Doen wat werkt in de jeugdzorg

Goed samenwerken met ouders en jeugdigen blijkt in de praktijk lastig. Ook andere vaardigheden, zoals het analyseren van de oorzaken van problemen of het gericht toepassen van gesprekstechnieken, blijken moeilijk. Dat is te lezen in het rapport 'Betrek mij gewoon' uit 2022 over de verbetering van de Nederlandse jeugdzorg. Er wordt in de jeugdzorg veel geld besteed aan het trainen van medewerkers in allerlei werkwijzen en vaardigheden, maar de daadwerkelijke toepassing ervan in de dagelijkse praktijk blijkt een uitdaging te zijn. Dat is niet zo gek; er is meer nodig dan het doorlopen van een training om kwalitatief goed werk te leveren. 

HAN-onderzoeker Elma Hilbrink is vanuit het lectoraat Werkzame Factoren in de Jeugd- en Opvoedhulp betrokken bij het programma. "Ons lectoraat is met name betrokken vanuit onze expertise op het gebied van samenwerkingsrelaties met de jeugdigen/gezinnen. Deze samenwerkingsrelaties worden ook wel allianties genoemd", legt Elma uit. "Als het gaat om het vormen en behouden van een goede alliantie met de gezinnen waar je mee werkt, dan is het belangrijk dat je als jeugdzorgprofessional kennis hebt van hoe je allianties kan bevorderen. Deze kennis pas je toe, maar daarnaast moet je ook blijven reflecteren met collega’s en met de gezinnen op die alliantie, om zo voortdurend te blijven leren en verbeteren."

De Hogeschool van Amsterdam (HvA) is kartrekker van het programma. De focus ligt op de toepassing van 3 kernelementen van hulpverlening waarvan we uit onderzoek in eigen land én daarbuiten weten dat het werkzame onderdelen zijn. Deze onderdelen komen in veel hulpaanbod voor. Het uitgangspunt is: laten we zorgen dat professionals in elk geval deze elementen goed in de vingers hebben. Dat heeft effect op de kwaliteit van heel veel hulpaanbod. We focussen dus niet op methodieken en interventies, maar op kernelementen daarbinnen. Het gaat om:

• samenwerken én samen beslissen met jeugdigen en gezinnen in alle stappen van het hulpverleningsproces;
• het toepassen van gesprekstechnieken om jeugdigen en ouders te helpen bij het reguleren van emoties;
• het toepassen van gesprekstechnieken om jeugdigen en ouders te helpen hun sociale en probleemoplossende vaardigheden te versterken.

We doen dit onderzoek in samenwerking met de organisaties voor jeugdhulp en met de professionals die daar werken. Alleen zo kunnen we ervoor zorgen dat de ontwikkelde ondersteuningsstructuur aansluit bij de behoeftes van professionals en bruikbaar is in de praktijk.

Naast de HvA en de HAN is er een interdisciplinaire groep onderzoekers en ontwikkelaars van 5 hogescholen (naast de HvA en HAN: HU, Saxion en NHL Stenden) en 4 universiteiten (UvA, UU, OU en RU). Zij werken nauw samen met professionals in de praktijk (waaronder vertegenwoordigers van cliënten, professionals en beleid) om manieren van leren op de werkvloer te ontwikkelen. Een ontwerp-lab met een inhoudelijke én een technische groep maakt deel uit van het project.  

In opdracht van het ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap (OCW) voert de Nederlandse Organisatie voor Wetenschappelijk Onderzoek (NWO) de Nationale Wetenschapsagenda (NWA) uit. Het doel van de NWA is om met kennis een positieve, structurele bijdrage te leveren aan de maatschappij van morgen, door vandaag bruggen te slaan en met elkaar voor wetenschappelijke doorbraken en maatschappelijke impact te zorgen. Dit onderzoeksprogramma 'Doing what works for children/doen wat werkt' is onderdeel van de NWA.