Zeecontainers stapelen met waterstofheftrucks

Presentator: Welkom bij HAN Changemakers, de podcast van de HAN University of Applied Sciences over slimme, schone en sociale oplossingen voor de wereld van morgen. In deze aflevering duiken we in de wereld van duurzaam vervoer. Om preciezer te zijn het vervoer van spullen. 

MUZIEK: Leader Changemakers-podcast 

Presentator: Alle producten die we bestellen hebben een CO2-voetafdruk. Die voetafdruk komt voor een deel uit de reis die deze spullen afleggen. Stel, je koopt een nieuwe laptop. Onderdelen hiervoor worden vanuit verschillende landen naar de fabriek verscheept. Waarna het eindproduct natuurlijk nog geleverd wordt bij jou. Vandaag bespreken we hoe we een klein stukje van die reis kunnen verduurzamen, het stukje in de haven. Ik ben op bezoek bij Hyster-Yale in Nijmegen. Hyster-Yale speelt een belangrijke rol in de verduurzaming van de vervoersketen. En ik sta met ingenieur en projectleider Joost Hoogduin. 

Joost: Goedemorgen. 

Presentator: Wat gebeurt hier bij Hyster-Yale? 

Joost: We bouwen hier heftrucks, van de kleinste tot de allergrootste maat. Dus van 6 tons hefcapaciteit tot wel 52 ton, wat een 40 foot geladen container is. Die bouwen we op dit moment eigenlijk allemaal met een dieselmotor. We zijn nu heel hard aan het innoveren om hier ook een elektrische en waterstof variant van te gaan maken. 

Presentator: Volgens mij kunnen we daar al een stukje van zien. Want we staan hier bij Hyster-Yale in een fabriekshal, assemblagehal. Ik weet niet precies hoe ik het moet noemen. Maar ik kijk in ieder geval uit op een enorm gele metalen frame, eigenlijk twee zelfs. Daarin is allerlei apparatuur ingebouwd. Waar kijken we precies naar? 

Joost: Ja, we kijken hier naar een los frame. Een frame module hebben we het genoemd. Daar zitten twee verbrandingscellen, waterstofmotoren in. Plus alle losse delen die je nodig hebt om een fuelcell te hebben draaien. 

Presentator: Ja, en dit wordt dus een grote reachstacker die dan straks gebruikt wordt om containers te gaan stapelen in een haven ergens. Waar wordt dit straks precies toegepast? 

Joost: Deze reachstackers worden ingezet in Valencia, in de haven. De volgende blijft waarschijnlijk in Nederland. Daar gaan we een hele hoop mee testen en gaat daarna ook naar de eerste klant. 

Presentator: Hé, en jullie werken hier niet alleen aan. Jullie krijgen een beetje hulp van buitenaf. Namelijk van HAN-studenten. Kunnen we daar zo ook even mee gaan praten? 

Joost: Ja, zeker. Ik heb ze er net bij geroepen, dus ze zullen hier zo aanschuiven. 

Presentator: Ik sta hier met... 

Mika: Met Mika. 

Presentator: En met... 

Mark: Mark. 

Presentator: Hé, en wat doen jullie rondom dit apparaat? 

Mika: Ik ben bezig aan de converters die vastzitten aan de fuelcell om een nieuwe converter te maken en een nieuwe converter type erin te designen. 

Presentator: Wat is dat een converter? Even voor de leek. 

Mika: Dat is voor de voltage die uit de fuelcell komt, die klopt niet met wat het systeem nodig heeft. Dus die wordt opgeboost naar van wat uit de fuelcell komt naar 700. En daar hangen er nu drie in en ik ben een enkele erin aan het designen. 

Presentator: En jij? 

Mark: Ik ben een testbench aan het ontwerpen die het mogelijk maakt om het fuelstation of het waterstofopslag te kunnen testen op druk en ook op lekkage. 

Presentator: En dit past goed bij jullie opleiding begreep ik, want jullie studeren Automotive op de HAN University of Applied Sciences. Klopt dat? 

