door hoogleraar Suzanne Haeyen. Zij nam de aanwezigen in vogelvlucht mee langs zes verschillende projecten die momenteel lopen bij het Bijzonder Lectoraat Vaktherapie bij Persoonlijkheidsstoornissen, waarvan zij lector is. De zes projecten zijn Percieved Effects, Trauma Focused Art Therapy, Van negatief denken naar positief doen, Werkingsmechanismen van vaktherapeutische interventies in de forensische zorg, SERATS (Self Expression and Emotion-Regulation in Art Therapy Scale), en VR in Vaktherapie. 

Al deze projecten hebben een paar grote gemene delers, die centraal staan binnen het lectoraat. Allereerst de missie om vaktherapie te verduidelijken en te onderbouwen. Want hoe kun je nu de effectiviteit van vaktherapie het beste vaststellen? De roep om kwantitatieve resultaten is groot, maar de effecten van vaktherapeutische interventies laten zich niet zo makkelijk in vangen in cijfers en grafieken. Binnen het lectoraat worden hierin grote stappen gemaakt, onder meer door onderzoeksmethodes te ontwikkelen en testen. Daarnaast ligt de focus binnen de verschillende projecten van het lectoraat op het perspectief van de cliënt, en op positieve gezondheid. Suzanne Haeyen: “Er mag meer aandacht worden besteed aan positieve mentale gezondheid, aan het bevorderen van het welbevinden. Psychische klachten zijn maar het halve verhaal.”

Na een enthousiast applaus gaf Suzanne Haeyen de microfoon door aan junior onderzoeker Jackie Heijman en Evelien Joosten, hoofddocent bij de Master Vaktherapie. Zij presenteerden de resultaten van een mixed-method onderzoek naar de inzet van tegenstellingen in beeldende therapie. Deze pilot werd gedaan als onderdeel van een multidisciplinair behandelprogramma bij cliënten met een persoonlijkheidsstoornis. Volwassenen die in hun jeugd een persoonlijkheidsstoornis hebben ontwikkeld, denken vaak heel zwart-wit, in tegenstellingen dus. Omgaan met tegenstrijdigheden is lastig voor hen. Uit het onderzoek van Jackie en Evelien blijkt, dat werken met tegenstellingen in beeldende therapie een positief effect heeft op de emotieregulatie en zelfexpressie van die cliënten.

Na de tweede lezing was er gelegenheid voor de deelnemers om vragen te stellen aan de sprekers. Toen bleek pas echt de bevlogenheid van de sprekers, en de betrokkenheid van het publiek. De onderzoekers gaven uitgebreid antwoord op complexe vragen, en meer dan eens werden zij bovendien aangevuld door aanwezige vaktherapeuten met expertise op het betreffende onderwerp. De vragen bleven komen, totdat gitaarmuziek de aanwezigen naar de Blauwe banken lokte, waar de lunch voor de deelnemers klaarstond. Koert van Essen zorgde daar voor een sfeervolle muzikale omlijsting.

Keynote speaker van het symposium was prof. dr. Floortje Scheepers, kinder- en jeugdpsychiater en auteur van het boek Mensen zijn ingewikkeld. Na de lunch betrad zij het podium in het auditorium. Ze betoogde dat vaktherapie van grote waarde kan zijn voor de transitie die gaande is in de GGZ. “Je voelt dat er iets staat te gebeuren in de geestelijke gezondheidszorg,” begon Scheepers haar verhaal. "We staan op een kantelpunt. De GGZ begint te beseffen dat je complexe psychische problemen niet louter met lineair medische methoden kunt oplossen. Er is een tegenmacht gaande. We gaan van objectief en meetbaar naar relaties en betekenis. Van prestatie naar proces en van generalisatie en groei naar persoonlijk en kleinschalig.” Het Nijmeegse auditorium hing aan haar lippen.

Samen met je cliënt een complex probleem in kaart brengen, hoe doe je dat? Een instrument dat helpt om deze problematiek beter te begrijpen is de netwerkintake van PsyNet. “Een handig instrument dat het narratief van de cliënt in beeld brengt en dat als aanvulling kan dienen op de methoden van vaktherapeuten,” aldus Scheepers. De cliënt tekent samen met de professional op wat voor hem belangrijk is. Dat zijn bijvoorbeeld indrukwekkende gebeurtenissen, relaties, werk of hobby’s. Dit resulteert in een visualisatie met allerlei bollen die nog het meest lijkt op het Atomium. Met verschillende kleuren geeft de cliënt de belangrijkheid van een thema aan.

Volgens Scheepers moet vaktherapie naar andere middelen reiken om zorgverzekeraars en de overheid te overtuigen. “Om de waarde van hun vak te onderbouwen, grijpen vaktherapeuten naar evidenced based werken of kwantitatief onderzoek. Terwijl het vaak over gaat over schaamte, verlies of ertoe doen. Hierbij passen kwalitatief onderzoek of verhalen veel beter.” Daarnaast moeten we van keten- naar netwerkzorg, volgens Scheepers. “Samenwerken in en met organisaties en mensen moeten we meer als een organisch proces zien, en alleen daar bijsturen waar het evenwicht verstoord raakt.” Floortje kreeg een daverend applaus. Geïnspireerd verliet het publiek de zaal.

Na de lezing van Floortje warende masterstudenten Vaktherapie aan de beurt. Deze bijna-afgestudeerden lieten zien waar zij de afgelopen periode aan hebben gewerkt. Een hele prestatie om naast werk, gezin en sociaal leven ook nog tijd te vinden voor een masterstudie! De onderwerpen waren heel divers: van vaktherapie bij perfectionisme tot eetstoornissen of stressklachten. Begin volgend studiejaar komt een abstractboekje uit met daarin samenvattingen van alle onderzoeken. Houd de website in de gaten!

We willen alle masterstudenten bedanken voor hun bijdrage. Ook alle sprekers, Floortje Scheepers, Jackie Heijman, Evelien Joosten, Hans Wouters en Suzanne Haeyen willen we hartelijk bedanken. En natuurlijk alle aanwezigen uit het werkveld, studenten en andere belangstellenden. En ten slotte de Federatie Vaktherapeutische Beroepen, Beroepsvereniging NVDAT, de NVDT, de NVvMT, de NVPMT en de NVVS. Dankzij jullie was Move on up! een mooi en waardevol symposium, waar we met gepaste trots op terugkijken. 

Bekijk hier de film.