Ontwikkelen van studentvaardigheden voor formatief evalueren: een praktische toolkit

Je bent als docent druk bezig geweest met het geven van feedback aan studenten. Hierbij heb je duidelijk benoemd wat er al goed is, wat nog beter kan en op welke manier de student kan verbeteren. Helaas blijkt in de volgende les dat de studenten de feedback helemaal niet hebben toegepast op hun werk… Waar ging het mis? 

Door formatief evalueren een plek te geven in je onderwijs, krijgen zowel studenten als docenten beter inzicht in het leerproces van de studenten. Dit vraagt natuurlijk om bepaalde vaardigheden van jou als docent, maar ook van de studenten. Zij spelen namelijk een actieve en belangrijke rol tijdens het proces van formatief evalueren. Daarom heeft het onderzoeksteam Kwaliteiten van leraren nu een toolkit ontwikkeld voor het mbo/ho. Deze toolkit is gevuld met verschillende werkvormen om studentvaardigheden voor formatief evalueren te ontwikkelen, zodat studenten wél actief aan de slag gaan!

De toolkit bestaat uit 5 onderdelen. Elk onderdeel bevat een korte theoretische onderbouwing en twee tot negen werkvormen die bijvoorbeeld tijdens een vakles of SLB-les ingezet kunnen worden. De werkvormen zijn algemeen geschreven en vragen daarom waarschijnlijk nog om aanpassing aan het niveau en voorkennis van de eigen docenten. Hieronder worden de 5 onderdelen kort toegelicht: 

1. Werken aan een feedbackcultuur 
In dit onderdeel staan werkvormen waarmee voor studenten duidelijk wordt welk zichtbaar gedrag er van hen, maar ook van de docent wordt verwacht in een feedbackcultuur. Hierbij reflecteren zij op hun eigen gedrag, maar kunnen zij ook feedback geven aan de docent.  
 
2. Verwachtingen verhelderen 
Door het verhelderen van verwachtingen weten studenten beter wat de doelen zijn die centraal staan: waar werken ze naartoe? Wanneer dit duidelijk is voor studenten kunnen zij beter inschatten waar zij staan ten opzichte van de doelen en bepalen wat nog nodig is om de doelen te behalen. 
 
3. Feedback vragen en ontvangen 
Feedback is een belangrijk onderdeel van formatief evalueren. Om effectief te zijn is het van belang dat studenten feedback op een goede manier kunnen vragen en ontvangen, zodat zij er daadwerkelijk mee aan de slag kunnen gaan. Hierbij is het bijvoorbeeld belangrijk om na te denken over de effecten van feedback op emoties en de invloed van een growth-mindset. 

4. Peerfeedback geven 
Peerfeedback is niet alleen waardevol voor de ontvanger, maar ook voor de feedbackgever. Peerfeedback kan de kritische houding van studenten stimuleren en zorgen voor een grotere variëteit aan feedback. In dit onderdeel zijn werkvormen opgenomen waarbij studenten in kleine stappen, door middel van niet-bedreigende oefeningen leren hoe zij peerfeedback kunnen geven die aan algemene kwaliteitscriteria voldoet. 

5. Vervolgacties ondernemen 
Nadat studenten feedback hebben ontvangen is het belangrijk dat zij er ook daadwerkelijk mee aan de slag gaan. Om studenten hierbij op weg te helpen bevat dit onderdeel een flowchart die zij kunnen doorlopen om een actieplan op te stellen om met de feedback aan de slag te gaan.  

Geïnteresseerd in de toolkit? Deze is voor iedereen beschikbaar: Toolkit studentvaardigheden voor formatief evalueren.  

De toolkit is ontwikkeld door het Lectoraat Eigentijds beoordelen en beslissen en een resultaat van het project Formatief Evalueren als brug tussen onderwijs en leren.  

Er is van deze toolkit ook een versie ontwikkeld gericht op leerlingen in het voortgezet onderwijs.