Beter omgaan met onbegrepen gedrag door politie

Met zijn rede ‘Het recht om niet verward te worden’, stimuleert hij een beweging van onderop. “Meer begrip tussen burgers, politie en andere publieke professionals.”

HAN-lector Bauke Koekkoek van het lectoraat Onbegrepen Gedrag, Zorg & Samenleving ziet dat ze bij de politie hard werken aan het vakmanschap van agenten in omgaan met onbegrepen gedrag. Maar politie kan het niet alleen. Bauke: “Politie en zorg hebben elkaar nodig en kunnen elkaar ondersteunen – al is dat niet altijd makkelijk."

In de lectorale rede gaat Bauke Koekkoek in op de verhouding tussen onbegrepen gedrag en samenleving, bekeken vanuit veiligheidsperspectief. Bauke ziet daarvoor 3 punten: het recht van burgers om niet verward te worden, middelen te bieden voor politie om niet verward te raken en de opdracht aan publieke professionals om burgers en elkaar te begrijpen.

Om gedrag te begrijpen moet er meer aandacht komen voor context en situatie, meent Bauke. “Dat zit hem in eerste instantie in taal, daarom heb ik mij de afgelopen jaren hard gemaakt voor de term ‘onbegrepen’ in plaats van ‘verward’. De term 'verward' zorgt er voor dat het gedrag van mensen wordt benoemd als een soort ziekte waar de persoon zelf en de omgeving niets aan kan doen. En dus niet verantwoordelijk voor is. Er wordt dan snel naar zorg of politie gekeken.” De term ‘onbegrepen gedrag’ benoemt juist de sociale en interactionele component van ‘gedoe’ tussen mensen. “Veel problematiek waarbij politie geroepen wordt, speelt namelijk niet alleen binnen burgers, maar ook tussen burgers. De term ‘onbegrepen’ daagt uit om de ander te proberen te begrijpen, los van of je dat gedrag goedkeurt.”

Agenten zijn vaak als eerste ter plaatse. Ze moeten snel een inschatting maken van het gevaar. Onderschatting daarvan leidt misschien tot schade aan burgers en agenten, overschatting tot letsel bij de persoon met onbegrepen gedrag. “Door onderscheid te maken tussen situatie, middelen, stoornis en mens (SMSM) wordt het makkelijker om een analyse te maken en vervolgacties te bedenken. Zo ontwikkelden we het SMSM-model, om vragen te beantwoorden als: kan ik de zaak hier zelf kalmeren, moet iemand ontnuchteren, heb ik een zorgprofessional nodig, kan ik grenzen stellen?”

Maar er is meer nodig, meent Bauke. “Wat ik noem: skin in the game. Dat begint bij het je inleven in de situatie van de ander, proberen te beseffen voor welke uitdagingen die persoon staat en je daartoe verhouden – als mens en als professional. Ofwel: de bereidheid hebben om iets aan te gaan en risico te nemen als dat nodig is."

Bij situaties van onbegrepen gedrag, zijn er vaak geen eenvoudige en duidelijke antwoorden. “Toch is het zaak voor specialisten en onderzoekers om de complexiteit te reduceren zonder de werkelijkheid geweld aan te doen. Als dat lukt vergroten we het handelingskader van agenten.” Om hierbij te helpen, werkt Bauke bij het kenniscentrum Lokaal Politiewerk. Dit kenniscentrum onderzoekt gebiedsgebonden politie, de relatie tussen zorg en veiligheid en conflict- en crisisbeheersing. Binnen het kenniscentrum is onbegrepen gedrag relevant bij huiselijk geweld, voor het werk van wijkagenten en bij de toepassing van geweld door politie – en andersom.

Het kenniscentrum Lokaal Politiewerk doet onderzoek naar en voor de politiepraktijk – vanuit de volgende vragen:

• Hoe ontwikkelen we kennis die het inzicht van professionals vergroot en hun handelen vergemakkelijkt?
• Hoe leidt die kennis tot ander handelen door professionals in de dagelijkse praktijk?
• In welke mate profiteert de burger van die kennis en dat anders handelen?

Lees hier de gehele lectorale rede van Bauke Koekkoek: 'Het recht om niet verward te worden : naar meer begrip tussen burgers, politie en andere publieke professionals'

De Politieacademie is het onderwijs-, kennis- en onderzoeksinstituut voor de politie. De koers van de Politieacademie is gericht op voortdurende kwaliteitsverbetering van het politievak.