"Zet ervaringskennis in het middelpunt"
Hoe zorgen we dat de happy few niet langer als enigen aan de knoppen zitten en we luisteren naar de mensen om wie het gaat? Die vraag stond centraal tijdens het Symposium ‘Gezondheidsverschillen verkleinen… hoe dan?’ Spreker Tim ‘S Jongers hield een pleidooi voor de inzet van ervaringskennis.
Jaren geleden kwam Tim ‘S Jongers in zijn werk als adviseur bij de Raad voor Volksgezondheid & Samenleving met een radicaal voorstel. In plaats van met een select groepje knappe koppen ingewikkelde discussies te voeren over het bestrijden van de daklozencrisis en bestaansonzekerheid, liet hij in een boekje 14 burgers aan het woord die vertelden wat het betekent om bestaansonzeker te zijn. Die aanpak was vrij ongehoord in het ‘Haagse’. Een wereld waarin het mogelijk lijkt dat je na een jarenlange carrière als beleidsmaker met pensioen gaat zonder dat je ooit iemand hebt ontmoet op wie het beleid dat je ontwikkelt impact heeft gehad. Zonder dat je bijvoorbeeld een nachtopvang voor verslaafden hebt bezocht of in een achterstandswijk gesprekken van mens tot mens hebt gevoerd. En nee, vanuit het comfort van je auto als ‘beroepsverbinder’ op ‘wijksafari gaan’ telt niet, zo stelt ’S Jongers.
Terugblik symposium
Kloof dichten
De politicoloog, bestuurskundige en zelfverklaard ‘spreidstandburger’ probeert de kloof te dichten tussen wat hij noemt de ‘hoopvollen’ en ‘hooplozen’, tussen de systeemwereld en de leefwereld van met name kwetsbare burgers. Zijn doel; sociaaleconomische gezondheidsverschillen verkleinen. Dat maakt ’S Jongers tot de perfecte spreker van dit symposium, georganiseerd door Sociaal - Fair Health. Een symposium waarvan programmamanager Lisbeth Verharen hoopt dat het alle aanwezigen* inspireert om mensen met ervaringskennis te betrekken bij initiatieven om sociaaleconomische gezondheidsverschillen te verkleinen. Mensen die weten hoe het is om in krotwoningen te wonen, honger te hebben, ziek te zijn en geen sociaal netwerk te hebben.
One size fits all?
“Laten we de mensen op wie het beleid betrekking heeft niet centraal stellen, maar het middelpunt maken”, is de oproep van ‘S Jongers. Met die boodschap gaan de deelnemers van het symposium de rest van het programma in. Bijvoorbeeld om een van de sessies te volgen, zoals ‘In gesprek over gezondheid: zo doe je dat in de wijk’, ‘Onbegrijpelijke (overheids)teksten’ en ‘Aan de slag met ervaringskennis binnen organisaties’. Een professional van VGZ schoof aan bij laatstgenoemde. “Binnen onze organisatie onderzoeken we hoe we patiëntengroepen mee kunnen nemen in beleidsontwikkeling. Gaaf om te doen, maar ook complex, merken we. Dat pikte ik ook op uit deze sessie: het ís ingewikkeld. Er is geen one size fits all. Reden te meer om er binnenkort eens met een ervaringsdeskundige van de HAN verder over te sparren.”
Ervaringsroute
Wie geen workshop volgt, loopt de Ervaringsroute. Die leidt onder andere langs een foto-expositie waarin wordt getoond hoe vindingrijk en creatief kwetsbare ouderen zijn. Waarom niet vaker naar hun ideeën luisteren? De volgende stop is bij Gek in de klas, een organisatie die voorlichting geeft aan scholieren en studenten over psychiatrische aandoeningen. Verzorgd door mensen die zelf het nodige hebben meegemaakt. Want, zo zegt Laura Liebregt van Gek in de klas: “Die kunnen het beste vertellen waarom ze psychisch ziek werden. En hoe het is om als gek bestempeld te worden.”
Onderweg stuiten de deelnemers van het symposium ook nog op een impressie van het Beleefhuis Nijmegen. Zo kunnen ze ervaren hoe het is om in armoede te leven. Wie z’n hersenen wil laten kraken, buigt zich over een van de stellingen bij de kraam van Kansen Keren (bekend van het gelijknamige spel). Onlangs verscheen een verhalenboek, waarin HAN-studenten vertellen over hun leven tot hun 21e.
En dan is er nog de escapecaravan waar je binnen 15 minuten als laaggeletterde een reis moet proberen voor te bereiden. Heel confronterend, vindt een student Associate Degree Ervaringsdeskundigheid in Zorg en welzijn aan de HAN: “Ik herken het gevoel van niet begrepen en gehoord worden en de frustratie dat de hulp die je krijgt totaal niet aansluit bij wat jij nodig hebt.”
Overbruggen
Eén ding komt deze middag wat minder goed van de grond: de gesprekken met ervaringsdeskundigen, ook onderdeel van de Ervaringsroute. Ondanks de gesprekskaartjes die iedereen bij aanvang van het symposium krijgt, worden de ervaringsdeskundigen weinig aangesproken. Een teken dat het nog spannend is om de kloof te overbruggen?
Heb jij ideeën over het betrekken en inzetten van mensen met ervaringskennis? Stuur een mail naar fairhealth@han.nl.
*Een divers gezelschap van ervaringsdeskundigen, studenten, docenten en onderzoekers van de HAN en professionals van zorg- en welzijnsorganisaties, zorgverzekeraars, gemeenten, GGD’s, het ministerie van VWS en wooncorporaties.
Samen sociaal
Mensen met een laag opleidingsniveau of inkomen leven korter en voelen zich minder gezond. Daar willen we met focus Sociaal - Fair Health verandering in brengen. Hoe? Door in onderwijs en onderzoek aandacht te vragen voor die verschillen. We verbinden alle kennis die de HAN in huis heeft en betrekken partners uit de praktijk. Samen kunnen we verschil maken.
