“Het schept een band als iemand iets uitlegt”

“Succes, dit is je klas!” Wie denkt dat het zo werkt als een student na 4 jaar studeren aan een lerarenopleiding van school komt, heeft het mis. Er komt zoveel meer bij kijken. Docent Pabo-ALO, Loïc Fransen en docent Duits, Mart Messink blikken terug op hun eerste tijd voor de klas.

Jonge docent staat voor de klas en geeft les aan zijn groep studenten die aandachtig luisteren naar hem.

Mart Messink studeerde 3 jaar geleden af aan de Lerarenopleiding Duits. Direct na z’n afstuderen solliciteerde hij op de vacature als docent Duits op de Aeres vmbo Velp. “Het was niet altijd makkelijk, maar dankzij de sfeer hier op school is goed gekomen.”

Bondjes sluiten

Op Aeres Velp werken ze met collega-begeleiding. Een aanwezen persoon neemt alle starters onder z’n hoede en begeleidt ze het 1e jaar. De week voor aanvang van het schooljaar is er direct een kennismakingsbijeenkomst met alle nieuwe collega’s. “Heel fijn. Je leert elkaar snel kennen en je sluit alvast de eerste bondjes. Je krijgt uitleg over de cultuur van de school en leert onder meer hoe het leerlingvolgsysteem werkt,” denkt Mart terug.    

Portretfoto Mart Messink

Voor de leeuwen

Mart kon het hele jaar terecht bij zijn college-begeleider. “Het eerste jaar kwam ze af en toe eens meekijken in de klas. Niet om te beoordelen, maar puur om tips te geven en me verder te helpen. Daar heb ik veel aan gehad. Ook had ik regelmatig overleg met mijn collega Duits. Ondanks dat word je redelijk voor de leeuwen gegooid. Het is net als je rijbewijs halen: je leert daarna pas autorijden. Dat is met lesgeven niet anders. Dat leer je pas als je helemaal alleen zonder begeleider voor de klas staat.” 

Lesgeven is net als je autorijden. Pas na je diploma leer je zonder begeleider lesgeven.

“Ik wist van tevoren dat ik voor hete vuren zou komen te staan, maar ik kreeg met meer dingen te maken dan ik dacht.” Het lastigste vond hij orde houden in de groep. "Tijdens stages zit er iemand achter in de klas mee te kijken en dat is toch écht anders.”  

In de soep lopen

Marts collega’s beseften heel goed dat hij beginnend docent was. “Het voelt goed als je weet dat jouw vraag ondanks de drukte nooit te veel is. Collega weten ook als geen ander dat het soms gewoon mis gaat.” Mart schetst: “Je kunt bijvoorbeeld niet verwachten dat een vmbo-klas die vóór mijn les een toets heeft gehad volle bak concentratie toont in mijn les. Je leert al snel accepteren dat sommige lessen in de soep lopen. Die ruimte kreeg ik van collega’s.” 

Koffietafelgesprekken

Mart heeft na 3 jaar geen behoefte meer aan begeleiding achter in de klas. “Het gaat nu om meters maken: uren maken en ervaring op doen. Fijn dat ik aan de koffietafel collega’s altijd kan bevragen hoe ze met bepaalde zaken omgaan. De sfeer op een school is heel belangrijk als beginnend docent."

Gouden tip

Mart besluit: “Ondanks dat het soms niet makkelijk was, heb ook nooit aan mijn keuze getwijfeld. De gouden tip die ik ooit kreeg tijdens mijn studie, en die ik diep in mijn zak stak: ‘Begin niet fulltime’. Ik ben blij dat ik met 3 dagen begonnen ben zodat ik tussentijds tot rust kon komen. Ik werk nog steeds niet fulltime. Een rustige opbouw is van groot belang om niet te verzuipen.”  

Gaat het wel goed?

Loïc Fransen is vorig jaar na zijn opleiding Pabo-ALO bij de HAN blijven hangen als docent. Zijn landing was zachter omdat hij eerder al stage liep op deze plek. “Mijn eerste tijd als LIO was wel pittig,” herinnert hij zich. “De HAN is een grote organisatie met veel systemen. Soms dacht ik: ‘Gaat het allemaal wel goed?’ Wat ik niet weet, weet ik namelijk niet en het zou jammer zijn als ik er na een paar weken pas achter kom dat er iets misgaat. Dat is nooit gebeurd, gelukkig.” 

Portretfoto Loic Fransen

Collega van oud-docenten

Loïc denkt terug: “Het was best vreemd om collega te worden van mijn oud-docenten, maar het went ook weer snel. Ik geef vakken als ‘sportvaardigheden’, ‘didactiek’ en ‘ontwikkeling van adolescent’. Verder ben ik samen met een docent Pabo de studiecoach van een groep eerstejaars. Dat is heel leuk en leerzaam om samen te doen.” 

Geen vast contract

Loïc heeft het erg naar zijn zin bij de opleiding Pabo-ALO, maar hij werkt nog maar tot half december bij de HAN. In verband met stages en open dagen, heeft hij al 3x een contract gehad en plaats voor een vaste docent is er helaas niet bij de HAN. “Ik zou graag vakleraar gym worden op een vo-school in Nijmegen. Eventueel zou ik daar graag biologie bij geven. Ik zie het wel. Voorlopig zit ik nog prima.”   

