Meervoudig perspectief bij moeilijk gedrag in de klas
Bij het nemen van meervoudig perspectief duidt de leraar gedrag van de leerling niet alleen vanuit zijn eigen perspectief, maar ook vanuit het perspectief van de leerling, de leer- en thuissituatie en het sociale netwerk. Hierdoor is beter inzicht in de totale situatie én hoe deze te versterken.
Aanleiding van het project
Leerkrachten verklaren leerlinggedrag, net als de meeste mensen, vanuit hun eigen referentiekader of perspectief (ook wel egocentrisch perspectief), met mogelijke interpretatiefouten als gevolg. Deze interpretatiefouten zouden de oorzaak kunnen zijn van de geringe effectiviteit van de handelingsplannen voor probleemgedrag. Dit gedrag is vaak de reden voor bijvoorbeeld een verwijzing naar gespecialiseerd onderwijs, jeugdhulp en schooluitval. In de praktijk van alle dag zagen we dat leerling, ouders en leraren vastliepen in hun zoektocht. Daarom richt dit onderzoek zich op de vraag of perspectiefwisseling van leerkrachten een positief effect heeft op het omgaan met leerlinggedrag.
Doel van het project
Het doel van het project is het verbeteren van het besluitvormingsproces van leraren samen met de leerling, ouders en andere professionals, zoals jeugdhulp en leerplicht. Daarnaast heeft het onderzoek als doel een meer effectieve ondersteunende pedagogiek voor leerlingen met moeilijk gedrag in de klas. Als eerste om interpretatiefouten tegen te gaan. Ten tweede om te kunnen omgaan en begrijpen van de interactie dynamieken en veelheid aan beïnvloedende factoren die eigen zijn aan het pedagogisch ecosysteem, zoals wij dat in ons onderzoek zijn gaan noemen.
(Beoogde) resultaten
- Een literatuuronderzoek (scoping review) naar onderzoek over perspectief nemen in het omgaan met moeilijk gedrag door leraren: Ottenheym-Vliegen, A., van Hattum, M., Swaab, H., & Staal, W. (2023). Perspective-taking by teachers in coping with disruptive classroom behavior: A scoping review. Social Sciences & Humanities Open, 7(1), 100439. Lees dit artikel op sciencedirect.com.
- Een cross-sectioneel onderzoek ( naar het meervoudig perspectief nemen en type attributies in het omgaan met moeilijk gedrag door leraren: Ottenheym-Vliegen, A. Van Hattum, M., Weijers, S., Swaab, H., & Staal, W. (2025) Teachers’multiple perspective taking and attributions in the decision-making proces regarding disruptive classroom behavior. Link volgt binnenkort.
- Effect studie van een voor het NRO-onderzoek ontworpen leergang waarmee leraren leren om meervoudig perspectief nemen in hun eigen praktijk: Ottenheym-Vliegen, A. Van Hattum, M., Swaab, H., & Staal, W. (2025) The effect of a Teacher Learning-program for Multiple Perspective-Taking regarding handling Disruptive Classroom behavior. Link volgt binnenkort.
- Ontwerp en ontwerpproces van de leergang meervoudig perspectief nemen met een review van bevindingen en leeropbrengsten van de leraren. Dit artikel wordt nu beschreven.
HAN en Universiteit Leiden
Dit promotieonderzoek wordt uitgevoerd binnen het Lectoraat Werkzame Factoren in Jeugd- en Opvoedhulp (WFJO) van de HAN, in samenwerking met de onderzoeksafdeling Pedagogische Wetenschappen van de Universiteit Leiden. Met als promotoren hoogleraar Wouter Staal en neuropedagoge Hanna Swaab van de Universiteit Leiden. Co-promotor is HAN lector Marion van Hattum.