Mark en Mika: Ja, klopt ja. 

Presentator: En hoe is het om aan zo'n project te werken? 

Mika: Ja, dat is natuurlijk wel gaaf. Dit soort grote voertuigen, dat je daar achter de schermen aan mag werken. Helemaal ik als derdejaars student, nog halverwege mijn studie. Dan mag ik aan dit soort grote voertuigen meewerken. 

Presentator: Is dat ook wat je in gedachten had toen je begon aan je studie? Dat je in zo'n grote hal zou staan met dit soort apparaten? 

Mika: Nee, nee. Dat had ik me niet kunnen voorstellen. Helemaal de eerste dag als je hier komt, dan is alles zo intens groot. Dat je daar nu zelf aan mag werken, dat is gaaf. 

Presentator: Nou, mooi om te zien hoe hier een stukje van de vervoersketen verduurzaamd wordt. Laten we daar verder over praten in de podcaststudio. Daar zit een extra gast op ons te wachten. 

Presentator: We zijn inmiddels aangeschoven in de podcaststudio. En in de studio hebben wij Bram Veenhuizen. Bram is lector Automotive Research bij de HAN University of Applied Sciences. Welkom Bram. 

Bram: Dankjewel. 

Presentator: We gaan het hebben over de verduurzaming van vervoer. En specifiek het vervoer van spullen. Er zit natuurlijk vrij veel CO2 uitstoot en uitstoot van andere soorten broeikasgassen in die hele vervoersketen. Stel, ik koop een pakketje ergens. Hoe vervuilend is dan die reis van fabriek naar mijn huis? Hebben jullie daar een idee van? 

Bram: Dat is behoorlijk vervuilend. Wereldwijd is mobiliteit in het algemeen, dus vervoer en personentransport, verantwoordelijk voor 25% van de CO2 uitstoot. Dat is een zeer aanzienlijke bijdrage en het blijkt in de praktijk ook best heel lastig om dat te vergroenen. 

Presentator: Wat is eigenlijk het laatste pakketje wat jullie hebben besteld? 

Bram: Sinterklaascadeautje. 

Presentator: En jij, Joost? 

Joost: Ik ben aan het klussen thuis. Een statief voor de laser uitlijner. Dat was ook gelijk een slecht voorbeeld, want die was langwerpig en dun en die zat dwars in een doos. Ja, zo groot als bijna een busje zeg maar. Terwijl het al in een doos zat, dus een doos in een doos. 

Presentator: Ja. En als je zoiets bestelt, heb je dan een idee waar dat allemaal langs gaat voordat het bij jou thuis aankomt 

Joost: Op het moment van bestellen niet, maar als je de vraag stelt, ga je nadenken en denk je: ja, dat gaat de hele wereld over. Van container naar tussenstation naar vijf pakketpunten. Je ziet het soms in de track and trace. Dat ik me verbaas hoe een pakketje uit Amsterdam via Groningen, via whatever waar blijkbaar een route volgt. En dat is alleen Nederland. Dan is het dus al hier gekomen op een logistieke manier. 

Presentator: Ja. Want jij zit ook een beetje in de internationale business natuurlijk. Want welke vervoersmiddelen of apparaten schieten bij jou dan te binnen als je nadenkt aan de reis van dat pakketje? 

Joost: Het is bij ons in ieder geval bij de heftrucks is het van klein naar groot. Vaak wordt het in een productie met een klein heftruckje op pallets verplaatst. Die pallets worden in een container gezet. Die container wordt op een gegeven moment door een reachstacker opgepakt en op een schip gezet. Dan zijn wij er even niet bij betrokken. Komt die in Europa aan of in een haven. Daar komt hij weer op een reachstacker die de container pakt. 

Presentator: Ja, we hebben nu een paar keer over de reachstacker gehad.Even om de luisteraar iets beter beeld te geven van het apparaat. Dat is dus een grote machine die in havens wordt ingezet en dat is een soort kraan op wielen die met een grote arm containers pakt, kan verplaatsen en op elkaar kan stapelen. 

