Integrale aanpak Zorg & Welzijn en Werk & Inkomen

In 2015 heeft de transitie plaatsgevonden, bepaalde typen hulpverlening die voorheen door het rijk werden georganiseerd en betaald, zijn overgeheveld naar de gemeenten. De gemeenten organiseren én betalen nu zelf de hulpverlening voor mensen thuis wanneer ze niet volledig zelfredzaam zijn en voor mensen die niet zonder hulp deel kunnen nemen aan de arbeidsmarkt. Mensen die in armoede leven en een afstand tot de arbeidsmarkt hebben, krijgen vaak te maken met verschillende domeinen binnen de gemeente. Dit zijn bijvoorbeeld zorg en welzijn en werk en inkomen.

Doel van het project
Hoe kan een integrale aanpak tussen deze domeinen binnen een gemeente beter worden vorm gegeven om zoveel mogelijk mensen aan betaald werk te helpen en armoede terug te dringen?

Met dit onderzoeksproject is er inzicht gekomen hoe een integrale werkwijze tussen de domeinen zorg en welzijn en werk en inkomen nog beter kan worden vormgegeven om mensen te helpen die in armoede leven en een afstand tot de arbeidsmarkt hebben, binnen de context van de transitie. Het onderzoeksproject is uitgevoerd in de gemeenten Nijmegen, Druten en Beuningen.

Integraliteit en onderlinge afstemming om als één team tot een integrale aanpak te komen werd als grootste knelpunt genoemd door gemeenten. Als er meerdere instanties betrokken zijn bij hulpvragen van een cliënt, wisselden die organisaties te weinig informatie uit en moest een cliënt telkens opnieuw hetzelfde verhaal vertellen. Cliënten voelden zich van het kastje naar de muur gestuurd. Er was landelijk behoefte aan onderzoek om gemeenten te ondersteunen bij het plaatsen van zoveel mogelijk mensen in betaald werk en het terugdringen van armoede en problematische schulden. Wij hebben onderzocht hoe gemeenten dit middels een integrale aanpak zouden kunnen realiseren. Wat werkt voor wie, wanneer en waarom, en wat niet?

Er is geëxperimenteerd met een nieuwe methodiek: een integrale aanpak van een hulpverleningstraject door gezamenlijke cliëntoverleggen met betrokken hulp- en dienstverleners vanuit de domeinen van zorg en welzijn en werk en inkomen in te voeren. De stem van de persoon die hulp vraagt, komt uitvoerig aan bod. De cliënt en de hulpverlenende instanties zitten gezamenlijk aan tafel en bespreken de problemen en de mogelijke oplossingen. 

In alle drie de gemeenten zijn deze gezamenlijke cliëntoverleggen geobserveerd en na afloop zijn de deelnemers geïnterviewd over wat wel en niet werkte. Cliënten voelden zich in zo’n gezamenlijk cliëntoverleg duidelijk beter gehoord. Ze hadden een eigen stem in de besluitvorming en konden aangeven waar voor hen de prioriteiten lagen. De cliënten kregen weer meer de regie over hun leven. 

Ook kwam duidelijk naar voren dat het heel belangrijk is om het eerste gezamenlijke cliëntoverleg meteen aan het begin van het hulptraject te organiseren, zodat alle deelnemers vanaf het begin elkaars perceptie leren kennen en begrijpen. Alle partijen leren elkaar beter kennen in een gelijkwaardige situatie en men krijgt meer begrip voor elkaar. Daarnaast werd duidelijk dat een hulptraject een veel betere kans van slagen heeft wanneer eerst de problemen op financieel gebied aangepakt worden en pas daarna de problemen die op andere leefgebieden spelen. Door eerst grip te creëren op financiële problemen ontstaat vaak meer ruimte om aan de andere problemen te werken.

Dit onderzoeksproject is uitgevoerd door Tranzo Tilburg University, Hogeschool van Arnhem en Nijmegen (HAN) en Sterker sociaal werk.

De resultaten en aanbevelingen zijn beschreven in een publieksrapportage: ‘Niet over, maar met’. 

Er is een artikel gepubliceerd in het Journal of Social Service Research. Een artikel waarin de stem van inwoners wordt belicht over een integrale werkwijze tussen de domeinen zorg en welzijn en werk en inkomen. Uit de bevindingen kwamen een aantal belangrijke ervaren baten en resultaten naar voren. Nieuwsgierig naar het gehele artikel? Klik hier voor het artikel: