Studiekeuze: een rationeel proces?

HAN Onderzoekers van de academie Educatie spraken voor een onderzoek naar studiekeuzeprocessen met eerstejaars studenten en doken in de literatuur rondom het maken van keuzes. Uit dit onderzoek kwam duidelijk naar voren dat de studiekeuze geen duidelijk omlijnd moment is, maar een proces dat langere tijd duurt. Ook lieten de verhalen van de studenten goed zien dat er vaak verschillende overwegingen een rol spelen, die lang niet altijd rationeel van aard zijn. Denk aan de mening van ouders of de indruk die overblijft na het bezoeken van een open dag.  

De onderzoekers spraken met decanen over de inrichting van LOB. Op basis van deze gesprekken is een handreiking ontwikkeld met een aantal aanbevelingen voor de inrichting van LOB met de titel ‘Van Consumeren naar Creëren’.  

In eerder onderzoek werden al een negental kenmerken geformuleerd waar een effectief LOB programma op school aan zou moeten voldoen. Deze kenmerken combineerden de onderzoekers met inzichten uit onderzoek naar de werking van de hersenen, de zogenaamde ‘breinprincipes’ van Dirksen et al (2016). Hiermee kon de opgehaalde informatie uit de praktijk worden geduid en vertaald in aanbevelingen. 

Aanbevelingen 
Aanbevelingen die de onderzoekers aan scholen meegeven, zijn onder meer: 

• Zorg dat LOB activiteiten onderdeel zijn van het totale onderwijsprogramma. Nu is het vaak een los staand ‘vak’, waardoor het voor leerlingen lastiger is om het belang ervan in te zien en gemotiveerd te blijven.  
• Ook kan geïntegreerd aanbieden, waarbij LOB een soort basisattitude is waar álle docenten een aandeel in hebben, er voor zorgen dat studiekeuze op veel meer momenten en op veel meer manieren bij leerlingen onder de aandacht komt. Juist het herhalen van informatie en het op meerdere manieren aanbieden, zijn belangrijke breinprincipes, die zorgen voor diepgaandere verwerking en beter onthouden van informatie. Belangrijk bij het maken van een keuze! 
• Stel de vraag of iedere docent ook studieloopbaanbegeleider (SLB-er) moet zijn ter discussie: goede begeleiding, waarin tijd is voor het meermaals kritisch reflecteren op (voorlopige) keuzes, is namelijk van cruciaal belang. Ook is goede begeleiding bij het omgaan met emoties die een rol spelen bij het studiekeuzeproces (zoals angst om de verkeerde keuze te maken, omgaan met verwachtingen van ouders of groepsdruk) belangrijk. Niet iedere docent heeft affiniteit met studiekeuzebegeleiding en ook niet iedereen beschikt over de juiste (gespreks)vaardigheden om het goede gesprek aan te gaan. 
• Zorg voor goede verbindingen met de praktijk en verbind goede verwerkingsopdrachten aan bedrijfsbezoeken en open dagen. Informatie geven via folders en websites is een goede basis, maar leerlingen moeten geholpen worden de informatie te verwerken en te duiden. Toetsen aan echte ervaringen is een krachtig leermiddel, wat helpt bij het maken van de keuzes. 

Voor meer aanbevelingen en uitleg over effectief LOB en de breinprincipes, is het rapport ‘Van Consumeren naar Creëren’ te downloaden. 

Voor vragen naar aanleiding van de studie naar LOB en de breinprincipes, kun je contact opnemen met Mariëlle Verhoef – van Lier.

Voor vragen over het project Studentjourney kun je contact opnemen met Martijn Peters. 

Het onderzoeksteam, bestaat uit Mariëlle Verhoef – van Lier (Lectoraat Human Capital Innovations), Martijn Peters en Edwin Buijs (Lectoraat Professionaliteit van leraren), Marloes de Lange en Guuske van Teunenbroek (Lectoraat Responsief Beroepsonderwijs).