Joost: En uiteindelijk wordt de container weer geleegd met heftruckjes tot en met kleine stapelaartjes en ook met kleinere machines.Dus het is echt in heel veel vlakken zijn we betrokken en in heel veel vlakken wordt brandstof verbruikt. 

Presentator: Wat zijn nou de belangrijkste redenen waarom die keten nog niet verduurzaamd is? 

Joost: Ik denk voor in ieder geval qua de voertuigen bij ons is het echt de infrastructuur op alle vlakken en de acceptatie van de klant. Maar voornamelijk de infrastructuur: het klaar hebben van de waterstoftankstations, de waterstof, de laadstations en de hele laadinfrastructuur. En daarbij is waterstof nog een relatief simpele om grote hoeveelheden te kunnen tanken, als je de aanvoer maar hebt. Met stroom ga je al heel snel ook richting netcongestie en smart charging strategies. En dan lopen wij bij ons bedrijf er tegenaan dat je vaak instantaan heel veel nodig hebt, want bijvoorbeeld om het voorbeeld van dat vrachtschip te nemen. Die komt aan, die ligt zo kort mogelijk aan de wal. En dan moet in hele korte tijd alles afgeladen en verplaatst worden en daarna heb je rust. Dat maakt dat je heel kort heel veel energie nodig hebt en daarna waarschijnlijk al die tien trucks die je gebruikt hebt tegelijk wil laden, want dan komt het volgende schip. Dus je kan ook niet echt zoals je misschien met een voertuig thuis zou kunnen doen, zeggen nou dan laden we die 's nachts en die overdag en dan gebruiken we die een uurtje hier en daar. Het is pieken en dalen. 

Presentator: Ja, dus even om het scherp te krijgen. Jullie zijn voertuigen aan het verduurzamen. Je hebt nu een brandstof wordt daarvoor gebruikt die CO2 uitstoot. Daar moet een alternatief voor komen. Dat alternatief kan zijn bijvoorbeeld vol stoppen met batterijen maar even plat te zeggen. Je kan er ook voor kiezen om dus bijvoorbeeld voor waterstof te kiezen, waar jullie nu voor gaan. En dan kun je eigenlijk zo'n voertuig tanken in plaats van dat die heel lang aan de lader moet liggen. 

Joost: Wat wij zien is in ieder geval dat voor de grotere voertuigen en de grootste pieken en dalen, dat waterstof inderdaad een uitkomst is. In 15 minuten kunnen wij zo'n volledige truck weer voltanken. Dan kun je weer 8 uur opereren. Als we diezelfde operatietijd of tijd die je kunt rijden zouden willen hebben in batterijen, heb het een keer uitgerekend, dan moet de batterij groter worden dan de truck nu zelf is in volume. Dan heb je echt 900 kilowatt uur aan batterij nodig en dat is in volume gewoon zo groot als de truck.  

Presentator: Je hebt een enorm zware truck dan. Dan heb je nog meer energie nodig om dat allemaal te verplaatsen. 

Joost: Het is een soort van logaritmische schaal waar je in komt, dus dat is gewoon geen optie voor de allergrootste voertuigen. Wel de kleinere voertuigen die gaan richting batterijen elektrisch, omdat die kleiner zijn, minder verbruiken. 

Presentator: Zijn dit herkenbare overwegingen, Bram? 

Bram: Zeker. Je moet ook allerlei innovatieve technieken gaan gebruiken, zoals die waterstoftechniek. Dat is helemaal nog niet uitgerijpt. Daar moet nog best wel veel ontwikkeling plaatsvinden om te zorgen dat dat net zo'n betrouwbare status krijgt als diesel. Daar hebben we echt nog wel wat te doen. 

Presentator: Je zegt status. Gaat het dan om de acceptatie? Of daadwerkelijk hoe betrouwbaar de technologie is? 

Bram: Nee, ook. Het echt betrouwbaar krijgen van waterstoftechnologie staat in de kinderschoenen. We zijn er al jaren mee bezig. Het is qua techniek an sich helemaal niet nieuw, maar echt het omzetten in commerciële producten en in toepassingen die tegen bijvoorbeeld een havenomgeving kunnen.Dat is toch een vrij robuuste omgeving. Dat moet heel robuust zijn en heel betrouwbaar, dat willen die klanten. 

Presentator: Bij wijze van spreken een klant die zo'n machine afneemt. Die wil dat er een container tegenaan kan slingeren bijvoorbeeld. 

Bram: Bijvoorbeeld. Ja zeker, dat gaat absoluut gebeuren. Als je die machines ook ziet die Hyster-Yale bouwt, dat is allemaal vrij lomp spul. Het moet ook zwaar zijn, want je moet die zware containers kunnen optillen. Die kilo's zijn eigenlijk alleen maar voordelig, maar ja als het een keer mis gaat dan zijn het ook wel grote klappen. En er zit een hele gevoelige brandstofcelstack in zo'n apparaat. Als je daar te veel klappen aan geeft, dan gaat die gewoon kapot. 

Presentator: En waarom kiezen klanten daar nu wel voor? Om bijvoorbeeld met waterstof te gaan werken. Als ik het hoor zijn er ook dan nog best wel wat drempels te overwinnen voor die klanten. Enerzijds acceptatie in hun eigen organisatie waarschijnlijk, maar ook bijvoorbeeld het ketenvraagstuk wat je benoemde. Er moet wel waterstof aanwezig zijn, wil je waterstof kunnen tanken. Waarom zegt een klant dan toch van nou, doe mij maar zo een waterstof reachstacker? 

Joost: Op dit moment zijn het voornamelijk de klanten die er klaar voor willen zijn. Als je dan met één waterstof reachstacker begint, dan leert de organisatie al zo ontzettend veel. Wat wij nu bij onze eerste truck in Valencia zien, daar hebben we training gegeven aan de health and safety op de haven om de truck te laten zien. Die mensen die weten nog van niks, maar die worden nu getriggerd om ook mee te denken. De servicemensen die zijn gewend om het oude vertrouwde dieseltje uit elkaar te sleutelen, die gaan nu kritische vragen stellen over: Hoe zit dit? Hoe kan ik hiermee werken? Heb ik speciale gereedschappen nodig? Er zit een high voltage batterij in de trucks, dus ze moeten bepaalde persoonlijke protectie PPE hebben. Dat wordt nu door de aanschaf van die eerste truck. Het zijn vaak organisaties die zich voor willen bereiden op de toekomst. Zij leren ontzettend veel van die eerste truck. Wij leren er ontzettend veel van. Wij vergaren data. Het zijn vaak partnerships die je doet, want je wil alle twee leren. Uiteindelijk wil iedereen die transitie en de klanten die er nu voor kiezen zijn de voorlopers. 

Presentator: Welke rol speelt de HAN daarin en haar onderzoek? 

