Onderzoek met impact: Dana Uerz

Lerarenopleiders spelen een belangrijke rol in het opleiden van leraren die kunnen leren en lesgeven met ict. Bij de start van haar promotie-traject, merkte Dana echter dat deze groep in het onderzoek naar leren en lesgeven met ict een onderbelichte groep was. “Als je kijkt naar de literatuur, dan is er relatief weinig geschreven over lerarenopleidingen die voorbereiden op lesgeven met ict,” vertelt Dana. “De focus ligt vaak op de studenten [van lerarenopleidingen] en zittende leraren. De lerarenopleiders leken lange tijd een vergeten groep te zijn – en dat terwijl het opleiden van al die zittende en aankomende leraren nogal wat vraagt van mensen, gelet op de ervaringen van waar ze allemaal tegen aan lopen als ze hiermee aan de slag gaan.”

Ten opzichte van leraren in andere vakgebieden onderscheiden lerarenopleiders zich door hun ‘dubbele rol’. Dana: “Als leraar van aankomend leraren moeten lerarenopleiders alles doen wat van startende en zittende leraren verwacht wordt: niet alleen lesgeven met ict en opleiden voor ict-geletterdheid, maar tegelijkertijd daarin het voortouw nemen, een rolmodel zijn en daar les over kunnen geven. Je moet het dus niet alleen zelf doen, maar je moet het ook overdragen aan je studenten en vanuit pedagogisch-didactisch perspectief kunnen uitleggen waarom het gedrag dat je vertoont, past bij dat van een goede leraar.” Die gelaagdheid maakt het een uitdagend beroep, aldus Dana.

Eerder onderzoek toonde al aan dat lerarenopleiders zich erg bewust zijn van hun voorbeeldfunctie, maar zich onvoldoende toegerust voelen om hier op een goede manier invulling aan te geven als het gaat om onderwijs met en over ict – en daar worstelen zij mee. “Lerarenopleiders zijn over het algemeen erg betrokken opleiders die zich verantwoordelijk voelen voor het afleveren van goede onderwijsprofessionals,” vertelt Dana. “Ze willen echt het beste voor hun studenten en staan open voor de mogelijkheden die ict kan bieden om bijvoorbeeld stappen te zetten op het gebied van kansengelijkheid. Maar het vraagt nogal wat van iemand, om je onderwijs anders in te gaan richten terwijl je je begeeft in een werkveld waarin je niet overspoeld wordt met werkende voorbeelden en waarin je moet werken met tools waar je je niet per se prettig of comfortabel mee voelt. En dat te midden van alles wat er al op je af komt en het beperkte aantal professionaliseringsuren dat je tot je beschikking hebt.” De moeilijke situatie waarin lerarenopleiders zich begeven, verdient dan ook meer erkenning, vindt Dana.

Onlangs kwam Dana’s tweede artikel uit, waarin ze dieper ingaat op de dubbele laag van de rol van lerarenopleider en de uitdagingen waarmee het zijn van lerarenopleider gepaard gaat als het gaat om het onderwijzen over effectief onderwijs met én over ict. Aan het onderzoek namen 172 lerarenopleiders van de HAN deel. Zij werden bevraagd over onder andere de mate waarin zij zelf ict inzetten in hun onderwijs, de aandacht die zij besteden aan de digitale geletterdheid van studenten en wat hun persoonlijke overtuigingen zijn met betrekking tot de inzet van ict in het onderwijs.

Uit het onderzoek bleek dat veel lerarenopleiders bezig zijn met het integreren van ict-toepassingen om hun onderwijs anders in te richten, maar dat de verschillen tussen opleiders groot zijn. De respondenten konden verdeeld worden in drie groepen: de voorlopers, de middengroep en de achterblijvers. De verschillen tussen de groepen zitten niet alleen in de frequentie van ict-gebruik, maar ook in hoe breed en complex het palet is van de toepassingen die de lerarenopleiders gebruiken, met welk doel zij ict inzetten en aan welke aspecten van leren en lesgeven met ict zij expliciet aandacht besteden in hun onderwijs.

Zo behoort het verrijken van onderwijs door ict in te zetten om te differentiëren tussen studenten en hun zelfregie te stimuleren tot de meer complexere vaardigheden die onderdeel zijn van het palet van de voorlopers. De middengroep en achterblijvers geven voornamelijk les óver ict.

Wil je meer te weten komen over het onderzoek van Dana en wat het vervolg van haar promotie-onderzoek zal zijn? Lees dan het hele artikel op de website van iXperium.