ERASE ouderenmishandeling

Ouderenmishandeling wordt vaak verzwegen door de betrokkene zelf en niet opgemerkt of als zodanig herkend door de omgeving. De verwachting is dat ouderenmishandeling de komende jaren zelfs toeneemt. Dit met het oog op de dubbele vergrijzing. Maar ook door het toenemende beroep op mantelzorgers. Zij komen zelf meer onder druk te staan door veranderingen in het zorgstelsel in combinatie met hun andere taken.

1. Het ontwikkelen van een signaleringsinstrument, de EldeR Abuse ScalE, ofwel ERASE, voor vroegtijdige herkenning van ouderenmishandeling binnen het ziekenhuis is een  samenwerkingsproject vanuit aandacht van VWS voor Ouderenmishandeling, met subsidie van ZonMw.
2. Het valideren van het signaleringsinstrument, ERASE-ZonMW project.
3. Het ontwikkelen van een werkwijze voor multidisciplinair overleg ouderenmishandeling, ERASE-MDO- ZonMw

De deelstudies Signaleringsinstrument ERASEZonMw hebben de volgende praktische handvatten opgeleverd:

• ERASE poster - A4 - pdf
• ERASE poster - A3 - pdf
• ERASE Infographic - pdf 
• Voorbereidingslijst multidisciplinair overleg ouderenmishandeling ERASE-MDO - pdf
• Filmpje voorbereidingslijst ERASE-MDO - Youtube
• Standaard voorbereiding, uitvoering en besluitvorming ERASE-MDO - pdf
• Implementatieplan ERASE-MDO - pdf
• Filmpje standaard voorbereiding, uitvoering en besluitvorming ERASE-MDO - Youtube
• Ouderenmishandeling. Help jij mee aan herkenning en aanpak? Let's ERASE it! - Animatiefilmpje:

• ERASE screent 70-plussers op mishandeling of (zelf)verwaarlozing, (link) artikel Tijd voor Verbinding, de volgende stap in patiëntveiligheid. Anneriek de Rooij, JBZ, Nicoline van Os-van der Bijl, SG, Miriam van Houten, HAN, Lilian Vloet, HAN, Sivera Berben, HAN, Vakpublicatie Canisius Wilhelmina Ziekenhuis, 8 december 2021
• Ouderenmishandeling: je gaat het pas zien als je het door hebt, (link), interview Sivera Berben, HAN SAM, maart 2021
• Ouderenmishandeling in de acute zorg, (pdf), publicatie Praktische gids over ouderenmishandeling in de acute zorg. Sivera Berben, Marian Adriaansen en Lilian Vloet, 2020
• Vakpublicatie Jeroen Bosch Ziekenhuis 
• Ouderenmishandeling signaleren in de acute zorgketen, (pdf) artikel Berben et al., TVZ, 2/2019
• Een op de 20 ouderen wordt mishandeld (pdf) interview Sivera Berben in V&VN magazine 11/2018
• Handvatten voor het signaleren van ouderenmishandeling: Je ziet het pas als je het doorhebt, (link), artikel K. Landsbergen, S. Berben, L. Vloet in Vakblad Sociaal Werk, Volume 18, Issue 5, pag. 27–29, oktober 2017
• Je ziet het pas als je het doorhebt, (pdf) artikel Karin Landsbergen, Sivera Berben en Lilian Vloet, Vakblad Sociaal Werk 5/2017
• Subtiele signalen en stil leed, Ouderenmishandeling in de acute zorg, (pdf) artikel Linda de Waart i.s.m. Karin Landsbergen, Sivera Berben, Venticare, december 2016

• Types, characteristics and anatomic location of physical signs in elder abuse: a systematic review (link) - PMC (nih.gov) 

Het project 'Signaleren en melden ouderenmishandeling acute zorgketen' is onder de titel 'Wat doe je precies bij een knagend niet-pluisgevoel?' genomineerd voor de Anna Reynvaan Praktijkprijs 2018. 

Over het thema Ouderenmishandeling en ERASE als signaleringsinstrument zijn vanuit de HAN de volgende nieuwsberichten verschenen:

• Maas inplementatieprijs voor ERASE signaleringsinstrument ouderenmishandeling - Marieke Verhoeven, CWZ, 10 november 2022
• Internationale dag tegen ouderenmishandeling, 2022
• Zo herken je ouderenmishandeling, 2021
• Praktische handvatten ouderenmishandeling op SEH, 2020

De druk op mantelzorgers wordt steeds groter. In het artikel Bij ouderenmishandeling is vaak ook de mantelzorger slachtoffer, Zorg en Welzijn, 13 maart 2023, is arts en onderzoeker Miriam van Houten aan het woord.

''In veel gevallen van ouderenmishandeling is er een overbelaste mantelzorger die zich bijvoorbeeld uit onmacht verbaal of fysiek afreageert. Daarom mogen we veel meer aandacht hebben voor alles wat met de zorg voor de ouder wordende mens te maken heeft'', benadrukt Miriam van Houten.

Zij was voorzitter van de in 2018 opgestelde richtlijn Vermoeden van ouderenmishandeling in het medisch-specialistische zorgdomein, NVKG (Nederlandse Vereniging voor Klinische Geriatrie). Nu is zij werkzaam als sociaal-medisch adviseur. Daarnaast doet ze promotieonderzoek naar het signaleren van ouderenmishandeling bij het Radboudumc en het Lectoraat Acute Intensieve Zorg van de HAN, in Nijmegen.

In november 2023 hield radiozender Haarlem 105 een interessant interview met geriater Irene Gomez, van partner Spaarne Gasthuis, over ouderenmishandeling. Hierin komt ook de signaleringsmethode ERASE aan bod. Beluister het fragment hier.

De betrokken partners zijn:

• Lectoraat Acute Intensieve Zorg, HAN
• Lectoraat Innovatie in de Care / Technologie voor Gezondheid, HAN
• Jeroen Bosch Ziekenhuis (JBZ)
• Spaarne Gasthuis (SG)
• Canisius Wilhelmina Ziekenhuis (CWZ)

Meer informatie of vragen over dit project?
Neem contact op met de projectleiders van het Lectoraat Acute Intensieve Zorg:

• Sivera.Berben@han.nl
• Lilian.Vloet@han.nl