Bram: Wat wij doen is eigenlijk het MKB helpen met de transitie van de ouderwetse diesel oplossingen naar waterstof oplossingen. Dat noemen wij decentrale waterstof. Dus centrale waterstof is dat hele grote gebeuren met gigawatt electrolyzers en enorme investeringen. Wij kijken naar de kleinere toepassingen tot een paar honderd kilowatt of misschien een megawatt. We focussen ons dan vooral op het regionale bedrijfsleven, waar Hyster-Yale er natuurlijk een van is. Maar er zijn er veel meer van in onze regio. De Arnhem regio huisvest veel waterstofbedrijven. Dat is een hele leuke omgeving om dat onderzoek mee te doen. Omdat we natuurlijk ook zorgen dat onze studenten na hun afstuderen bij al die bedrijven aan het werk kunnen en meteen goed opgeleid zijn. Dus dat is denk ik een van de belangrijkste rollen die we spelen. Dat onderwijs proberen we zo spannend mogelijk te maken door het heel dicht bij die bedrijven te brengen. Met andere woorden studenten zetten we het liefst bij het bedrijf. Ga daar maar je stage doen, ga maar met een clubje studenten een project doen. Kennis opbouwen op de werkvloer van dat bedrijf en als je mazzel hebt en je doet het hartstikke goed, dan krijg je meteen een job aangeboden bij dat bedrijf. Dat hebben we natuurlijk in het verleden al heel vaak gezien. Er is heel veel vraag naar dat soort mensen die dat goed kunnen, die die kennis hebben opgebouwd. Betekent ook natuurlijk dat we zelf die kennis moeten opbouwen, want voor een hogeschool is die kennis eigenlijk net zo nieuw als voor die bedrijven waarmee we dat doen. Dus het is ook eigenlijk een soort symbiose tussen bedrijven en de hogeschool. Samenwerking waarbij we elkaar de bal toespelen en voortdurend in overleg zijn. Hoe kunnen we nog effectiever die kennis opbouwen en zorgen dat we de goede studenten afleveren? Maar ook ons kennisniveau in het onderwijs op niveau houden.  

Presentator: Je hebt een flinke schaal met uitdagingen rondom die verduurzaming. We hebben het gehad over acceptatie. We hebben het gehad over die waterstofketen die compleet moeten worden. De mensen ervoor opleiden is nog eentje die de behoefte heeft. Wanneer kan ik met een gerust en duurzaam hart mijn pakketjes gaan bestellen? 

Bram: Goeie vraag, ik denk dat dat nog wel even duurt. Het belangrijkste wat jij moet doen is geen pakketjes meer bestellen. Dat helpt verreweg het meest. Dat zul je in de toekomst veel vaker gaan horen ben ik bang. Dus we moeten daar veel slimmer mee omgaan. De druk daarop gaat ook toenemen, dus het efficiënter bezorgen van pakketjes, dus ook de logistiek daaromheen. Überhaupt logistiek wordt een ongelooflijk belangrijk punt. Ook jullie business is eigenlijk alleen maar logistiek. Hoe kun je dat veel slimmer doen, veel efficiënter? Daar hebben we heel veel werk te doen. Het gaat nog jaren duren. Voorlopig zou ik zeggen: beperk het aantal pakketjes wat je bestelt. Dat is het meeste effectief. 

Presentator: Dat is sowieso goed advies. En Joost, hoe zie jij dat? Als je kijkt naar de klimaatdoelen bijvoorbeeld. Gaan we op tijd zijn met het verduurzamen van die vervoersketen? 

Joost: Mijn eigen mening is dat het heel erg afhangt van wat er op hoog niveau wordt bepaald en besloten. Ik vind het beste voorbeeld de gasprijzen die afgelopen winter zo gigantisch hoog waren, maar uiteindelijk sparen we nu geloof ik 30% minder gas wordt er nu gebruikt. Omdat de push zo hard was om anders te gaan omgaan met je gasverbruik thuis gewoon. Ineens blijkbaar kan het. Iedereen heeft ineens zonnepanelen. Iedereen gaat ineens dubbelglas doen. Iedereen wordt toch getriggerd om anders te gaan nadenken, maar die push is wel nodig. Dus ik hoop dat, ik weet nog niet op welke manier, maar als die push er komt dan zal het een stuk sneller gaan dan dat we nu denken. Als die push iets minder is, dan kan het zomaar relatief lang gaan duren voordat we echt met een gerust hart groen pakketjes kunnen gaan bestellen. 

Presentator: Dat vind ik een semi hoopvolle boodschap om dit gesprek mee te eindigen. Heren, bedankt voor dit leuke gesprek, fijn dat jullie in de studio konden aanschuiven. En beste luisteraar, bedankt voor het luisteren naar HAN Changemakers, een podcast waarin we op zoek gaan naar slimme, schone en sociale oplossingen voor de wereld van morgen. Mis geen enkele aflevering en abonneer je op de podcast in je favoriete podcastapp.