Zicht op digitale geletterdheid

Wouter is docent Dienstverlening & Producten op Het Rijks vmbo in Nijmegen. Naast zijn rol als docent is hij onderwijsontwikkelaar én volgt hij de Master Ontwerpen van Eigentijds Leren (MOVEL) aan de HAN. In het kader van de MOVEL is hij bezig met het opzetten van een leerlijn digitale geletterdheid.

Wouter: “Toen ik hoorde dat er een zelfscan digitale geletterdheid bestond, dacht ik: ‘Daar wil ik iets mee gaan doen bij het opzetten van mijn leerlijn.’ In al onze lessen doen we namelijk wel iets aan digitale geletterdheid, maar dat is niet georganiseerd. Vanaf 2026 is digitale geletterdheid echter een van de basisvaardigheden die in het voortgezet onderwijs verplicht aangeboden moet worden. Als vo moeten we daar dus iets mee.”

Een groot deel van de leerlingen op Het Rijks bestaat uit leerlingen die om verschillende redenen moeilijker mee kunnen komen in digitale samenleving. Daarnaast zijn ze vaak niet goed bekend met de risico’s van de digitale wereld, vertelt Wouter. Dit geldt met name voor de leerlingen voor wie Nederlands hun tweede taal is. “De NT2-leerlingen zijn de taal wat minder machtig. De waarschuwingen die ze aangeboden krijgen, begrijpen ze vaak niet en ouders die de taal ook niet spreken kunnen ze daar ook niet bij helpen. Daardoor hebben ze niet in de gaten dat ze potentieel veel risico lopen. Later kan dat een grote impact hebben op hun kansen in de samenleving hebben. Ik wilde de zelfscan gebruiken om precies deze leerlingen in beeld te krijgen, zodat we ze vervolgens gerichter kunnen scholen in digitale geletterdheid.”

Hoewel ook collega’s het belang van digitale geletterdheid inzagen, merkte Wouter dat zij de vaardigheden van de leerlingen op dit gebied vaak overschatten. Wouter: “Als ik erover sprak met collega’s, hoor ik vaak: ‘Maar die leerlingen kunnen toch hartstikke goed met een computer overweg?’ Dat klopt: de minimale basiskennis om er iets mee te kunnen doen is er, en de knoppen kunnen ze allemaal vinden, maar als je naar de inhoud van de zelfscan gaat kijken, of naar de kerndoelen van SLO – ja, dan ontstaan er best heel veel vraagtekens. Als leerlingen voor een verslag bijvoorbeeld opsommingstekens moeten gebruiken, dan zie ik ze vragend kijken. En: “Zoek op op internet”, dat snappen ze, maar op het moment dat je zegt: “Vul dit in je webbrowser in”, dan haken ze af, want de term ‘webbrowser’ is voor veel leerlingen vaak te moeilijk of zelfs onbekend. Het is dus een heel dun laagje, en daar stapten de collega’s heel snel overheen. Die dachten: ‘Ze kunnen dat wel’.”
De zelfscan heeft geholpen om meer bewustzijn te creëren rondom het belang van digitale geletterdheid, aldus Wouter.

Al met al is de afname goed bevallen. Wouter: “Ik kijk er superpositief op terug. Het heeft me veel inzicht gegeven en de resultaten van de zelfscan zijn ontzettend waardevolle gespreksstof in de dialoog met de directie. Ze helpen om op een andere manier het gesprek aan te gaan en om aan te tonen dat we bij Het Rijks echt wel een doelgroep hebben die hulp nodig heeft op het gebied van digitale geletterdheid. Daarnaast voedt het mij natuurlijk bij het ontwikkelen van de leerlijn. Aan de hand van de resultaten weet ik op welke onderwerpen ik in de leerlijn meer nadruk moet leggen.”

Wil je meer lezen over de afname van de zelfscan op Het Rijks vmbo? Dat kan op de website van iXperium: https://www.ixperium.nl/zicht-op-digitale-geletterdheid-zelfscan-op-het-rijks-vmbo/.

Meer over de zelfscan digitale geletterdheid of de andere activiteiten die iXperium doet op het gebied van digitale geletterdheid, vind je hier: https://www.ixperium.nl/onderzoeken-en-ontwikkelen/digitale-geletterdheid/.