ChatGPT aanpassen voor mensen met een beperking

De digitale technologie is ontzettend handig hierin. Het is enkel nog niet helemaal toegepast op de uitdagingen van nu, passend bij de doelgroep. Gaan we wachten of ontwikkelen we het zelf? Dat laatste deed Wouter Brink, student Industrieel Product Ontwerp (IPO), in opdracht van het Health Concept Lab van de HAN bij Bartiméus.

Eric Velleman, lector van het Lectoraat Inclusive Digital Design & Engineering was nauw betrokken bij het onderwerp. Hij merkt dat er op het lectoraat veel vragen binnenkomen over de toegankelijkheid van nieuwe media en technologie-toepassingen voor mensen met een (visuele) beperking. "De onderzoeksvragen die naar boven komen, pakken we samen met docenten, stageair(e)s en afstudeerders van de HAN op. We betrekken daar via het lectoraat een veelheid aan academies bij," vertelt hij. "De uitkomsten van het onderzoek worden gebruikt voor publicaties en vervolgopdrachten voor studenten van de opleidingen IPO, Communication & Multimedia Design, HBO-ICT en zelfs Rechten.

In dit kader bedacht en ontwikkelde student Wouter 'de Blob'. Een interface die ervoor zorgt dat ChatGPT op gezette tijden zijn mond houdt én zich niet bemoeit met het gesprek. “Voor mensen met een visuele beperking is er van alles bedacht, denk bijvoorbeeld aan braille. Ook voor mensen met een verstandelijke beperking is er genoeg. Maar juist die combinatie, dat maakt het ingewikkeld,” vertelt Dick Lunenborg. Dick werkt samen met Eric aan onderwijsinnovatie bij Bartiméus zodat mensen met een (visuele) beperking ook volwaardig mee kunnen doen met de nieuwste technologie. Hij begeleidt Wouter bij z'n ontwerp.

Bij Bartiméus in Doorn wonen 300 cliënten met een visuele en verstandelijke beperking. Op verschillende locaties van Bartiméus worden diverse digitale technologieën getest. Van een gamevest, een slimme rollator die met trillingen aangeeft dat je dichter bij een object komt, tot pratende planten en schilderijen. De Blob krijgt hier ook een plek.

Op bijna alle woningen op het terrein van Bartiméus staat een Google Home. “Dat is ontzettend mooi, maar het heeft niet de mogelijkheid om er een gesprek mee aan te gaan. Het onthoudt niet wat je vroeg. Dat doet ChatGPT wel. De spraakfunctie maakt het toegankelijk voor de doelgroep. En je kan instellen dat moeilijke informatie omgezet wordt naar een ander begripsniveau,” vertelt Dick. 

Dat ChatGPT gebruikt ging worden, dat werd al vrij snel duidelijk. Wouter: “Maar ik moest nog wel bepaalde elementen van ChatGPT tegengaan of omzeilen. Zo bleek uit verschillende observatiesessies en interviews met cliënten dat ze het lastig vinden dat ChatGPT meepraat in een gesprek. En als iemand stottert dan onderbreekt de AI de persoon en vraagt of hij de persoon kan helpen. Dat bemoeierige van de AI, dat moest ik ondervangen.” Wouter bedacht een simpele knop waarmee je de tool tot pauze dwingt. Laat je de knop los dan kan de tool reageren.  

Maar hoe moet het product eruitzien? Hoe moet het voelen? “Ik heb de Blob echt samen met de cliënten ontworpen. Ik had bepaalde vooroordelen die tijdens observatiesessies keihard onderuitgehaald werden. Van tevoren dacht ik dat het een pluche ding moest zijn, een knuffel. Een product dat zacht is maar wel met een duidelijke oriëntatie (boven en beneden). Ik moest alleen nog uitvogelen wat voor een soort knuffel het moest worden. Dat dacht ik tenminste,” denkt Wouter terug. Eén van de 6 prototypes van de knuffel was een sneeuwpop. “Niet iedereen had een voorstelling bij sneeuw en al helemaal niet met een sneeuwpop.” 

ChatGPT werd door de stem ervaren als iets robotachtig, een zachtaardige knuffel paste hier niet bij vonden de cliënten. Een product dat leek op een steen was weer te kil. Uiteindelijk heeft de Blob een ronde vorm gekregen wat ervaren werd als iets beschermend en comfortabel. De knop om ChatGPT op pauze te zetten is groot en daardoor goed herkenbaar. 

De Blob krijgt een plek in het spraak en AI-lab van het Bartiméus Fablab. Cliënten en medewerkers van de woongroepen kunnen hem hier testen. “We kijken eerst of er behoefte aan is en wellicht wordt het in de toekomst in productie genomen,” vertelt Dick. Wouter reageert: “Het is nu nog een prototype maar ik denk dat met de vlucht die digitale technologie neemt veel producten prototypen blijven. De ontwikkelingen gaan zo snel allemaal.”

Ondertussen zet Dick een knopje om waardoor de plant achter hem kan praten ‘Ik ben een sanseveria. Ik houd van veel water.’ Waar het eindigt dat we weten niet maar we weten wel dat Wouter Brink cumlaude is afgestudeerd aan de opleiding Industrieel Product Ontwerpen met zijn Blob! Wouter werkt inmiddels ook een aantal uur voor het Fablab van Bartiméus waar hij nog meer mooie producten mag ontwerpen.