Meer inspirerende verhalen rondom inductie

"Fijn om later in het schooljaar te starten"

Olga Platteschor werkte 10 jaar voor een groot internationaal transportbedrijf en had vanuit die functie veel contact met studenten Logistiek van ROC Nijmegen. In april 2021 maakte ze de overstap als docent Logistiek op deze mbo-opleiding.

Portret Olga Platteschor

"Je moet het meeste zelf ervaren"

Tessa van Lier staat voor het 3e jaar voor de groep op basisschool De Reuzepas in Ewijk. Een inductieprogramma was er wel, maar dat heeft ze amper gevolgd. Ze had genoeg aan de ondersteuning van haar collega's.

Tessa voor de klas

"Ik ben aan het uitvinden hoe ik les wil geven"

Feline Janssen is sinds een jaar leraar Duits op de havo/vwo school Elzendaalcollege in Boxmeer. Haar inductie liep wat anders dan anders. Omdat ze na coronatijd graag nog iets in het buitenland wilde doen voordat ze serieus aan de slag zou gaan, volgde ze na haar voltijd lerarenopleiding op de HAN een extra minor in België.

Portret Feline Janssen

Inductie als onderdeel van doorlopende leerlijn

Een goede begeleiding van startende docenten draagt bij aan de kwaliteit van het onderwijs en helpt om uitstroom in de eerste jaren te voorkomen. Nieuwe docenten komen niet meer alleen via de reguliere opleidingen binnen, maar ook via andere routes.

Het sleutelwoord bij inductie is ‘maatwerk’

“Soms lijkt alles goed te gaan met een startende leraar, maar op een gegeven moment gaan sommigen toch over hun grens,” vertelt docent Scheikunde van het Theresialyceum in Tilburg, Linda van den Broek.

4 docentcoaches aan een tafel spelen Super Agent spel

Behouden PABO-afstudeerders

Het primair onderwijs krijgt in de regio Zuidoost-Nederland vanaf 2025 te maken met een groeiend lerarentekort. Onderzoek laat zien waar kansen liggen voor een vloeiende overgang tussen opleiding en werk.

De leerlingen leggen een puzzel en de lerares helpt hen hierbij

Inductie als aanjager voor professionalisering

Meer dan een kwart van de startende leraren verlaat het vak binnen 5 jaar. HAN-docent onderzoeker en lerarenopleider, Maaike Nap: “Vanuit onderzoek kennen we de aanwijsbare factoren die kunnen helpen om mensen te behouden voor het onderwijsvak. Een goed inductieprogramma is van belang.

Leraar Academische lerarenopleiding primair onderwijs (ALPO) en studenten in de klas

Wat is enculturatie?

Voor het thema 'Enculturatie' ofwel 'Startende leraren ondersteunen en wegwijs maken binnen de school(cultuur)' zijn kennisclips gemaakt met aan het woord HAN-Lector Helma Oolbekkink.

Leraar Academische lerarenopleiding primair onderwijs (ALPO) en studenten in de klas

Leren van elkaar

Docentcoach Ellen Weeink is een inspirerend voorbeeld voor nieuwe docenten. Samen met collega Sietske Hobbelink begeleidt ze HAN-medewerkers tijdens hun 1e half jaar voor de klas. Dat levert goede gesprekken en leerzame inzichten op.

Leraar Academische lerarenopleiding primair onderwijs (ALPO) en studenten in de klas

Starters-lio-kring versterkt

In welk beroep je ook start: de eerste jaren zijn een uitdaging. In de Liemers begonnen 2 scholen voor (speciaal) basisonderwijs, 7 integrale kindcentra (IKC’s) en de HAN 'de starters-lio-kring'. Want samen bereik je meer.

Leraar Academische lerarenopleiding primair onderwijs (ALPO) en studenten in de klas

Passie voor Leren werkt aan onboarden van starters

In de ideale wereld staat iedere (aankomende) docent een leven lang voor de klas. Maar in de realiteit vallen vooral starters nogal eens uit. Wat hebben zij in hun eerste jaren precies nodig? Een aantal vo-scholen introduceerde gesprekskaarten om de kwaliteit van inductietrajecten te bespreken.

Studente in gesprek met haar docent.

Zachtere landing voor beginnende leraren

Diploma op zak, en daar ga je dan: je eerste baan als leraar! Zeker de eerste jaren komen er heel wat uitdagingen op je pad. De vo-scholen in de regio Nijmegen maken de landing graag wat zachter. Onderzoek laat zien waar de kansen liggen.

Docent op het Citadel College loopt door het klaslokaal om vragen van de leerlingen te beantwoorden die de vinger in de lucht hebben.

Onderzoek naar stuurkracht

In het kennisvlog van het platform samen opleiden en professionaliseren vertelt Helma Oolbekkink, lector Naar een meervoudige professionaliteit van leraren aan de HAN, over haar onderzoek naar stuurkracht van startende leraren.

Beeld bij nieuwsbericht whitepaper onderzoek doen stuurkracht van leraren

Gerichte steun voor startende leraar

Startende leraren staan voor een uitdagende opdracht. Te vaak blijkt die behoorlijk zwaar: starters vallen vaker uit dan meer ervaren collega’s en verlaten soms zelfs het vak.

Inductie van startende leraar

Startende leraren struikelen nogal eens. Waarover, en wat is eraan te doen? In een online symposium deelden Helma Oolbekkink (HAN) en Harmen Schaap (RU) de uitkomst van onderzoek waarin ze samenwerkten: de inductiefase heeft nog aandacht nodig.